یکی از نیازهای جدی جوانان و مردم استاد اخلاق است. تمام کسانی که به کمال رسیده اند استاد اخلاق و عرفان داشته اند و بدون استاد این راه طی نمی شود. طی این مرحله بی همرهی خضر مکن. ظلمات است بترس از خطر گمراهی. درروایت آمده است: هلک من لیس له حکیم یرشده. کسی که حکیم مرشد ندارد هلاک می شود. منظور از حکیم در این روایت همان استاد اخلاقی است که به حکمت رسیده و بر حقایق بنیادین مانند انسان و دین و زندگی و خدا و جهان هستی، اشراف دارد.
استاد اخلاق کسی است که اگر شما یک جوان را به او بسپارید بتواند قلب و عقل و نفس او را بسازد و هویت انسانی او را شکوفا نماید و در او رشد انسانی ایجاد کند.
در سلوک عقلانی تمام اساتیدی که علم آموزی می کنند استاد هستند و در حقیقت محتوای سلوک عقلانی را به شاگردان منتقل می کنند و عقلانیت آنها را تقویت می نمایند، اما در عین حال نیاز به استاد روش شناس دیگری هست که تحت عنوان استاد اخلاق، روش خودسازی و سلوک را به طالبان کمال بیاموزد.
فرق استاد اخلاق و خودسازی با سایر عالمان دینی این است که استاد اخلاق علاوه بر اشراف به محتوای دین، روش سلوک دینی را هم می داند، ولی عالمان دینی معمولا تنها علوم محتوایی دین را می دانند و در روش سلوک دینی مهارت کافی ندارند.
نیاز به استاد خودسازی یک نیاز دائمی نیست. این نیاز مربوط به کسانی است که با روش خودسازی و سلوک آشنا نیستند. طبیعی است که این گروه باید به یک استاد روش شناس مراجعه کنند و روش سلوک را از او بیاموزند.
اما کسی که روش را می داند خودش در حقیقت راه بلد است، مانند فقیهی که علم روشی رجال را از استاد آموخته و زین پس برای استنباط احکام شرعی نیازمند استاد رجال نیست.
جایگاه استاد اخلاق در دین و جامعه، جایگاه ولایت و راهبری در جاده توحید و یکتاپرستی است. العلماء ورثه الانبیاء. کار حوزه این است که ولی و راهبر راه توحید تولید کند، اما متاسفانه حوزه در این زمینه ضعیف عمل کرده و استاد اخلاق و عرفان به سختی قابل دسترسی است.
نکات زیر قابل دقت است:
.1. وظیفه ابتدایی انسان سلوک عقلانی است و سلوک عرفانی بعد از آن است. برای سلوک عقلی نیاز به استاد خاص نیست، پس باید با مطالعه, تفکر، تحصیل علم و استفاده از علما و اساتیدی که در حوزه علوم دینی نقلی وعقلی تبحر دارند ،انسان به مرحله ای برسد که برای تمام اندیشه و باورها و اخلاق و اعمالش حجت داشته باشد. 2. برای سیر و سلوک عرفانی خود خدای متعال وعده داده است که نیاز به استاد راهنما را تامین نماید، ان جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا- بنابراین باید ابتدا به سلوک عقلی و انجام وظایف واجب و ترک حرام و اصلاح اخلاق و عقاید کوشید و بعد وارد راه عرفان و عشق شد.
3. عالمان اخلاقی در شهرستان ها بیشتر به تقویت عقلانی شاگردان خود کمک می کنند و اساتید سلوک عقلانی هستند. از ایشان باید علم و ادب و روش تفکر و اخلاق و عمل آموخت .
4.استاد سلوک عقلی یافتنی است و با تحقیق و تفحص می توان به آن دست یافت، اما استاد سلوک عرفانی را خدای متعال سر راه انسان های شایسته قرار می دهد. بنابراین تلاش ارادی شما باید صرف سلوک عقلانی شود و در مورد سلوک عرفانی و استاد عرفان به خدا توکل کنید و از او هدایت بخواهید.
مختصات مراد و پیر راه:
1 . علم او براى خدا باشد نه دنیا .
2 . گفتار و کردارش هم خوانى و وحدت داشته باشند .
3 . معتدل و میانه رو در سیر و سلوک عملى باشد .
4 . در دستگیرى مستعدان و مریدان کوشا ، دلسوز و اهل هدایت و هدّیت (هدیه ، پیشکشی) باشد .
5 . حضور در محضر او زبان را از بیهوده گویى و جسارت آمیزى باز دارد و نفس را به یاد خدا آرام نماید .
6 . اهل فکر ، ذکر و شیدایى درونى و شکستگى قلبى باشد .
7 . داراى علم عِنایى ولدّنى باشد .
8 . « عبد خدا » باشد .
9 . « قیام لله » در همه امور اعم از سخن و سکوت ، قال و قدم و . . . باشد .
برادر عزیز کسی که دغدغه تغییر و اصلاح داشته باشد إن شاء الله به این آرزو می‌رسد. شما الحمد لله این دغدغه را دارید لذا از بابت این نعمت خدا را شکر کنید و سعی کنید با خواندن زندگی‌نامه اولیای خدا و علما این شور و نشاط را در خود حفظ کنید. قبلا در مورد خالص شدن با هم سخن گفته بودیم. اما در مورد استاد اخلاق به این مطالب توجه کنید:در سیر و سلوک، ملازمت به دستورات شرع مقدس، اساس کار مى باشد و نیاز به استاد را جبران مى کند. از آیه شریفه 69 سوره «عنکبوت» استفاده مى شود که: هر کس در راه رسیدن به رضایت و خشنودى الهى تلاش کند، خداوند او را به راه هاى خود هدایت مى نماید: (والذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا ان الله لمع المحسنین)؛ «و کسانى که در راه ما مجاهده کنند، ما به سوى راه هاى خود هدایتشان مى کنیم و خدا همواره با نیکوکاران است».اینکه مى فرماید بعد از مجاهده و تلاش، مؤمن مشمول هدایت الهى مى شود، اشاره به این است که خداوند اسباب و وسایل هدایت و به عبارتى سیر در طریق صراط مستقیم را برایش فراهم مى سازد. زیرا اساس خلقت برای تکامل انسان و پیشرفت معنوی اوست و کسی که در این مسیر حرکت کند حتما از او دست‌گیری می‌شود.
وقتى از آیت الله بهجت پرسیده شد؛ استادى به ما معرفى کنید؛ فرمودند: «به هر آنچه مى دانید صحیح است عمل کنید، اگر دیدید در سیرتان وقفه اى رخ داده است، بدانید از دانسته هاى خود عدول نموده اید». یا می‌فرمودند:« به آنچه می‌دانید عمل کنید و در شبهات توقف کنید تا معلوم شود. کسی که به علم خود عمل کند، خداوند علم آنچه نمی‌داند را به او می‌آموزد».
با توجه به این مطلب، اگر کسی تا به این جا پیش رفت و خود را به این مرحله رساند، سنت الاهی از او دستگیری خواهد کرد و به طریقی هدایت خواهد شد. در این جا ممکن است استاد به سراغ این شخص بیاید یعنی هدایت او، از این طریق باشد که نمونه‌های فراوانی از رجوع استاد به سالک وجود دارد. اما دقت داشته باشید: ما خیلی چیزها می‌دانیم و گناهان را می‌شناسیم، باید به علم خود عمل کنیم.
البته در سیر و سلوک، کار اصلى را خود سالک انجام مى دهد؛ اما استاد، نقش یک راهنماى با تجربه اى را دارد که از این راه آگاهى دارد و از خطرات و خصوصیات آن مطلع است و وسیله حرکت را به خوبى مى شناسد و آن را در اختیار سالک قرار مى دهد. گاهى انسان سالک، نیازمند ذکر خاصى است تا حالت ومقام معنوى خاصى در او ایجاد شود که استاد آن را تشخیص مى دهد. همچنین مراقبت هایى که سالک باید انجام دهد – که داراى مراتب مختلف است – تشخیص آن با استاد است. اگر مراقبه سالک بیش از توان روحى و معنوى او باشد، نمى تواند دوام بیاورد و از ادامه راه منصرف خواهد شد. اینها از فواید وجود استاد است.
در حال حاضر به جهت پیشرفت وسایل ارتباطی، کسب اطلاعات به سهولت امکان پذیر است و نیازی به سفرهایی مانند گذشته نیست، بلکه شما همینک به همین وسیله مطالبی به دست می‌آورید که در گذشته به دست آوردن آن، مرارت ها به دنبال داشت.
بزرگان عرفان و اخلاق معاصر ما هم چون حضرت آیت الله العظمی بهجت، حضرت آیت الله جوادی آملی و حضرت آیت الله حق شناس تأکید دارند که اگر شما به دستورات اسلام عمل کنید و محرمات را ترک کنید و واجبات را عمل کنید و با قرآن و دعا مأنوس باشید و کتاب های اخلاقی مناسب را بخوانید و سعی کنید عمل کنید. نیازی به استاد خاصی ندارید و اگر نیازی به استاد باشد خودش به سراغ شما می آید.
شما می‌توانید با استفاده از علما و همچنین کتب اخلاقی، بعد علمی خود را تقویت کنید و با خواندن زندگی اولیای خدا و حالاتشان، در خود شور و نشاط ایجاد کنید و إن شاء الله با عزمی راسخ به عمل به مقتضیات بندگی بپردازید. آخر این مسیر بنده شدن است که در هر نماز شهادت می‌دهیم که پیامبر اسلام بنده خدا بوده است! «أشهد أن محمدا عبده و رسوله»
دین ما دین تسلیم در برابر خدا است، سعی کنید روحیه تسلیم را در برابر همه‌ی احکام الاهی داشته باشید و هر موقع به دستوری از شرع مقدس برخورد کردید تسلیم محض باشید.
برای آشنایی با خودشناسی و خودسازی و روش تربیت خود به سایت ما مراجعه کنید و مطالب فراوانی هست که شما را راهنمایی می کند. https://www.porseman.com/?cat=7&type=1#categories
ما را از دعای خیر خود فراموش نکنید.