الف ) مقدار ذکر در روز
اذکاری که در روایات وارد شده اگر کم و زیاد گفته بشود، ضرری نمی زند، ممکن است آثاری را که باید داشته باشد، حاصل نکند. البته بعضی از اذکار، حالاتی را ایجاد می کند که کم و زیاد کردن آن ها ممکن است در احوال ما تاثیراتی داشته باشد که بدون استاد نتوانیم آن را کنترل کنیم، البته این حالات و تاثیرات به گونه ای نیست که انسان را هلاک کند.
هیچ گاه ذکر خدا، حد و اندازه ندارد و هیچ وقت ذکر، باعث نحوست و مشکل نمی شود. منتها ذکر را باید به اندازه ظرفیت گفت.
در قرآن خداوند می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثیرا»؛ ای کسانی که ایمان آورده اید، زیاد ذکر خدا و یاد خدا بکنید.(احزاب /41)
ذکر اگر زیاد باشد، ممکن است حالاتی را برای انسان ایجاد کند که منِ نوعی توان و کشش آن را نداشته باشم و تحمل معنویت آن را نداشته باشم و از این جهت، مشکلاتی برای من به بار بیاورد؛ اما این که مستقیم بگوییم ذکر زیاد، مشکلات به بار می آورد و نحوست دارد این خلاف قرآن و روایات است که به ذکر کثیر توصیه کرده است، و خدایی نکرده در اذهان عموم این مطلب تلقی می شود که یاد خدا هم گاهی باعث نحوست می شود.
دعا و قرائت قرآن کریم هم ذکر خدای متعال محسوب می شود .
اما در ذکر اسمای الهی و اذکاری که شامل اسمای الهی است، سیره اهل بیت عصمت و طهارت معیار و ملاک است.
علی الظاهر؛ برخی از اذکار، نسخه عمومی دارد با قید عدد، مانند ذکر روزهای هفته. و برخی از اذکار هم نسخه خصوصی دارد که حضرات معصومین به افراد خاص تجویز می کردند برای نتیجه خاص، آن هم با عدد خاص و وقت خاص و حالت خاص.
و برخی از اذکار هم عمومی و بدون قید عدد هست. برخی از اذکار هم عمومی وارد شده اما گاهی با قید عدد و گاهی بدون قید عدد.
اما در هر صورت، قضیه عوارض برخی اذکار بر افراد ، عمومی نیست. به تجربه ثابت و مشاهده شده است که برخی به واسطه این اذکار دچار بیماری های صعب العلاج و لاعلاج جسمی و روحی شده و حتی مجنون گردیده اند. در این موارد هم اشکال از ذکر نبوده بلکه از فرد بوده است؛ به بیان دیگر، علت عارضه از ظرف بوده است نه مظروف.
اگر موتور پر قدرت هواپیمای جت را به عنوان نیروی پیش برنده به یک اتومبیل ببندند چه رخ می دهد. این اتومبیل هرگز سالم به مقصد نمی رسد. این به مقصد نرسیدن از موتور جت نبوده است. باید موتور متناسب با این وسیله تعبیه می شد، این جا مقصر راننده است. اگر این راننده با متخصص مشورت می کرد مشکلی پیش نمی آمد و به سلامت اگر چه دیرتر به مقصد می رسید.
از این جهت بر هر فرد مؤمن لازم است که در تمام امور زندگی دینی خویش خواه موضوع فقهی باشد یا اخلاقی و یا معنوی، با عالم دین مشورت و از او سؤال کند تا بتواند از وسایل معنوی در راه تکامل و پیشبرد مقاصد الهی خویش بهره مند شده پشیمان هم نشود.
همان گونه که می دانید ما دو نوع ذکر داریم یکی ذکرهای عام و دیگری ذکرهای خاص.
منظور از ذکر عام ذکری است که برای همه مردم تجویز شده است و گاهی انسان بدون عدد و زمان خاصی می تواند آن ها را بگوید و گاهی هم دارای عدد است اما مربوط به همگان، مانند ذکر روزهای هفته.
اما ذکر خاص دارای شرایط خاصی هم هست. گاهی دارای عدد خاص و یا زمان مشخصی است و گاهی نیاز به رعایت آداب خاصی در گفتن دارد و البته تاثیر خاصی هم بر روی گوینده ذکر می گذارد.
اذکار خاص نیز خود به دو صورت مأثور و مجرّب هستند؛ یعنی یا اذکاری اند که از توصیه های ائمه معصومین (علیهم السلام) در روایات به ما رسیده و یا اذکاری هستند که مورد تجربه علما و مؤمنان قرار گرفته و آثار خاصی بر آن مترتب شده و برای استفاده دیگران در کتب ذکر شده است.
بنا بر این چون اذکار خاص نیاز به ظرفیت خاصی دارد برای گفتن آن ها نیاز به استاد می باشد تا از عوارض افراطی آن در امان باشیم. البته این عوارض، از بابت ذکر نیست بلکه به دلیل محدودیت ظرفیت وجودی خودمان است.
بنا بر این بر زبان جاری کردن هر اسم و صفتی که برای خداوند متعال وجود دارد و مصداقی برای یاد خدا قرار می گیرد، بلا مانع است.
پس در گفتن اذکار خاص و کسانی که می خواهند مسیر سیر و سلوک را طی کنند باید حتما زیر نظر یک استاد باشند و تا یافتن یک استاد باید به اذکار عمومی بپردازند و از پرداختن به اذکار خاصی که عرفا به آن مشغول بوده‌اند یا به برخی شاگردانشان فرموده‌اند خودداری کنند.
اذکار عام، مثل استغفار، صلوات، لا حول و لا قوه الا بالله، تسبیحات که سفارش موکدی به آن ها شده است. که البته ذکر “استغفرالله و اتوب الیه” بهتر است به صورت کامل یعنی “استغفرالله ربی و اتوب الیه” گفته شود.

ب ) اعمال بعد از نماز صبح
تمامی آنچه که از اعمال وتعقیبات در کتاب‌های معروف و معتبر ذکر شده، چه تعقیبات مشترک و چه تعقیبات مخصوص به هر نماز واجب، چه به‌صورت مفصّل و چه به‌صورت مختصر، [نمازگزار می‌تواند] با درنظر گرفتن گنجایش وقت، آنها را بجا آورد.
اما برترین آنها دو شرط دارد : 1 . صحیح و ثابتِ ( سند آن صحیح و معتبر باشد ) از آنهاست؛ و غیر آن را به امید مطلوب بودن بجا می‌آورد . 2 . در میان ادعیۀ صحیح، آنهایی را انتخاب کند که هرچه که حضور قلب در آن بیشتر باشد یا با حال نمازگزار و نیازهای ویژۀ او سازگاری بیشتری داشته باشد.