انتخاب بهترین کتاب تاریخ اسلام و سیره کار سختی است اما بهترین کتاب ها برای بالابردن سطح اطلاعات علمی و دینی،بخصوص با توجه به مقتضیات زمانی،کتابهایی هستند که ضمن ارائه مطالب مستند،تا حدودی همراه با تحلیل و بررسی مطالب تاریخی هم همراه باشد،برخی از کتابهایی که در ادامه خدمت شما معرفی می کنم،دارای این ویژگی هستند، براى مطالعه‌ ى ابعاد مختلف سیره و زندگى امامان معصوم شیعه(ع) علاوه بربیان سیر مطالعاتی چند کتاب معاصرکه بهتر قابل دسترسی و استفاده است را به شما معرفی می‌کنیم :
الف) سیر مطالعاتی:
برای آشنایی مقدماتی با تاریخ صدر اسلام، کتاب‌های استاد جعفر سبحانی، استاد رسول جعفریان و استاد مهدی پیشوایی کتاب‌های مفید و قابل استفاده‌ای هستند. کتاب‌های استاد سبحانی و استاد پیشوایی بسیار روان نوشته شده است و نسبت به کتابهای دیگر در این حوزه جذاب و خواندنی هستند. استاد جعفر سبحانی، شخصیتی برجسته در حوزه علمیه قم و از مفاخر علمی تاریخ معاصر ما است که کتاب‌هایی با عناوین «فروغ ابدیت»(زندگانی پیامبر اسلام(ص)، «فروغ ولایت»(زندگانی امام علی(ع)، «فرازهای از تاریخ صدر اسلام» ، «فرازهای از زندگی پیامبر اسلام(ص)» و «منشور عقاید امامیه» از ایشان منتشر شده اند. این کتابها به ترتیب بوستان کتاب قم، موسسه تعلیماتی امام صادق(ع) و نشرمشعر(سازمان حج و زیارت) منتشر شده‌اند و از طریق مؤسسه تعلیماتی امام صادق(ع) قم در دسترس هستند. کتاب‌های ایشان با قلمی بسیار روان، تحلیلی است که خواندنش را بسیار راحت و جذاب کرده است.
استاد مهدی پیشوایی هم از شاگردان استاد سبحانی است که دو جلد کتاب با عناوین «تاریخ اسلام، از پیدایش تا رحلت پیامبر(صلی‌الله علیه وآله)» و «سیره پیشوایان(ع)» دارد که به ترتیب از سوی دفتر نشر معارف و مؤسسه تعلیماتی امام صادق(ع) منتشر شده‌اند. قلم روان ایشان و نگاه تحلیلی به حوادث و اتفاقات، کتاب‌های ایشان را نیز خواندنی کرده است. استاد رسول جعفریان، عضو هئیت علمی دانشگاه تهران و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم، چهره ای بسیار شناخته شده در تاریخ صدر اسلام و تاریخ معلاصر هستند. در زمینه تاریخ صدر اسلام، کتاب‌های مهمی تحت عنوان «تاریخ سیاسی اسلام» در 3 جلد دارند که جلد اول به «سیره رسول خدا(ص)»، جلد دوم به «سیره خلفا» و جلد سوم به سیره امامان شیعه(علیهم‌السلام) پرداخته است که با نام «حیات فکری سیاسی امامان شیعه» از سوی انتشارات دلیل ما منتشر شده است.
کتابهای مفید دیگر در این زمینه، کتابهای «تاریخ تحلیلی صدر اسلام» و «تحلیلی از تاریخ تشیع و امامان» نوشتة دکتر محمد نصیری رضی و «تاریخ امامان شیعه»(نوشته حمید احمدی) است که هر سه از سوی دفتر نشر معارف منتشر شده‌اند و با نگاهی تحلیلی به حوادث تاریخ صدر اسلام می‌پردازد. این سه کتاب که در دانشگاه‌ها به عنوان «منبع درسی تاریخ اسلام» ارائه می‌شود، جامعیت مناسبی دارد. البته کتاب‌های دیگری در این زمینه و در این سطح وجود دارد که مطالعه آن کتاب‌ها می‌تواند وجوه دیگری از تاریخ صدر اسلام را بگشاید اگرچه غالب مطالب آن در کتاب‌های فوق‌الذکر بیان شده است.
الف) تاریخ اسلام به روایت شهید مطهری(2 جلد): شهید مطهری اگر چه به عنوان مورخ مطرح نیستند ولی به عنوان عالمی که نگاهی تحلیلی و ژرف به مسائل مختلف اسلامی داشته است فراخور مسائل جامعه، مطالعات و تتبعاتی عمیق در این زمینه داشته است که این کتاب گردآوری نظرات ایشان درباره تاریخ صدر اسلام است که مطالعه آن برای هر فردی سودمند و جذاب است.
ب) تاریخ تحلیلی اسلام تا پایان امویان، دکتر سید جعفر شهیدی. دکتر شهیدی از شخصیت‌های برجسته علمی معاصر ما است که با نگارش چند کتاب در زمینه تاریخ اسلام و زندگی معصومین(علیهم‌السلام) دریچه های جدیدی در رویکرد تحلیلی تاریخ صدر اسلام گشود. کتاب‌های «تاریخ تحلیلی اسلام تا پایان امویان»(مرکز نشر دانشگاهی) ، «علی(ع) از زبان علی(ع)، زندگانی امیرمومنان»، «زندگانی فاطمه زهرا(س)»، «زندگانی امام سجاد(ع)» و «و زندگانی امام صادق(ع)» که هر چهار کتاب اخیر از سوی دفتر نشر فرهنگ اسلامی منتشر شده‌اند، نیز خواندنی و قابل تامل هستند.
پ) «تاریخ تحلیلی صدر اسلام» نوشتة دکتر علی اکبر حسینی که در 2 جلد از سوی دفتر نشر فرهنگ اسلامی منتشر شده است.
ت) آثار استاد سید هاشم رسولی محلاتی که در چندین جلد از سوی دفتر نشر فرهنگ اسلامی منتشر شده‌اند. ایشان از نویسندگان و مورخان پرکار معاصر است که با نگاهی شیعی، به تحلیل حوادث صدر اسلام و زندگی معصومین(ع) و انبیاء می‌پردازد.
البته شخصیت‌های ارزشمندی چون استاد باقر شریف القریشی، محمد هادی یوسفی غروی، محمدباقر بهبودی کتاب‌های خوبی نوشته‌اند که مطالعه آن‌ها خالی از لطف نیست.
در سطوح بالاتر، مطالعه آثار علامه جعفر مرتضی عاملی و علامه مرتضی عسگری توصیه می شود که بسیار سودمند خواهند بود و دریچه های جدیدی در برابر اذهان مخاطب می گشایند. علامه جعفری مرتضی، که مشهورترین شخصیت برجسته تاریخ اسلام در دوران معاصر هستند، کتاب‌های بسیاری درباره حوادث و اتفاقات تاریخ صدر اسلام به زبان عربی نگاشته‌اند که برخی از آن‌ها به زبان فارسی ترجمه شده است. «سیرت جاودانه (2 جلد)» درباره پیامبر اسلام(صلی‌الله علیه وآله) و «امام علی(ع) و خوارج»، «تحلیلی زندگانی امام حسن(ع)» و «تحلیلی از حیات سیاسی امام رضا(ع)» و… معروف‌ترین آثار منتشر شده ایشان به زبان فارسی است که عمدتاً به همت دکتر محمد سپهری ترجمه شده و از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و بوستان کتاب قم منتشر شده‌اند. معروفترین و شاهکار کتابهای تاریخی شیعیان در دوران اخیر موفق‌ترین کتاب «الصحیح من سیره النبی الاعظم(ص)» تحقیق استاد جعفر مرتضی عاملی، در بیش از 15 جلد و به زبان عربی است که موسسه فرهنگی دارالحدیث قم منتشر کرده است که برخی از مجلدات آن توسط انتشارات نورمطاف ترجمه شده است. البته اخیراً دکتر محمد سپهری، تلخیصی از آن کتاب عظیم را با نام «سیرت جاودانه»(2ج) ترجمه کرده است. تحلیل‌های بدیع و ژرف کاوی‌های استاد، خواندن آثارش را بر همه علاقه‌مندان به تاریخ اسلام ضروری کرده است. نگاه علامه مرتضی عسگری به تاریخ، بیشتر رویکرد کلامی و اعتقادی است که می‌تواند پاسخ‌گوی بسیاری از شبهاتی باشد که اخیراً از سوی وهابیون در فضای رسانه‌ای و دانشگاهی مطرح می‌شود. مطالعه آثار علامه عسکری نیز ارزشمند و با این رویکرد بسیار قابل استفاده است.
منبع: پاتوق کتاب
ب)معرفی منبع برای مطالعه سیره اهل‌بیت(ع) :
1. حیات فکرى و سیاسى امامان شیعه، نوشته‌ ى رسول جعفریان، از انتشارات انصاریان، قم.2. امامان شیعه و جنبش هاى مکتبى، محمدتقى مدرسى، ترجمه حمیدرضا آژیر3. سیره ‌ى معصومان، سید محسن امین، ترجمه على حجتى کرمانى.4. سیره ى پیشوایان، مهدى پیشوائى5. زندگى دوازده امام، هاشم معروف حسینى، ترجمه محمد رخشنده.6. منتهى الآمال شیخ عباس قمى، چاپ هجرت.7- فروغ ابدیت، جعفر سبحانی، دفتر تبلیغات اسلامی قم8- سیره نبوی، شهید مرتضی مطهری9- سیری در زندگانی چهارده معصوم، سید محمد حسین پور علوی،‌ انتشارات نغمات.10- تاریخ پیامبر اسلام(ص)، محمد ابراهیم آیتی، دانشگاه تهران11- امام علی(ع) از ولادت تا شهادت، سید محمد کاظم قزوینی، دلیل قم11- امام علی(ع) صدای عدالت انسانی، جرج جرداق، ترجمه سید هادی خسروشاهی، خرم قم12- امام علی(ع) نماد حکومت حق، عزیز سید جاسم، ترجمه موسی دانش، بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی13- شهید تنها، محمد رضا حسینی مطلق، پارسایان قم14- نهج الحیاه (فرهنگ سخنان فاطمه)، محمد دشتی، مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین(ع)15ُ- زندگانی زهرا(س)، محمد باقر مجلسی، ترجمه محمد روحانی علی آبادی، مهام تهران16- فرهنگ فاطمیه (الفبای شخصیتی حضرت زهرا(س)) مهدی نیلی پور، مرکز فرهنگی شهید مدرس اصفهان17- زهرا، برترین بانوی جهان، ایت الله مکارم شیرازی، هدف قم18- جامی از زلال کوثر، محمد تقی مصباح یزدی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی19 جواد نعمتى، آفتابى در هزاران آیینه، سازمان تبلیغات اسلامى 20 سید على شفیعى، از گوشه و کنار تاریخ، دفتر نشر و فرهنگ اسلامى، تهران، کتابخانه صدر21 محمد على انصارى اراکى، اسرار صلح امام حسن علیه السلام،بى تا، تهران، 1386ه. ق.22 مهدى پیشوایى، امام حسن پرچم دار صلح و آزادى، انتشارات توحید، قم.23 على قائمى امیرى، امام حسن‌ علیه السلام در موضع واقع بینى و هدفگرایى؛ انتشارات شفق.24 دارالتوحید، امام حسن ‌علیه السلام، سازمان تبلیغات اسلامى.25گروهى از نویسندگان، امام حسن ‌مجتبى‌ علیه السلام پیشواى دوم، مؤسسه در راه حق.26 رضا محمدى، امام حسن‌ علیه السلام مظلوم تاریخ، صحفى، قم، 1370ه.ش.27 جعفر مرتضى عاملى، تحلیلى از زندگى سیاسى امام حسن‌ علیه السلام، ترجمه محمد سپهرى، سازمان تبلیغات اسلامى.28 احمد مطهرى، زمامدارى امام حسن ‌علیه السلام، دارالکتاب، قم، بى‌ تا.29 سید هاشم رسولى محلاتى، زندگانى امام حسن ‌مجتبى ‎علیه السلام، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، تهران.30 احمد زمانى، حقایق پنهان (پژوهشى از زندگانى سیاسى امام حسن‎ علیه السلام)، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.31 باقر شریف القرشى، زندگانى حسن بن على‌ علیه السلام، ترجمه فخرالدین حجازى، 2 جلد، مؤسسه انتشارات بعثت، 1353ه. ش.32 جمعى از نویسندگان مؤسسه البلاغ، سرچشمه ‌هاى نور، حضرت امام حسن مجتبى ‎علیه السلام، سازمان تبلیغات، تهران، 1367ه. ش.33 رضا شیرازى، قهرمان دو میدان داستان زندگى امام حسن ‎مجتبى‎ علیه السلام، انتشارات پیام آزادى، تهران، 1370ه. ش.34 الفباى فکرى امام ‎حسین(ع) محمدرضا صالحى کرمانى35 فرهنگ عاشورا جواد محدثى36 درسى که حسین(ع) به انسان ها آموخت شهید هاشمى نژاد37 سخنان حسین بن على از مدینه تا کربلا صادق نجمى38 قیام جاودانه محمدرضا حکیمى39 ترجمه لهوف ابن طاووس40 حماسه حسینى شهید مرتضى مطهرى41 حسین بن على(ع) را بهتر بشناسیم محمد یزدى42 پیشواى شهیدان سید رضا صدر43 پرتوى از عظمت حسین(ع) لطف اللّه صافى44 الخصائص الحسینیه شیخ جعفر شوشتری45 ترجمه موسوعه کلمات الامام حسین سازمان تبلیغات اسلامى46چشمه خورشید، مجموعه مقالات کنگره امام خمینى و فرهنگ عاشورا47قصه کربلا، نظری منفرد48 سیره معصومان، سید محسن امین، ترجمه علی حجتی کرمانی، سروش تهران49 چشم اندازی به حکومت مهدی(عج)، نجم الدین طبسی، دفتر تبلیغات اسلامی قم و نرم افزارهایی چون:1- نور السیره، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور2- دانشنامه نبوی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور3- مدینه العلم و باب العلم و ریحانه و کریمانه و سفینه النجاه و موعود، مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیه اصفهانتفسیر نمونه تفسیر خیلی خوبی است که عموم مردم می توانند از آن بهره مند گردندند.
پ) معرفی منبع برای مطالعه تاریخ اسلام :
1- فرازهایی از تاریخ اسلام،آیت الله جعفر سبحانی
2- فروغ ابدیت،آیت الله جعفر سبحانی
3- تاریخ سیاسی اسلام،رسول جعفریان
4- تاریخ سیاسی اسلام،دکتر سید جعفر شهیدی.
5- تاریخ سیاسی اسلام،دکتر صادق آیینه وند
6- تاریخ پیامبر اسلام،دکتر آیتی