تعریف تهمت-مواضع تهمت-جلوگیری از تهمت
۱۳۹۷/۰۴/۰۳
–
۳۵۶ بازدید
آیا اگر کسی بداند فلان کار را انجام بده مورد تهمت قرار میگیرد و اگر آن کار را انجام بده در پیشگاه خداوند گناه کرده
پرسشگر گرامی ، هر چند قرار دادن خود در موضع تهمت گناه نیست ، اما عقل سلیم حکم می کند که از این کار دوری کنیم ، لذا با جستجو در منابع دینی می بینیم که بزرگان دین ، انسان را از این کار پرهیز داده اند .1 . « قال رسول الله : اتقوا من مواضع التهم » (بحار 75/90 با مختصر تفاوت.)پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ فرمود: از مواضع تهمت بپرهیزید.
ابن ابى الحدید نقل کرده که وقتى آنحضرت با یکى از زوجات خود بر در یکى از دوازه هاى مدینه ایستاده بود یکى از اصحاب از آنجا بگذشت آنجناب را با آن زن آنجا دید سلام کرد و بگذشت رسولخدا صلى الله علیه و آله او را ندا کرد و فرمود: اى فلان این زن، فلانه زوجه من است عرض کرد یا رسول الله مگر در شما هم گمان میرود که این فرمایش نمودید
فرمود: ان الشیطان یجرى من ابن ادم مجرى الدم.(شرح نهج البلاغه 18/380 )
همانا شیطان میگردد در بدن بنى آدم مانند گشتن خون.
2 . « وَ قَالَ علیه السلام مَنْ وَضَعَ نَفْسَهُ مَوَاضِعَ التُّهْمَةِ فَلَا یَلُومَنَّ مَنْ أَسَاءَ بِهِ الظَّنَّ » (حکمت 151 نهج البلاغه )
ترجمه مرحوم فیض :
امام علیه السّلام (در پرهیز از جاهاى تهمت) فرموده است :
هر که به جاهاى تهمت و بدگمانى برود بد گمان بخود را نباید سرزنش نماید (زیرا خود سبب شده که باو گمان بد برند).
( ترجمه وشرح نهج البلاغه(فیض الاسلام)، ج 6 ص 1165)
الف ) تهمت
تهمت افترا بستن به دیگران است؛ یعنى، کارى را که وى انجام نداده و مرتکب نشده است به وى نسبت دهیم؛ چه آن کار و عمل مربوط به زندگى شخصى او باشد و چه مربوط به شخص و مسؤولیتش. گفتنى است که حکم تهمت حرمت است
ب ) پرهیز از مواضع اتّهام
بدست آوردن شخصیت اجتماعى و حفظ آن یکى از مسائل بسیار مهمى است که هر انسان عاقلى که مى خواهد زندگى موفقیت آمیزى در جامعه داشته باشد و در عین حال از حیثیت و منزلت و جایگاه اجتماعى، شغلى خوبى برخوردار باشد باید در دست یابى به آن تلاش و هر چیزى که باعث خدشه دار شدن شخصیت و آبروى او مى شود اجتناب کند و این از سفارشات برزگان دین ماست که سعى کنید از مواضع تهمت دورى کنید یعنى اگر مکانى ولو به غلط و اشتباه مورد سوءظن افراد جامعه است سعى کنید در آن مکان قرار نگیرید اگرخیابانى، مغازه اى، فروشگاهى مورد سوءظن است از آن خیابان عبور نکنید یا اگر مجبور هستید به سرعت از آن جا عبور کنید و در چنین مکانها توقف ننمایید و از همه مهمتر اگر فردى یا افرادى مورد سوءظن هستند ولو به غلط و اشتباه سعى کنید خودتان را کنار آنها قرار ندهید حتى اگر آنها نسبت به شما دلسوز نیز هستند زیرا فعلاً آنها مورد اتهام و سوءظن مى باشند و ضررى که از آنها به شما و آبروى شما وارد مى شود از منفعتى که از آنها مى برید خیلى زیادتر است نقل شده که روزی حضرت عیسی (ع) برای معالجه زن بدکاره ای به منزل او می رفت فردی از دور او را دید ایستاد و آن شخص را صدا کرد و به او توضیح داد که برای معالجه می رود تا آن فرد نسبت به پیامبر خدا سوء ظن پیدا نکند.
هر انسان عاقلى دفع ضرر از خودش را لازم و ضرورى مى داند آبرو و حیثیت اجتماعى چیزى نیست که اگر کسى از دست داد براحتى بتواند آن را دوباره بدست آورد و از نظر شرعى نیز حرام است کسى آبروى خودش را در معرض خطر قرار مى دهد در حالیکه مى تواند آن را حفظ کند .
ابن ابى الحدید نقل کرده که وقتى آنحضرت با یکى از زوجات خود بر در یکى از دوازه هاى مدینه ایستاده بود یکى از اصحاب از آنجا بگذشت آنجناب را با آن زن آنجا دید سلام کرد و بگذشت رسولخدا صلى الله علیه و آله او را ندا کرد و فرمود: اى فلان این زن، فلانه زوجه من است عرض کرد یا رسول الله مگر در شما هم گمان میرود که این فرمایش نمودید
فرمود: ان الشیطان یجرى من ابن ادم مجرى الدم.(شرح نهج البلاغه 18/380 )
همانا شیطان میگردد در بدن بنى آدم مانند گشتن خون.
2 . « وَ قَالَ علیه السلام مَنْ وَضَعَ نَفْسَهُ مَوَاضِعَ التُّهْمَةِ فَلَا یَلُومَنَّ مَنْ أَسَاءَ بِهِ الظَّنَّ » (حکمت 151 نهج البلاغه )
ترجمه مرحوم فیض :
امام علیه السّلام (در پرهیز از جاهاى تهمت) فرموده است :
هر که به جاهاى تهمت و بدگمانى برود بد گمان بخود را نباید سرزنش نماید (زیرا خود سبب شده که باو گمان بد برند).
( ترجمه وشرح نهج البلاغه(فیض الاسلام)، ج 6 ص 1165)
الف ) تهمت
تهمت افترا بستن به دیگران است؛ یعنى، کارى را که وى انجام نداده و مرتکب نشده است به وى نسبت دهیم؛ چه آن کار و عمل مربوط به زندگى شخصى او باشد و چه مربوط به شخص و مسؤولیتش. گفتنى است که حکم تهمت حرمت است
ب ) پرهیز از مواضع اتّهام
بدست آوردن شخصیت اجتماعى و حفظ آن یکى از مسائل بسیار مهمى است که هر انسان عاقلى که مى خواهد زندگى موفقیت آمیزى در جامعه داشته باشد و در عین حال از حیثیت و منزلت و جایگاه اجتماعى، شغلى خوبى برخوردار باشد باید در دست یابى به آن تلاش و هر چیزى که باعث خدشه دار شدن شخصیت و آبروى او مى شود اجتناب کند و این از سفارشات برزگان دین ماست که سعى کنید از مواضع تهمت دورى کنید یعنى اگر مکانى ولو به غلط و اشتباه مورد سوءظن افراد جامعه است سعى کنید در آن مکان قرار نگیرید اگرخیابانى، مغازه اى، فروشگاهى مورد سوءظن است از آن خیابان عبور نکنید یا اگر مجبور هستید به سرعت از آن جا عبور کنید و در چنین مکانها توقف ننمایید و از همه مهمتر اگر فردى یا افرادى مورد سوءظن هستند ولو به غلط و اشتباه سعى کنید خودتان را کنار آنها قرار ندهید حتى اگر آنها نسبت به شما دلسوز نیز هستند زیرا فعلاً آنها مورد اتهام و سوءظن مى باشند و ضررى که از آنها به شما و آبروى شما وارد مى شود از منفعتى که از آنها مى برید خیلى زیادتر است نقل شده که روزی حضرت عیسی (ع) برای معالجه زن بدکاره ای به منزل او می رفت فردی از دور او را دید ایستاد و آن شخص را صدا کرد و به او توضیح داد که برای معالجه می رود تا آن فرد نسبت به پیامبر خدا سوء ظن پیدا نکند.
هر انسان عاقلى دفع ضرر از خودش را لازم و ضرورى مى داند آبرو و حیثیت اجتماعى چیزى نیست که اگر کسى از دست داد براحتى بتواند آن را دوباره بدست آورد و از نظر شرعى نیز حرام است کسى آبروى خودش را در معرض خطر قرار مى دهد در حالیکه مى تواند آن را حفظ کند .