به منظور بررسی نحوه رابطه میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای دیگر ابتدا باید سیاست خارجی کشورمان را که مبنای این روابط قرار می گیرد بررسی نماییم که این مساله در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران انعکاس یافته است . بر این اساس در اصل 152 چنین آمده است : سیاست خارجى جمهورى اسلامى ایران براساس نفى هرگونه سلطه جویى و سلطه پذیرى، حفظ استقلال همه جانبه و تمامیت ارضى کشور، دفاع از حقوق همه مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرت هاى سلطه گر و روابط صلح آمیز متقابل با دول غیرمحارب استوار است. اصل 153: هرگونه قرارداد که موجب سلطه بیگانه بر منابع طبیعى و اقتصادى و فرهنگى، نظامى و… گردد ممنوع است. اصل 154: سعادت انسان در کل جامعه بشرى را آرمان خود مى داند و استقلال آزادى و حکومت حق و عدل را حق همه مردم جهان مى شناسد بنابراین در عین خوددارى در امور داخل ملت هاى دیگر از مبارزه حق طلبانه مستضعفین در برابر مستکبرین در هر نقطه از جهان حمایت مى کند. بنابراین مسؤولین نظام موظف به در نظر گرفتن این اصول و تنظیم روابط با دیگر کشورها بر مبناى آن مى باشد.
با توجه به این مطالب و اصول قانونی که خط مشی کلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را تشکیل می دهد متوجه می شویم که نظام جمهوری اسلامی ایران ، کشوری است مستقل که هیچ گونه وابستگی نسبت به نظام های دیگر را بر نمی تابد و به ویژه در برابر هر گونه رابطه ای که منجر به سلطه کشورهای دیگر بر آن گردد واکنش نشان می دهد و در این میان فرقی نمی کند که این کشور ، غربی باشد یا شرقی و در نتیجه همانگونه که ما در طول سال های گذشته با هر کشوری که در چارچوب سه اصل عزت ، حکمت و مصلحت (که عصاره اصول قانون اساسی در بحث سیاست خارجی می باشد) خواستار رابطه با کشور ما شده باشد ، رابطه داشته ایم ، در رابطه با کشورهایی همچون چین و روسیه نیز دقیقا ملاک ارتباط را همان اصول دانسته و با این کشورها نیز بر اساس این موازین رابطه داریم و نه بیشتر و تنها تفاوتی که ارتباط میان این کشورها با کشورهای غربی دارد این است که کشورهای غربی مدام بر طبل سلطه طلبی کوبیده و به ویژه در مقطع فروپاشی بلوک شرق رسما از نظم نوین جهانی و ارباب شدن آمریکا بر تمام جهان سخن به میان آورده و کشورهای مخالف این نظم را مدام تهدید می کنند ولی کشورهایی همچون چین و روسیه اینگونه نبوده و به منظور تقویت خویش در عرصه بازی های بین المللی با کشورهایی که با غرب درگیر هستند از در سازش و اتحاد بیشتری وارد شده و خود به خود باعث شده اند تا فرصتی برای استفاده جمهوری اسلامی ایران از آن به منظور بالا بردن توان مقاومت و ایستادگی به وجود آید و این ارتباطات درهمان سطح ارتباط قرار دارد و نه چیزی همچون وابستگی و یا سلطه یک کشور بر کشور دیگر که مشکل ساز گردد و علامت این مساله این است که هر گاه جمهوری اسلامی ایران احساس کند که یکی از این کشورها در زمینه ای حقوق جمهوری اسلامی ایران را رعایت نکرده است به استیفای حقوق خویش می پردازد که این امر نشانه عدم وابستگی به این کشورها می باشد کما اینکه در جریان لغو قرار داد موشک های اس 300 روسی ، جمهوری اسلامی ایران از این کشور شکایت کرده و پیگیر ماجرا می باشد و اعلام هم کرده است که غرامت لغو این قرار داد را تا آخر دریافت خواهد کرد .
بر این اساس ما نیز منکر این نیستیم که روسیه نیز همچون هر کشور دیگری به دنبال تامین منافع خود بوده و روابط دوستانه آن با کشور ما نیز از سر انسان دوستی و علاقه به ایران و ایرانی نمی باشد و صرفا به دنبال تامین منافع خود بوده و هر لحظه ممکن است در این روابط تغییراتی حاصل شود ولی این بدین معنا نیست که ما باید از رابطه با این کشور اجتناب نماییم چرا که هر کشوری رابطه با کشور دیگر را به خاطر منفعت طلبی های خود برقرار می کند و در صورتی که ملاک برقراری روابط دیپلماتیک کشورها چنین چیزی باشد نباید هیچ کشوری با کشور دیگر رابطه داشته باشد . ضمن اینکه رابطه روسیه با کشور ما در شرایط حساس کنونی جهان بر خلاف کشورهای غربی از نوع روابط خصمانه و تلاش برای تحمیل دیدگاههای خود نمی باشد و به همین دلیل می توان از پتانسیل این رابطه برای ایستادگی در برابر زیاده خواهی های غرب و به ویژه آمریکا و در جهت احقاق حقوق حقه خویش استفاده نمود. بدون اینکه این کشور و یا این رابطه را تبدیل به بت و غیر قابل نقد نماییم و کلیه مواضع و دیدگاه های این کشور را در عرصه جهانی تایید نماییم .