– دو واژه «مزمل» و «مدثر» که نام دو از سوره های قرآن می باشد.- هر دو واژه «مزمل» و «مدثر» در اصل « متزمل و متدثر» بوده و «تاء» ادغام شده در «زاء» و «دال» .- هر دو واژه به معنای شخص پوشیده شده می باشد. اما برای درک و فهم بهتر آندو لازم است به آیات بعدی هم توجه نمود.
– «مزمل» علاوه بر معنای «پوشیده شده»، معنای «حامل» را هم می دهد. به همین دلیل، برخی مفسرین «مزمل» را به معنای حامل یعنی «ای کسی که حامل رسالت هستی» هم گرفته اند. (1)
– « مزمل» یعنی کسی که در لباس خودش، پیچیده شده است، (2) و «مدثر» یعنی کسی که روی لباس خود، چیزی پوشیده یا پهن کرده و خود را در آن پیچیده است. مانند گلیم، حصیر، ملحفه و یا هر چیز دیگری .(3)
از ادامه آیات سوره های مزمل و مدثر چنین بر می آید که «مدثر» لباس عادی و معمولی بوده که پیامبر می پوشیدند، ولی «مزمل» مربوط به زمانی بوده که پیامبر (صل الله علیه و آله) علاوه بر لباس خود، حصیری یا هر چیزی را روی خودش کشیده بود و می خواستند ایشان را برای وحی آمده کنند.
«مزمل» لباس عادی نبوده و منظور عبا یا ردای نبوت بوده که لباس باطنی محسوب می شده و در حقیقت اشاره به معنای «حامل» دارد یعنی حامل رسالت که از معنای مزمل هم بوده است. و «مدثر» همین لباس ظاهری و عادی پیامبر (صل الله علیه و آله) محسوب می شود.
همچنین گفته شده که «مدثر» یعنی کسی که خودش را با لباسش می پوشاند و «مزمل» یعنی دیگری او را با لباس یا چیزی دیگری مخفی می کند (کنایه از پوشاندن او با چیز دیگری غیر از لباس است)(4)
بنابراین دو واژه «مزمل» و «مدثر» هم ممکن است مترداف بوده و دارای معنای مشترک باشند و ممکن است دارای تفاوت های ظریف و لطیفی هم باشد. اما آن چه مهم است این است که خداوند متعال در «مزمل» پیامبر گرامی را برای دریافت وحی بیدار می کند. و در «مدثر» ایشان را برای عبادت و آماده شدن جهت اجرای دستورات الهی بین مسلمین فرمان می دهد. که با این تفاوت می توان بهتر به نوع خواب پیامبر و لباسی که پوشیده بود پی برد. چه این لباس، همین لباس ظاهری و عادی باشد یا لباس معنوی و باطنی.
پی‌نوشت:
(1) ر. ک: تفسیر الدر المنثور جلال الدین سیوطی، ج6، ص 277 .
(2) ر. ک: تهذیب اللغه ج 13 ص 152.
(3) ر. ک: مجمع البحرین، ج 3، ص: 300؛ قاموس قرآن، ج 2، ص: 330 .
(4) ر.ک: لسان العرب، ج11، ص 311 .