با عرض ادب و احترام خدمت شما سوال کننده محترم باید عرض شود که محتوا و مضمون این جمله حضرت (علیه السلام) بر گرفته شده از آیه 36 سوره اسراء است که می فرماید: «وَلَا تَقْفُ مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ کُلُّ أُولَـئِکَ کَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا» «از آنچه به آن آگاهی نداری، پیروی مکن، چرا که گوش و چشم و دل، همه مسؤولند.»در طول تاریخ عوامل و اسباب بسیاری از فتنه ها و نزاعها از قضاوتهای عجولانه یا حرفهای بی مدرک، اظهار نظرهای بدون تحقیق و علم و موضع گیریهای نسنجیده بوده است. در اصطلاح عوام ضرب المثلی وجود دارد که می گوید: «جز راست نباید گفت و هر راست نشاید گفت» هم در واقع اشاره به همین مضمون دارد.لازم است بدانیم که ذکر چشم، گوش و دل، شاید از باب نمونه باشد. در آیات دیگر قرآن خداوند می فرماید در قیامت حتی از دست، پا و اعضای دیگر هم سؤال می شود و آنها به سخن آمده و اعتراف می کنند. باید بدانیم که بین علم و آنچه ما را علم و یقین می دانیم تفاوت های زیادی است.
امامان معصوم (علیه السلام) اصحاب خود را از هرشنیدن و هرگفتنی باز می داشتند و در کنترل دیده ها و شنیده ها به این آیه استناد می کردند. برای پی بردن و راهنمایی بهتر جهت رسیدن به مصادیق ملموس و عینی در زندگی خود و دیگران مثالی روایی را برای شما می زنم تا به برکت این روایت توجه و التفات به سیره معصومین (علهیم السلام) بیشتر شود.در روایات خیلی فراوان توصیه شده که مراقب زبان، دل، فکر، گوش و سایر اعضای خود باشید. چرا همه اینها در قیامت پاسخگوی رفتار دنیایی خود خواهند بود و مورد سوال واقع خواهند شد.
بنابراین برای دوری از قضاوت های عجولانه حتی قضاوت هایی که درست و صادق هم باشند؛ باید عمل به این آیه را مبنا قرار دهیم و دستورات کاربردی آنرا در رفتار فرد و جامعه نهادینه کنیم تا فضای اخلاقی و عمومی جامعه در برابر بسیاری از فریبها و خطاها بیمه شود .
در پایان لازم می دانم یک بار دیگر تأکید کنم مفهوم این جمله و سایر سوالات شما که با این مضمون ارسال کردید؛ کاملا روشن و شفاف است و به نظر می رسد ابهامات شما در مصادیق و موارد جزیی و فرعی باشد. برای این کار لازم است از خود شروع کنیم و روزانه یا هفتگی و ماهانه به اصلاح برخی رفتارهای نادرست خود بپردازیم.