الف ) حبط عمل
«حبط»به معنى بطلان و نابود شدن است ، چنانکه صاحب صحاح مینویسد: «حبط عمله حبطا اى بطل ثوابه.»- حتى در بعضى از آیات بجاى کلمه حبط ، بطلان بکار برده شده است، چنانکه در آیه 264 سوره بقره میفرماید:لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذى . خلاصه حبط عمل، بطلان و بى اثر شدن آن است زیرا شرط صحّت عمل ، ایمان است و کسیکه بى ایمان ،عمل خیر کند داعى او در عمل ، فرمان خدا نبوده .
حبط در اصل به گفته راغب در مفردات به معنى این است چهار پایى آن قدر بخورد که شکمش باد کند و چون این حالت سبب فساد غذا و بى اثر بودن آن مى گردد این واژه به معنى باطل و بى خاصیت شدن به کار مى رود لذا در معجم مقاییس اللغة معنى آن را بطلان( وهم ردیف نابودی) ذکر کرده است
گناهانی چون کفر، شرک، الحاد و ارتداد و به طور کل ایستادن و سرکشی در مقابل خدا باعث از بین رفتن کل اعمال می شود. کسی که در این حالات بدون توبه بمیرد حتی اگر سابقا مسلمان بوده و اعمال خیر هم داشته، هیچ عملی برای او نمی ماند و بدون حساب وارد جهنم می شود.ولی اگر توبه کند ، ممکن است به لطف ورحمت خدا، اعمال خیر سابقش برگردد!
ب ) هر گناهی اعمال نیک را از بین نمی برد.
اینکه گفته شود هر گناهی اعمال نیک را از بین می برد یا بی اثر می کند، سخن درستی نیست؛ بلکه به دلالت آیات و روایات، تنها گناهان خاصّی این ویژگی را دارند؛ گناهانی مثل کفر و شرک و نفاق یا گناهانی که معادل کفر و شرک و نفاق هستند. البته از آن سو، برخی اعمال صالح نیز گناهان را از بین می برند یا بی اثر می کنند؛ که آن اعمال صالح نیز اعمال ویژه ای هستند، که همگی ریشه در ولایت پذیری شخص دارند. در یک کلام، هر که از تحت ولایت خدا و اولیای الهی خارج شود، حتّی اگر بی نهایت عمل صالح هم داشته باشد، فایده ای برایش ندارد؛ کما اینکه اگر کسی از تحت ولایت غیر خدا خارج شود و تحت ولایت خدا قرار گیرد، تمام گناهانش پاک می شوند.
البته حساب حقّ الناس جداست. بلکه طبق برخی روایات، حتّی حقّ الناس او هم در آخرت بخشیده می شود؛ یعنی خداوند متعال از فضل خویش، صاحب حقّ را راضی می کند و بنده اش را نجات می دهد. البته دقّت فرمایید! گفتم در آخرت نه برزخ. چون شفاعت در برزخ، تضمین نشده است. لذا در روایات اهل بیت(ع) آمده که: « ما برای شما از برزخ می ترسیم.»