ابتدا خدمت شما عرض شود که اولاً: همه روایات در این باب تکان دهنده هستند و با کمی دقت و تأمل به عمق حرمت و مفسده های مسکرات از جمله فقاع پی خواهیم برد.ثانیاً: موضوع مسکِرات و مست کننده ها اعم از شراب، آبجو،فقاع، الکل و … اغلب ذیل یک عنوان اصلی «خمر» بیان شده اند. ودر این باره در قرآن خداوند متعال می فرماید: «اِنَّما یُریدُ الشَّیطانُ اَنْ یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ فِى الخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ وَ یَصُدَّکُمْ عَنْ ذِکْرِ اللّهِ وَعَنِ الصَّلوةِ فَهَلْ اَنْتُمْ مُنْتَهُونِ» شیطان قصد دارد بوسیله شراب و قمار میان شما بذر کینه و دشمنى بیندازد و شما را از یاد خدا و نماز باز دارد. پس آیا شما از آن دست برمى دارید.(1) در تعریف فقاع گفته شده که فقاع نوعی باده و شراب است از تخمیر گندم، جو و … تهیه می شود
حکم فقّاع هم بنابر نظر مشهور فقهاء ملحق به خمر بوده و حرام و نجس است. بنابراین شرابخواری، میگساری و قمار بازی در اغلب روایات با عنوان کلی خمر، مسکرات و مست کننده ها در ابواب فقهی مورد بحث قرار می گیرند و لازم به یادآوری است که اینها، نه تنها در دین اسلام حرام شمرده شده است بلکه در تمام ادیان الهی و توسط همه انبیاء و رسولان حرام ابلاغ شده است گرچه در دین های تحریف شده امروزی اثری از حرمت شراب و قمار و… دیده نمی شود.
احادیث زیر به عنوان نمونه تقدیم می شود:
1. قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: لَعَنَ اللّهُ الْخَمْرَ وَ عاصِرَها وَ غارِسَها وَ شارِبَها وَ ساقیَها وَ بائِعَها وَ مُشْتَریها وَ آکِلَ ثَمَنَها وَ حامِلَها وَ الْمَحْمُولَةِ اِلَیْهِ.» خداوند، شراب، بوجود آورنده و تهیه کننده آنرا و مصرف کننده و اعطاء کننده و خریدار و فروشنده و استفاده کننده از قیمت آن و حمل کننده و صاحب آنرا لعن کرده است.(2)
2. أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: فِی اَلْفُقَّاعِ حَدُّ اَلْخَمْرِ . برای نوشیدن فقاع حد شرب خمر جاری می شود(3)
3. مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی جَمِیلَةَ اَلْبَصْرِیِّ قَالَ: کُنْتُ مَعَ یُونُسَ بِبَغْدَادَ فَبَیْنَا أَنَا أَمْشِی مَعَهُ فِی اَلسُّوقِ إِذْ فَتَحَ صَاحِبُ اَلْفُقَّاعِ فُقَّاعَهُ فَأَصَابَ ثَوْبَ یُونُسَ فَرَأَیْتُهُ قَدِ اِغْتَمَّ لِذَلِکَ حَتَّى زَالَتِ اَلشَّمْسُ فَقُلْتُ لَهُ أَ لاَ تُصَلِّی یَا أَبَا مُحَمَّدٍ فَقَالَ لَیْسَ أُرِیدُ أَنْ أُصَلِّیَ حَتَّى أَرْجِعَ إِلَى اَلْبَیْتِ فَأَغْسِلَ هَذَا اَلْخَمْرَ مِنْ ثَوْبِی قَالَ فَقُلْتُ لَهُ هَذَا رَأْیُکَ أَوْ شَیْءٌ تَرْوِیهِ فَقَالَ أَخْبَرَنِی هِشَامُ بْنُ اَلْحَکَمِ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْفُقَّاعِ فَقَالَ لاَ تَشْرَبْهُ فَإِنَّهُ خَمْرٌ مَجْهُولٌ فَإِذَا أَصَابَ ثَوْبَکَ فَاغْسِلْهُ (4).
ابو جمیله بصرى گوید:با یونس در بغداد بودم. در همان اثنایى که در بازار راه مى‌رفتیم، ناگاه شخصى در ظرف آب جو خود را گشود و از آن به لباس یونس پاشید. یونس از این ماجرا اندوهگین شد. پس از چندى که خورشید غروب مى‌کرد به او گفتم:اى ابا محمّد! نماز نمى‌خوانى‌؟
گفت: تا به منزل نروم و لباسم را نشویم نماز نمى‌خوانم. به او گفتم: این نظر خود توست یا روایت است‌؟
گفت: هشام بن حکم به من گفت که از امام صادق علیه السّلام درباره آب جو سؤال کرد.
حضرت علیه السّلام فرمود: آن را ننوش؛ زیرا شرابى ناشناخته است و هرگاه به لباست پاشید آن را بشوى.
4. عن الهرویّ، قال: سمعت الرضا علیه السّلام یقول: أوّل من اتّخذ له الفقاع فی الإسلام بالشام یزید بن معاویة لعنة اللّه علیه، فاحضر و هو على المائدة، و قد نصبها على رأس الحسین علیه السّلام فجعل یشربه و یسقی أصحابه و یقول: اشربوا فهذا شراب …. فمن کان من شیعتنا فلیتورّع عن شرب الفقاع، فإنّه [من] شراب أعدائنا .(5)
اباصلت هروی از امام رضا (علیه السلام) نقل می کند که اولین کسی که فقاع را در اسلام بنا نهاد یزید بن معاویه (لعنت الله علیه) بوده که آنرا فراهم کرد و بر سفره آورد و در کنار سر مبارک امام حسین (علیه السلام) می خورد …. پس شیعیان ما باید از خوردن فقاع پرهیزکنند چراکه فقاع نوشیدنی دشنمان ماست.

پاورقی:
(1) سوره مائده، آیه 91.
(2) بحارالانوار، ج 79، ص 126.
(3) مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , ج 17 , ص 71.
(4) الکافی , ج 6 , ص 423.
(5) عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال , ج 17 , ص 416.