ابتداء باید یاد آورشد که گاهی در روایات و معارف اسلامی برای این که بخواهند عظمت حق الناس را گوشزد کنند، آن را با حق الله می سنجند و چنین بیان می کنند که خداوند از حق خود می گذرد ولی از حق الناس نمی گذرد. این مطلب اگر چه صحیح است ولی ملاحظاتی را در مورد آن باید رعایت کنیم و مواظب باشیم تا بخشنده بودن خداوند، انسان را از انجام وظایف الهی باز ندارد.در روایات چنین مطلبی وجود ندارد که خداوند حق الله و حق النفس بگذرد و بدون توبه آنرا ببخشد. حق الله بسیار عظیم و سنگین است، برخی از حقوق الهی هستند که از همه حق الناس‌ها مهم‌تر هستند و اگر کسی آن را مراعات نکند در حقیقت گناه بزرگی مرتکب شده است‌، یکی از آنها شرک است که اگر کسی با شرک بمیرد هرگز این گناه از سوی خداوند بخشیده نمی‌شود! اما پایین‌تر از آن را برای هر کسی که بخواهد و شایسته بداند می‌ بخشد « إنَ اللَّـهَ لَا یَغْفِرُ أَن یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِکَ لِمَن یَشَاءُ »، « وَمَن یُشْرِکْ بِاللَّـهِ فَقَدِ افْتَرَىٰ إِثْمًا عَظِیمًا »، ﴿سوره نساء/48﴾. خداوند (هرگز) شرک را نمی‌بخشد! و پایین‌تر از آن را برای هر کس (بخواهد و شایسته بداند) می‌بخشد». و آن کسی که برای خدا، شریکی قرار دهد، گناه بزرگی مرتکب شده است. خداوند برای برخی از حقوق خودش عذابی بسیار سنگین در نظر گرفته است مثلا درباره نماز که حق الله هم به حساب می آید و آن یکی از حقوق الهی است که برای ترک کننده آن عذابی همانند عذاب کافران در نظر گرفته شده است ایا خداوند به همین سادگی و بدون توبه و بدون جبران گذشته، از چنین حقی می گذرد!
گناهان در یک تقسیم بندی به گناهان کبیره و گناهان صغیره تقسیم می شوند و در تقسیم بندی دیگری به چند دسته تقسیم می شوند:
1. گناهانی که حق الله و به معنای حقوق خداوند بر بندگان است. مانند شرک، نماز، حج، خمس و تمام تکالیف دینی جنبه حق اللهی دارند و برخی هم جنبه حق‌الناسی نیز دارند. در صورت ضایع کردن حقوق واجب علاوه بر توبه، در بسیاری از موارد جبران و ادای حقوق هم لازم است مانند قضای نمازهای واجب یا بازگرداندن اموال مردم. در احادیث بر ادای حق خدا و بندگانش تأکید فراوانی شده و وجود حق‌الناس بر گردن فرد را یکی از عوامل مستجاب نشدن دعای او دانسته‌اند.
2. گناهانی که حق الناس و به معنای حقوق مردم بر یکدیگر است که شامل حفظ جان، مال و آبروی افراد است و موارد فراوان شخصی و اجتماعی دارد. طولانی‌ترین آیه قرآن پیرامون حق‌الناس است.
3. حق‌الناس با توبه بخشوده نشده و بایستی حقوق افراد پرداخت شود یا صاحب حق او را حلال کند.
4. گناهانی که هم جنبه حق اللهی و هم جنبه حق الناسی دارند مانند خمس و زکات، امربه معروف و نهی از منکر و…
5. گناهانی که حق النفس شمرده می شوند و به خود فرد مرتبط است مانند خودکشی، قطع عضوی از بدن و …
بنابراین در روایات کتب حدیثی مانند ابواب توبه، عفو و مغفرت در کتب حدیثی، روایتی با چنین مضمونی یافت نشده است بلکه آیات قرآن، برخی روایات دیگر و دلایل عقلی و کلامی درباره توبه پذیر بودن خداوند، غفار بودنش، خلاف آنرا ثابت می کند.
در مجموع باید گفت خداوندی که موضع رحمت و بخشش، ارحم الرحمین است در موضع عذاب و انتقام اشدُّ المعاقبین است.!(دعای شریف افتتاح).