معرفی اسطوخدوس

یکی از خوشبو ترین گیاهان دارویی در جهان محسوب می شود که در مناطق مختلفی از ایران، هند، چین، انگلیس و کانادا به صورت خودرو رشد می کند.

گیاهی چند ساله به شکل بوته کوچک به بلندی نیم متر و بسیار پرشاخه است. این گیاه دارای ساقه‌های آن 4 گوشه، برگ‌های کشیده و متقابل، پوشیده از کرک سفید پنبه‌ای می‎باشد.

اسطوخدوس گل‌ های کوچک خوشه‌ای آبی یا قرمز سیر تا بنفش دارد و ارتفاعش در حدود ۳۰ تا ۶۰ سانتیمتر است.

برگش شبیه برگ صعتر و از آن درازتر و باریکتر است. ساقه‌اش واحد و باریک و بی‌شاخ و در قد کمتر از شبری است.

قبهٔ آن متراکم از اجزاء شبیه به جو، بی‌تخم و مایل به سرخی، تندطعم و با اندک تلخی است.

از سرشاخه گلدار و یا گل این گیاه باید استفاده کرد.

پیشینه گیاه اسطوخدوس در منطقه خاورمیانه و هند فعلی به حدود ۲۵۰۰ سال پیش برمی‌گردد. مردم اسطوخودوس را گیاه مقدسی می‌دانستند.
 

شیوه استفاده

از آنجا که بسیار لطیف و ضعیف است، جوشاندن و کوبیدن زیاد آن باعث از بین رفتن خاصیتش می‌شود.
 

دمنوش

حدود ۵ گرم سرشاخه گلدار و یا گل این گیاه را در یک لیتر آبجوش ریخته و بمدت ۱۰ دقیقه دم کنید.

مقدر مصرف این دم کرده ۴-۳ فنجان در روز است.
 

کمپرس

۳۰ گرم گل و یا سرشاخه گلدار این گیاه را با یک لیتر آبجوش مخلوط کرده و بمدت ۱۰ دقیقه دم کنید. 2

خواص اسطوخدوس

درمان زخم از خواص اسطوخدوس

بر اساس مطالعات در زمینه مقایسه انواع روش‌های درمان زخم و مقایسه تاثیر تحریک الکتریکی عصب از روی پوست با موادی مثل بتادین و روغن اسطوخدوس، دریافت شد که تحریک الکتریکی از روی پوست با روغن اسطوخدوس بسیار جوابگوتر از روش‌های دیگر است. بنابراین روغن اسطوخدوس یکی از روش‌های سریع برای درمان زخم است.
 

ریزش مو

اسطوخدوس برای درمان آلوپسی آرئاتا موثر است. در این بیماری، موها از برخی یا همه قسمت‌های بدن، شروع به ریزش می‌کنند.

تحقیقات نشان می‌دهد که اسطوخدوس می‌تواند رشد مو را تا ۴۴ درصد پس از ۷ ماه درمان افزایش دهد.
 

اختلالات اضطرابی

مقاله‌ای از مجله بین المللی روانپزشکی بالینی منتشر شده که به ارزیابی تاثیر سیلکسان بر بیماران مبتلا به اختلالات اضطرابی پرداخته است.

Silexan نوعی دارو است که از روغن اسطوخدوس تهیه شده و به شکل کپسول‌های ژلاتینی با دوز ۸۰ میلی‌گرم وارد بازار می‌شود.

محققان هم‌چنین دریافتند که عطر گیاه اسطوخدوس می‌تواند به بیماران دچار اختلالات اضطرابی کمک کند.

علاوه بر این جالب است بدانید که اسطوخدوس بر کاهش اضطراب و آرام کردن افرادی که تحت درمان‌های دندانی هستند مؤثر است و تأثیری فوری دارد.

بنابراین هنگام مراجعه به پزشک دندانپزشک، می‌توانید با رایحه اسطوخدوس اضطراب خود را کاهش دهید.
 

کاهش درد عمل لوزه‌ برداری

بر اساس تحقیقات، روغن اسطوخدوس می‌تواند حجم داروهای مسکن را که پس از عمل لوزه‌برداری تجویز می‌شود، کمتر کند.

تیمی از محققان دانشگاه اصفهان به بررسی ۴۸ کودک ۶ تا ۱۲ ساله که به دو گروه ۲۴ ساله تقسیم شدند، پرداختند.

در این بررسی، یکی از این دو گروه، علاوه بر داروهای مسکن از اسطوخدوس هم استفاده کردند.

میزان مصرف استامینوفن و بیداری شبانه در هر کدام از این کودکان به ‌مدت سه روز پس از عمل جراحی تحت نظر قرار گرفت.

شدت درد آنها هم اندازه‌گیری شد. در نتیجه‌ این بررسی‌ها مشخص شد میزان مصرف استامینوفنن، در گروهی که از اسطوخدوس استفاده کردند، کاهش یافته است. البته تفاوت چشمگیری در تکرار بیداری شبانه و شدت درد این کودکان مشاهده نشد.
 

کاهش علائم احساسی قاعدگی

زنان علائم گوناگونی در دوران قبل از قاعدگی تجربه می‌کنند. این حالت سندروم پیش از قائدگی نام دارد. سندروم پیش از قائدگی بسیار شایع است.

اما هیچ کدام از روش‌های درمانی موثر واقع نشدند. در این زمینه، تحقیقاتی با حضور ۱۷ زن در سنین ۲۰ تا ۲۶ سال با شدت متفاوت انجام شد.

گروهی از شرکت‌کننده‌ها در یک دوره قائدگی، از روش عطردرمانی با اسطوخدوس استفاده کردند و گروهی دیگر، این دوره را به صورت همیشگی سپری کردند.

در نتیجه‌ این بررسی مشخص شد که عطردرمانی با اسطوخدوس می‌تواند علائم احساسی پیش از قائدگی را آرام کند. 2

عفونت‌ های قارچی

بر اساس مطالعاتی که در مجله‌ی Medical Microbiology منتشر شده، روغن اسطوخدوس می‌تواند در مقابله با عفونت‌های مقاوم در برابر داروهای ضدقارچی مؤثر باشد. این مطالعات نشان می‌دهند روغن اسطوخدوس می‌تواند انواع مختلفی از آسیب‌هایی را که باعث بیماری‌های پوستی می‌شوند، از بین ببرد.

روغن ضروری اسطوخدوس که از تقطیر گونه‌ی Lavandula (لاواندولا) به دست می‌آید، در نابود کردن پوسته‌ی سلول‌های قارچی نقش دارد و به همین دلیل می‌تواند در درمان عفونت‌های قارچی مؤثر باشد.

در یکی از مطالعات مشخص شد که روغن گونه‌ی لاواندودا بسیار قوی بوده و برای درمان طیف گسترده‌ای از بیماری‌های قارچی کاربرد دارد.
 

اسطوخدوس چه چیزهایی را درمان نمی‌کند؟

هنوز به‌طور قطع مشخص نیست که اسطوخدوس در درمان بیماری‌های زیر مؤثر است یا خیر:

افسردگی

کولیک نوزادان (قولنج نوزادی)

یبوست

تهوع و استفراغ

میگرن

گوش‌ درد یا عفونت گوش

فشار خون بالا

درد قاعدگی

اگزما

دردهای مرتبط با سرطان

زوال عقل

شپش

یکی از مطالعات انجام‌ شده نشان داد که رایحه‌ی خوش اسطوخودوس می‌تواند تاثیر مثبتی بر بی‌خوابی و افسردگی دانشجویان زن داشته باشد.

البته باید در این زمینه تحقیقات بیشتری انجام شود تا تاثیر قطعی روغن اسطوخودوس بر بی‌خوابی و افسردگی به اثبات برسد.

سازمان غذا و داروی آمریکا، مصرف دارویی اسطوخدوس را تأیید نکرده است.

اسطوخدوس تنها به‌صورت مکمل فروخته می‌شود و نباید جایگزین دوره‌های درمانی تجویزشده شود.

درصد خلوص، امنیت و کیفیت آن نیز متفاوت است،‌ بنابراین پیشنهاد می‌کنیم که روغن اسطوخدوس را تنها از فروشنده‌های معتبر بخرید.

تداخلات دارویی

مؤسسه مالی سلامت (NIH) درباره‌ی مصرف ترکیبی اسطوخدوس با موارد زیر هشدار داده است:

داروهای مرتبط با خواب‌آلودگی مثل بنزودیازپین‌ها، باربیتورات‌ها و آمبین.

داروهای مرتبط با کاهش فشار خون مثل کاپتوپریل، انالاپریل و لوزارتان.

اگر از این داروها استفاده می‌کنید، توصیه می‌کنیم قبل از مصرف مکمل اسطوخدوس با پزشک خود مشورت کنید.
 

خطرات

نتیجه‌ی مطالعاتی که در مجله‌ی New England Journal of Medicine منتشر شده، نشان می‌دهد که مصرف بیش از اندازه‌ی روغن اسطوخدوس بر روی پوست می‌تواند به prepubertal gynecomastia منجر شود؛ حالتی که در آن، بافت سینه در پسرانی که هنوز به بلوغ نرسیده‌اند، بزرگ می‌شود.

بی‌خطر بودن مصرف اسطوخدوس در دوران بارداری و شیردهی نیز هنوز تأیید نشده است.

بنابراین قبل از مصرف روغن یا گیاه اسطوخدوس در این دوران، ‌حتما با پزشک خود مشورت کنید.

اسطوخدوس می‌تواند به کند شدن سیستم عصبی مرکزی منجر شود؛ به همین دلیل پزشکان به بیماران توصیه می‌کنند که حداقل دو هفته قبل از عمل جراحی، از اسطوخدوس استفاده نکنند. 3

پی نوشت:
1.www.tabaye.ir
2.www.kalleh.com
3.www.chetor.com