الف ) رفع چشم زخم
در روایات راههای خنثی کردن اثر چشم زخم هم بیان شده است که به برخی از آنها اشاره می شود.
1- یاد خدا؛ از امام صادق علیه السلام روایت شده است: «هر کس از سیرت و صورت برادر مسلمانش خشنود شود، خدا را یاد کند؛ زیرا وقتى خداوند را به یاد آورد ضررى به برادر مؤمنش نمى رسد»، (بحارالانوار، ج 60 ، ص 25)
2- گفتن «تَبارَکَ اللّه اَحسَنُ الخالِقین»؛ امام صادق علیه السلام فرمود: «کسى که چیزى از برادرش او را متعجب ساخت این جمله را بگوید، زیرا چشم زخم حق است»، (همان، ص 26)
3- گفتن «آمنتُ باللّه و صلى اللّه على محمد و آله»؛ پس از آن اثر چشم زخم خنثى مى گردد.
4- قرائت سوره «ناس» و «فلق» هنگام ترس از چشم خوردن، (همان، ج 92)
5- نوشتن سوره هاى «حمد»، «اخلاص»، «ناس»، «فلق» و «آیة الکرسى» در ورقه اى و به همراه داشتن آن، (همان، ص 25)
6- قرائت سه مرتبه ذکر «ماشاءاللّه لاحول ولا قوة الا باللّه العلى العظیم» به هنگام ترس از چشم خوردن یا چشم زدن، (همان، ص 26)
7- حرز امام جواد و یا انگشتر حاوى حرز امام جواد؛ بنا به آنچه در روایات آمده است به جهت حفظ از بلاها و بدى ها و هر چه که انسان از آن مى ترسد مفید است، (بحار، ج 50، ص 98) که از جمله آن چشم زخم مى تواند باشد گرچه به خصوص چشم زخم در این روایت تصریحى نشده. درخصوص انگشتر عقیق هم روایاتى وارد شده که انسان را از بلاها و هرگونه بدى حفظ مى کند، (وسائل الشیعه، ج 5، ص 89 )
عده ای وقتی با حوادث ناگوار مواجه می شوند راههای انحرافی و غیر دینی را بر می گزینند مثلا وقتی دچار چشم زخم می شوند پیش رمّال و فال گیر و امثال آنها می روند که شرعا کار نادرستی است و عده ای دیگر در این حال متوجه خدا می شوند و چاره ی کار را از دین و علمای دین می پرسند و علما از روایات اهل بیت علیهم السلام چاره کار را یافته و در اختیار شخص می گذارند . حکمت عمده ی حوادث ناگوار نیز همین است که انسان را متوجه خدا و دین حق کند .

ب ) استرس و اضطراب
1 . تعریف اضطراب و استرس
اضطراب یک نوع پریشانی روانی ـ بدنی است که بر اثر ترسی مبهم و احساس ناایمنی و تیره روزی در فرد به وجود می آید.
2 . انواع اضطراب
روان شناسان اضطراب را به دو گروه تقسیم کرده اند: الف) اضطراب طبیعی و نرمال ب) اضطراب نابهنجار
الف) اضطراب طبیعی و نرمال: اضطراب متعادل یا نرمال آن است که شدت واکنش با مقدار خطر متناسب باشد و این خود، مفید است و یکی از موهبتهای بزرگ الهی به انسان بشمار می‌آید. زیرا که شخص را وادار می سازد با موفقیت، خطرات را از خود دفع کند. بنابر این مقدار متعادل اضطراب برای رشد و تکامل شخصیت لازم است.
ب) اضطراب نابهنجار: این نوع اضطراب درجات گوناگونی دارد و ممکن است با فراوانی های متفاوتی جلوه گر شود و شامل احساسات و رفتاری است که از کارائی عمل فرد می کاهد و روال عادی زندگی فرد را مختل می نماید. در اضطراب شدید و مزمن، شخص در یک حالت فشار و تنیدگی ناشی از تعارضات درونی قرار می گیرد که با به کار گرفتن انواع مکانیزم های دفاعی هم قادر به تخفیف آن نیست. این گونه احساسات مداوم است و فرد احساس شدیدی از ناکام شدن خود دارد بدون آن که بداند از چه می ترسد. چنین ترسی ممکن است از چند دقیقه تا چند ماه طول بکشد. ما در این نوشتار، در پی درمان اضطراب دسته دوم هستیم؛ چرا که وجود اضطراب دسته اول برای انسان ها طبیعی و مفید است و نداشتن آن اختلال بحساب می آید.
3 . عوامل اضطراب
برخی از عوامل اضطراب عبارتند از: «احساس تنهائی»، «احساس نداشتن پناهگاه»، «احساس پوچی و بی هدف بودن زندگی»، «تصویر جانکاهی از دوران پیری»، «تصویر وحشتناکی از چهره مرگ داشتن»، «داشتن احساس ناخوشایند و عدم اشباع کامل»، «بدبینی آزار دهنده»، «ترس از آینده»، «احساس گناه و شرمساری»، «روی آوردن به زندگی تجملی» و …. .راه های کنترل و درمان اضطراب: روان شناسان برای کنترل و درمان اضطراب راه کارهای متعددی را بیان کرده اند. در ذیل به تعدادی از شیوه های تخصصی و غیر تخصصی آن اشاره می کنیم: اولین قدم برای درمان اضطراب مراجعه به یک متخصص اعصاب و روان است، زیرا اگر اضطراب شدید و مزمن باشد شخص نمی‌تواند تسلط لازم را برخودش داشته باشد تا بتواند روشهای بعدی را که ذکر خواهیم کرد پیگیری نماید. در چنین مواقعی روانپزشک با دخالتهای دارویی ساده و بی ضرر، فرد را اندکی برخود مسلط می کند تا بتواند راهکارهای روان درمانی را انجام دهد.
4 . راهکارهایی را برای کنترل اضطراب
دراینجا راهکارهایی را برای کنترل اضطراب به شما ارائه خواهم داد. و انتظار دارم که شما با تمرین و ممارست بر این مشکل خود فائق آیید.
عمده ترین شیوه درمان اضطراب، روان درمانی یا سایکوتراپی است. که از شیوه های مهم درمان اضطراب بشمار که البته باید زیر نظر مشاور رواندمانگر صورت گیرد. روش آن استفاده از فنون روان شناختی توسط فردی متخصص برای نیل به اهداف ویژه است. حال به برخی از شیوه های درمان اضطراب می پردازیم.
1 .4 . تنش زدایی(ریلکسیشن)
روان درمانگران آموزش روش تنش زدایی(ریلکسیشن) را به عنوان اولین گام برای کنترل و درمان اضطراب شخص بکار می برند. مهارت تنش زدایی یکی از مهمترین مهارتهایی است که فرد می تواند با یاد گرفتن آن بر انواع و اقسام اضطرابهای خود در موقعیت های اضطراب زای زندگی خود غلبه نماید. شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در باره روشهای تنش زدایی به کتاب«شیوه های درمانگری اضطراب و تنیدگی(استرس)» دکتر مسعود جانبزرگی مراجعه نمایید. البته آموزش این روش زیر نظر یک متخصص می تواند اثر بخشی آنرا افزایش بسیار دهد.
2. 4 . حساسیت زدائی
در این روش رواندرمانگر فرد را، در آرامش حاصل از ریلکسیشن قرار می دهند و از او می خواهند که صحنه های اضطراب آور را در نظر خود مجسم کند و به آسانی و در سایه القاآت، بر خود تسلط یابد و اضطراب خود را تحت کنترل در آورد.
3 . 4 . استفاده از روش شناخت در مانی
این روش به این صورت انجام می گیرد که رواندرمانگر در مصاحبه های مختلف غلطهای شناختی حاکم بر ذهن شخص را که موجب تولید اضطراب در وی می شود را می یابد و با حذف آنها شناختهای درست را جایگزین آنها می گرداند. مثلا می پرسد که چه چیزی باعث شده که شما فکر کنید بچه تان در آینده ناقص الخلقه بدنیا می­آید، و مثلا شما جواب می دهید چون بچه دوستم اینچنین شده است. او به شما می گوید آیا شما کاملا عین دوستتان هستید و یا تفاوتهایی با او دارید. شما قهرا می گویید: نه من کاملا مثل او نیستم و تفاوتهایی با او دارم. رواندرمانگر می گوید لطفا تعدادی از این تفاوتها را برشمارید و شما نیز به برخی تفاوتها اشاره می کنید. او می‌گوید: همین تفاوتهای فردی باعث می‌شود که افراد سرنوشتهای مختلفی داشته باشند در حالی که در ذهن شما این غلط شناختی بوده که چون این مشکل برای دوستم بوجود آمده پس حتما برای من هم رخ خواهد داد و لذا همین غلط شناختی موجب ایجاد استرسی که ریشه ی آن غلط است شده است.
4. 4 . جرأت دهی
شناخت درمانگر در راستای درمان شناختی فرد، به جرات دهی او که ضد اضطراب است می پردازند، مثلا به فردی که وام زیادی از بانک برای راه اندازی یک خط تولید گرفته و چون فکر می کند که نخواهد توانست وام را پس دهد و لذا دچار اضطراب شدید شده می گویند به فرض اینکه نتوانی وام را پس بدهی! خب بعد از آن چه خواهد شد؟ شخص می گوید که بانک کارخانه را مصادره خواهد کرد! رواندرمانگر به او می گوید که طلب بانک از شما پانصد ملیون تومان است در حالیکه کارخانه شما یک ملیارد تومان می ارزد پس اگر هم چنین اتفاقی بیافتد بانک باید مقداری نیز پول به شما بدهد پس نگرانی شما برای چیست!؟ نام دیگر این روش بازشناختی نام دارد و بطور خلاصه در چهار مرحله صورت می گیرد: ـ تبیین این که اضطراب او ناشی از چیزهای ناراحت کننده ای است که خود او آن ها را بد می داند. ـ شناسائی و بیان خاص بیمار از احوال اضطراب آمیز.ـ متقاعد کردن او که اضطرابش غیر منطقی است.ـ مدل قرار دادن و تقویت بیانات سازنده او.
5 . 4 . تمرین کلامی
این روش در واقع نوعی القاء به خود در عرصه توانستن و اقتداراست که ضد اضطراب می باشد. در این راستا شخص به خود القاء می‌کند: من می توانم چنین و چنان کنم. من می توانم مدیر خود باشم. من می توانم بر مشکل غلبه کنم و….. فرد در ضمن این القاآت آهنگ سخن و کلام خود را قاطع می کند و در واقع به نوعی امردهی به خود، می پرداز.
6 . 4 . تغییر سبک زندگی
در این روش فرد سبک زندگی خود را که فشارزا و اضطراب انگیز است و به ایجاد و تداوم اضطراب کمک می کند و به کمک رواندرمانگر سبک دیگری برای زندگی خود برمی گزیند.
7 . 4 . موزش شیوه های مقابله با فشارهای زندگی
آموزش شیوه های مقابله با فشارهای زندگی برای رفع اضطراب مفید خواهد بود. به عنوان مثال؛ اگر کفّه انتظارات سنگین تر از منابع و توانائی های ما باشد فشار روانی ایجاد خواهد کرد و همین امر تا وقتی که ما در جهت تقویت منابع و توانائی های خود یا کاهش انتظارتی که از ما دارند و یا هر دو عمل کنیم ادامه خواهد داشت. فشار روانی، تا زمانی که کفّه انتظارت سنگین تر از منابع باشد حفظ خواهد شد. شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در این باره به کتاب مجموعه کامل مهارتهای زندگی که کریس ال کلینکه انرا نوشته و دکتر شهرام محمد خانی ترجمه کرده مراجعه نمایید مولف در این کتاب به انواع مهارتها ی مقابله ای پرداخته است.
8 . 4 . درمانگری مذهبی
درمانگری مذهبی که یکی از بهترین روشها برای مقابله با اضطراب است، و هم اکنون این روش توسط درمانگران زیادی با رویکرده ای مختلف دنبال می شود که از جمله آنها می توان به آدلر و شاگردانش که در دنیا به آدلرین ها معروف هستند اشاره کرد، اینها می گویند که درمان کامل شخص بدون اعتقاد وی به مذهب عملا امکان ندارد. البته قبل از آدلرین‌ها روانکاوان بزرگی چون «یونگ» آن را مورد توجه قرار داده اند. حدود 80% آموزه های اسلام به عنوان آخرین ورژن هدایت و سعادت انسان، اختصاص به چگونگی ایجاد سلامت روان در انسان دارد که روش مبارزه مبنایی و ریشه ای با اضطراب نیز از جمله این آموزه هاست. قرآن یکی از روشهای موثر برای مقابله با اضطراب را ذکر خدا می داند و می فرماید که: فقط یاد حضرت حقّ جلّ جلاله آرامبخش حقیقی قلبهای مضطرب است[ أَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ(سوره مبارکه رعد آیه 28) .
]. تقویت معنویت در افراد، زمینه را برای ایجاد آرامشی عمیق و برچیدن بساط اضطراب از جهاتی متعدد، فراهم می‌آورد. یکی دیگر از راهکارهای پیشنهادی اسلام برای مقابل با اضطراب استفاده از روش توبه است، توبه خود می تواند ومجب کاهش و حذف اضطراب گردد. رضایت به تقدیر الهی و نیز روحیه سپاس و شکرگذاری از دیگر روشهای پیشنهادی اسلام برای مقابله با اضطراب است.
شما در این رابطه می توانید کتاب رضایت از زندگی تالیف دکتر عباس پسندیده را مطالعه بفرمایید این کتاب توسط موسسه ی علمی و فرهنگی دارالحدیث بچاپ رسیده است.

* روشهای دیگر درمان
در زیر به طور مختصر به روشهای دیگر مقابله با اضطراب اشاره می شود.1- پرهیز از رقابت و مقایسه.2- اجتناب از پیشگویی و ذهن خوانی.3- مثبت اندیشی و پرهیز از بدبینی.4- البته روش های دیگری نیز وجود دارد که از آنها صرف نظر می کنیم و فقط در پایان به ذکر پاره ای اصول اشاره می کنیم:1ـ تقویت باورهای مذهبی2ـ مداومت به دعای با تدبر و توجه به مبداء متعال هستی 3ـ خواب و استراحت کافی4ـ پرهیز از عوامل فشارزا5ـ اصلاح محیط6ـ ورزش و تفریحات سالم و…