سکولاریسم نباشیم که دراندیشه روشهای جدایی افکن بین مخلوق از خالق باشیم و ما به مجموعه برنامهها و آیینهای معتقدیم.
جوامع انسانی عرصۀ تغییرات است اما هیچوقت منظور استحالگی نیست، گرچه در دنیای تغییرها و تحولها صبح را به شب میرسانیم اما لازم به توجه است که در هنگام تغییر امکانات ، تکالیف و سیاق و سبک هم عوض میشود اما معیار ثابت است.
میپذیریم که دگرگونی و تغییری نیست تا عواملی نباشد اما روش پیامبرانه و قرآنی همیشه ثابت بوده و هست و تغییر و دگرگونی همواره به سمت انفعیت و اصلحیت و افضلیت است و خداست که تغییر میدهد و تغییر نمیکند و تبدیل میکند اما تبدیل نمیشود.
این روزها همه در انتظار موج تغییر شرایط وضع موجود به سمت افضل و اصلح وانفع هستند.
سه مانع جدی برای تغییرات وجود دارد که اولین آن:عادتها است و دومین آن :ترسها و سومین مورد نیز:تکبرها است و در اینجا سه حالت تصور میشود،اولین حالت اینکه: یا تغییر نمیکنیم و دومین حالت اینکه :یا موقتاً تغییر میکنیم و سومین حالت نیز اینکه یا بعد از تغییری که صورت گرفته برمیگردیم.
اهمیت تغییر وقتی مشهود و واضح میشود که یک فرد بداند که تغییر مثبت و سرمایهگذاری استعدادهای او به نفع اوست و اینیک معادله ساده برای اندیشیدن است:
فکر منفی غیرقابل تغییر+ فراگیری منفی = رفتار منفی غیرقابل تغییر
فکر منفی غیرقابل تغییر + مهارشان + چشمانداز مثبت فراگیر= رفتار مثبت فراگیر
انسان ذاتاً موظف است خود را سازگار کند ، با تغییر روبرو شود و با تمام شرایط پیرامونش سازگار شود و از عظمت خداوند متعال است که او انسان را با این مزیت مهم متمایز کرده تا درروی زمین زندگی همزیستی داشته باشد.
ماه رمضان فرصتی برای تغییر است و اینیک فرصت غیرقابل تعویض بوده و این روزها و شبها است که موانع و عوامل بازدارنده برداشته میشود و این ماه رمضان، ماه تحول است و بیایید از ماه تغییر استفاده کنیم.
چه کسی نمیخواهد تغییر کند؟ مشتاق تغییریم پس چرا ثابت و بیحرکت میمانیم؟آیا به تغییرات نیازمند نیستیم ؟دلیل اصلی اینکه بسیاری از مردم تغییر نمیکنند چیست؟
تغییر گاهی شر محض است و انکار شر نمیکنیم پس قبل از هر تغییری لازم است به سه نکته و سؤال توجه داشته باشیم:
اولین نکته سؤالی: آیا ابزارهایی که برای تغییر استفاده میشود مشروع است یا خیر؟
نکته دوم سؤالی: آیا استدلالهای که برای ایجاد تغییر برافراشته و اقامهشده است عاقلانه است یا جاهلانه؟
نکته سوم سؤالی: آیا به عواقب شروع تغییر فکر میکنیم و اینکه به پیامدهای این تغییر آگاه هستیم یا خیر؟
در ذهن خود ، وضعیت بدی را که در آن زندگی میکنید مقایسه کنید بازندگی خوبی که پس از تغییر خواهید داشت.
تغییر گاهی مانند یک دارو عمل میکند و هر دارو دوز خاصی دارد که با توجه بهشدت بیماریها متفاوت است و اگر بیمورد افزایش یابد ، آسیب میرساند و تغییرات نیز به همین شکل است.
ذکر این مهم ضروری است که ماه رمضان فرصتی عالی برای دستیابی به یک تغییر واقعی در جنبههای رفتاری ، عبادی و اخلاقی و حقوقی و حتی سیاسی است و تغییر به سمت بهتر ماهیتی است که شرع و قرآن کریم دستور میدهد و ذهن آن را میطلبد و خرد آن را نیز به ما نشان میدهد.
مسلمان در این روزها و شبها بهسرعت پاداشها را به دست میآورند و باید مسلمان زیرک از فرصتهای خود استفاده کند و برای جمعآوری منافع بیشتر اخروی تا دنیوی خود عجله کند و این جنبههای تغییر بسیار زیاد و متنوع است و بر همین اساس افراد ، محیطها و رفتارها مختلف و متفاوت هستند و هر یک از این جنبهها دارای روشهای است که مسلمان باید به آنها بیندیشد و تأمل کند.
تغییر اجتماعی از درون ، یعنی از روح ، با تغییر در باورها ، هنجارها ، ارزشها و الگوهای فکری انسان آغاز میشود و اگر این تغییر کند ، بر رفتارهای بیرونی فرد و جامعه نیز لاجرم تأثیر میگذارد.
زندگی بشر مبتنی بر اصل تغییر است حتی بعضی گفتهاند همهچیز تغییر میکند جز خود کلمۀ” تغییر”و گاهی اسیر عادتها و روالها و روتینهای دست و پاگیر میشویم و در طول سالهای زندگی ما فرصتهای زیادی از دست ما میگذرد که آنها استفادهای نمیکنیم و هیچ پیشرفتی نداریم و همان عادتها و رفتارهای غلط را ادامه میدهیم و همان نتایج ناامیدکننده را میگیریم.
پیوندی ناگسستنی و یک ارتباط کامل بین “ماه رمضان ” و “تغییر” وجود دارد و این راهی برای دستیابی به کمال مطلوب انسانی و دستیابی به اهداف و مقاصد مطلوب است و تا زمانی که به این درجه نرسیدهایم و به آن دست نیافتهایم باید مشتاقانه به دنبال تغییرهای خوب موردنیاز برای نزدیک شدن هرچه بیشتر به آن باشیم.
یک فرد “عادی” همیشه برای تغییر تلاش میکند ، اما گاهی خود را فریب میدهد و منتظر یک قدرت فرا اسبابی است تا او را به این تغییر موردنظر سوق دهد.
ازجمله برجستهترین شرایط تغییر برای تحقق واقعی تغییرات که باید رعایت شود:
اول: میل و اراده خالصانه به تغییر است و هنگامی اشتیاق صادقانه به تغییر ایجاد میشود که روح منشأ آن باشد و فرد ازنظر روحی و روانی آماده تغییر هم باشد ، بنابراین اگر میل صادقانه و اراده قوی را داشته باشیم ، تغییر در رفتار فردی و اخلاقی میتواند ما را از حالت ایستایی به حالت دیگری منتقل کند که با توجه به میل و انگیزه متفاوت است.
دوم: دانستن راههای صحیح تغییر و آن اینکه هنگامیکه فرد از روند صحیح تغییر آگاه باشد تا بداند که از کجا شروع میشود و به کجا پایان مییابد آنگاه نتیجه تغییر همان چیزی خواهد بود که او واقعاً میخواست و با گفتار و عمل خود به آن دست مییابد و به هدف مطلوب تغییر میرسد.
سوم: استفاده مناسب از روشهای تغییر لازم است جدی گرفته شود و هر فرد از روشهای تغییری در یک برنامه خاص استفاده میکند بنابراین لازم است که با روشهای تغییر و نحوه بهکارگیری صحیح آنها آشنایی کافی نیز داشته باشیم که نتایج آن ،بسیار زیاد و متنوع هستند.
روزه و ماه رمضان ایستگاه تغییر در همه اشکال و رنگ آن است.
در ماه رمضان میآموزیم رفتارها و اخلاق خود را تغییر دهیم ، بهطوریکه فرد خودخواهانه زندگی نکند ، خود و دیگران را دوست داشته باشد و به شرایط دیگران هم نگاه کند.
ماه رمضان بسیاری از عادتهای روزمره را تغییر میدهد و بهعنوانمثال ، بیشتر خانوادهها دورهم جمع میشوند تا باهم افطار کنند و در یک جامعه که عمدتاً فردی و سر درگوشیها و کامپیوترها و تبلت ها است، هر آیین اجتماعی که اعضای خانواده را در طول روزهای طولانی ماه متحد کند ، یک تغییر خوشایند است.
شیرینی فضای ایمانی زندگی را در ماه رمضان چشیدیم و شاید امسال در ماه رمضان فرصتی بیشتر برای تعمق پیدا کنیم تا بنشینیم و رفتار و روابط خود را با خداوند متعال و با دیگران بررسی کنیم.
یک صفحه سفید جدید بدون لکههای سیاهی باز میکنیم و از خداوند متعال میخواهیم که به همه ما کمک کند تا گفتار ، کردار ، نیات و همه امور خود را به آنچه شامل خیر ، موفقیت و ستایش خداوند متعال و پروردگار جهانیان است ، تغییر دهیم.
ماه رمضان سفر برای تغییراست و باید اعتراف کرد که ایجاد تغییرات کاری دشوار است و”ایجاد تغییر”یکی از وظایف مهم قرآن و انبیاء و اهلبیت عصمت و طهارت است و بااینوجود میگوییم: تغییر غیرممکن نیست و در این زمان که تقصیرها فریاد زد میشود و تقاضا برای تغییر در ذهن بسیاری از مردم آنها را تحتفشار قرار داده است در ماه رمضان تغییر ایجاد میشود و ما شاهد تغییر هستیم.
تمایل به تغییر و تجدیدقوا این روزها موج میزند و دریا هم اگر توسط امواج رانده نشود به ساحل نمیرسد ، راکد میماند به همین ترتیب ، زندگی انسان اگر با یک سرعت واحد و بدون تغییر حفظ شود ، خراب میشود و به یکرنگ تبدیل میشود ، یکنواخت میشود ، بدون سلیقه پیش میرود و درخشش نخواهد داشت و نیز به روال دردناکی تبدیل خواهد شد که در آن هیچ تفاوتی بین روزها و ماهها و سالها وجود نخواهد نداشت و هیچ تفاوتی در آن بین حال و آینده نیز به وجود نخواهد آمد.
ساده غرض اینکه ماه رمضان همچون یک بازار ثابت هرساله و آزاد برای تجارت و تغییرهاست به سمت افضلیت و اصلحیت و انفعیت است که در آن ما و شما و همه چارهای جز سود نداریم و یک فرد باهوش، مانند یک تاجر موفق عمل میکند فرصت تغییرها را می شناسد و چیزی را از دست نمیدهد و شما، تحلیلگر و باهوش هستید و به سود دائمی میاندیشید.
حجت الاسلام محمد ادریسی پژوهشگر و تحلیلگر اجتماعی