قوی ترین طلسمات+قویترین دعا و طلسم+قوی ترین کتاب طلسم و دعانویسی مطالب مذهبی+طلسم سیاهی و طلاق+طلسم احضار محبت معشوق+دانلود کتاب طلسم محبت و طلاق قوی
۱۳۹۵/۰۷/۲۵
–
۳۲۱۴۲ بازدید
چرا بعد از زیارت عاشورا نماز خوانده میشود .
دومین سوال : زیارت عاشورا را چه کسی گفته .
مستحب است بعد از زیارت ائمه علیهم السلام دو رکعت نماز زیارت خوانده شود و ثواب آن به روح آن امام هدیه شود .درزیارت عاشورا نیز این دستور وارد شده با تفصیلی که درادامه آمده است.
بنا به آنچه از نقل علقمه بن محمد حضرمی راوی زیارت عاشورا که در مفاتیح آمده استفاده می شود در زیارت از راه دور ابتدا به آن حضرت سلام داده می شود و پس ازآن دو رکعت نماز و پس از آن زیارت عاشورا خوانده می شود چنانکه از نقلی که در ابتدای زیارت عاشورای غیر معروفه در مفاتیح نقل شده همین استفاده میشود لکن از روایت صفوان که مربوط به زیارت عاشورایی است که امام صادق علیه السلام نزد قبر امیر مؤمنان متوجه به کربلا شده اند و این زیارت را خوانده اند این گونه استفاده می شود که نماز زیارت بعد از زیارت و پس از آن دعای بعد از نماز زیارت که همان دعای معروف به علقمه است خوانده می شود البته از سخنانی که حضرت در فضیلت این زیارت فرموده اند و در مفاتیح پس از دعای علقمه نقل شده این مطلب با وضوح بیشتری قابل استفاده است. با توجه به مطالب یاده شده به نظر میرسد خواندن نماز زیارت به هر دو شکل بلا اشکال است چه در حرم باشد ویا غیر حرم لکن قابل ذکر است در اصل روایت علقمه که در کامل الزیارات ومصباح شیخ طوسی نقل شده نسبت به خواندن نماز زیارت عبارت اجمال دارد و وجوه متعددی مطرح است که مرحوم مجلسی در بحار این وجوه را ذکر کرده اما آنچه که علامه مجلسی به عنوان قول اظهر انتخاب نموده این است که زیارت عاشورا خوانده شود و بعد از ذکر سجده دو رکعت نماز زیارت خوانده شود برداشت مرحوم کفعمی در مصباحش از روایت این بوده که ابتدا به حضرت سلام داده می شود و وبر قاتلان آن حضرت نفرین فرستاده می شود و پس از آن دو رکعت نماز و بعد از آن صد مرتبه تکبیر وسپس زیارت عاشورا ؛ بحار الانوار، ج 101، ص301. المصباح للکفعمی ص : 482 علامه محمد علی طهرانی در حاشیه یک مفاتیح قدیم، پس از ذکر مطلبی از طریقه مرحوم آیت الله سید محمد کاظم یزدی صاحب عروة الوثقی (ره) می نویسد: «این عاصی خودم از آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری (مؤسس حوزه علمیه قم، متوفی 1355 ه . ق) شنیدم که طریقه انتخابی خود در مورد خواندن زیارت عاشورا را چنین نقل کرد، و می فرمود: طریقه میرزای شیرازی بزرگ (مرحوم آیة الله العظمی میرزا محمد حسن شیرازی متوفی 1312 ه . ق) نیز چنین بود، و آن این که: آنان که از راه دور از کربلا می خواهند این زیارت را بخوانند، به مکان بلند بروند، ابتدا سلام مختصری با توجه به ناحیه کربلا به امام حسین (ع) کنند و سپس به لعن بسیار شدید به قاتلان و دشمنان آن حضرت بپردازند، آنگاه دو رکعت نماز بگذارند، سپس زیارت عاشورا را بخوانند، و سرانجام پس از سجده پایانی زیارت، دو رکعت نماز بخوانند.» همین طریقه دو فقیه و مرجع بزرگ (میرزای شیرازی و حاج شیخ عبدالکریم حائری) که دو مرجع عادل وبسیار عمیق بودند برای ما حجت و کافی است، مجله پاسدار اسلام، شماره 239. در سایت آیه الله حق شناس نیز خواندن زیارت عاشورابه شکلی خاص از آیه الله بروجردی نقل شده که مطابق این نقل پس از لعن وسلام به آن حضرت دو رکعت نماز هدیه خوانده میشود و بعد زیارت عاشورا وپس از آن نماز زیارت مشروح آنچه در سایت آیه الله حق شناس آمده این است مقدمه زیارت : الف – صد مرتبه ذکر الّله اکبر گفته شود. ب – لعن و سلامی که در انتهای زیارت عاشورا میباشد را به ترتیب هر کدام فقط 1 بار گفته شود. ج – زیارت عاشورا از اول تا ابتدای صد لعن خوانده شود ، این قسمت مربوط به مقدمه زیارت عاشورا میباشد. در این قسمت نیازی به گفتن صد لعن و صد سلام نیست و زیارت تا سر صد لعن و سلام خوانده میشود و پس از آن ادامه زیارت عاشورا به صورت زیر میباشد: د – دو رکعت نماز هدیه به حضرت ابا عبدالله خوانده شود، این نماز با نماز آخر زیارت عاشورا متفاوت است و نیت آن باید هدیه به حضرت ابا عبدالله باشد. ه – پس از خواندن نماز هدیه به حضرت ابا عبدالله صد مرتبه ذکر الّله اکبر گفته شود. پنج مورد فوق مقدمه زیارت عاشورادر این دستور مخصوص زیارت عاشورا میباشد و باید توجّه شود که در مقدمه که در بخش فوق توضیح داده شده است زیارت عاشورا تا سر صد لعن و سلام خوانده شده است و به طور کامل خوانده نشده است که پس از انجام موارد فوق به عنوان مقدمه ادامه زیارت عاشورا به صورت زیر خوانده میشود که مشروح زیارت میباشد . ادامه زیارت عاشورا : الف – زیارت عاشورا از اول تا آ خر خوانده شود- در خواندن زیارت لعن و سلام هر کدام صد مرتبه گفته شود. ب – پس از اتمام زیارت دو رکعت نماز زیارت خوانده شود . ( این نماز جزء زیارت عاشورا است ) توضیحات : 1) در طول خواندن زیارت عاشورا مراقبت از اعمال لازم میباشد .( ترک محرمات، فعل واجبات ) 2) حرف نزدن بین زیارت عاشورا ( در یک مجلس خوانده شود ). 3) شروع زیارت عاشورا روز چهارشنبه باشد. 4) ادای صحیح عبارات زیارت عاشورا . 5) به جز اهل منزل کسی از خواندن زیارت عاشورا مطلع نگردد. 6) بین طلوع و غروب آفتاب خوانده شود. 7) چهل روز مستمر خوانده شود و هر روز صدقه برای سلامتی آقا امام زمان (عج) داده شود. 8) بانوان در ایام خاص , خواندن زیارت عاشورا را به شخص دیگری واگذار نمایند.
در مورد سند زیارت عاشورا نظرتان را به مطالب زیر جلب می کنیم:
شیخ طوسی در کتاب مصباح المتهجد و سلاح المتعبد زیارت عاشورا را با سند یاد شده در زیر نقل می‌کند و می‌گوید: روی محمد بن إسماعیل بن بزیع عن صالح بن عقبه وسیف بن عمیره عن علقمه بن محمد الحضرمی «قلت لأبی جعفر: علمنی دعاءً أدعو به ذلک الیوم إذا أنا زُرته من قرب، و دعاءً ادعو به إذا لم أَزَره مِن قُرب و أَومات مِن بَعد البلاد، و من داری بالسلام إلیه. قال: فقال لی یا علقمه إذا أنت صلیت رکعتین….»؛ (مصباح المتهجد:215.) علقمه به امام باقر می‌گوید: [امروز دعایی ( مقصود کیفیت زیارت امام همام است) یاد من بده که هر موقع خواستم آن حضرت را از نزدیک زیارت کنم، آن را بخوانم، ودعایی یاد من بده که هر موقع خواستم آن حضرت را از دور و از خانه‌ام زیارت کنم، بخوانم.] علقمه می‌گوید: امام به من گفت: هر موقع دو رکعت نماز گزاردی…. اکنون باید دید سند این روایت چگونه است. شیخ روایت را از کتاب محمد بن اسماعیل بن بزیع بر گرفته، و سند خویش را در کتابش به نام « فهرست آثار علماء امامیه» (فهرست:به شماره 364.) به آن کتاب چنین نقل کرده است. ابن ابی جید، او از محمد بن الحسن بن الولید، او از علی بن ابراهیم قمی، او از محمد بن اسماعیل بن بزیع و همه این مشایخ از ثقات می‌باشند، و ابن ابی جید از مشایخ نجاشی و همه مشایخ او ثقه هستند و نیازی به بیان وثاقت این افراد نیست، زیرا وثاقت همگان مورد پذیرش تمام علماء رجال میباشد. سخن درباره سه نفر دیگر که محمد بن اسماعیل از آنها نقل کرده است، آنها عبارتند از: 1. صالح بن عقبه، 2. سیف بن عمیره، 3. علقمه بن محمد الحضرمی. 1. صالح بن عقبه صالح بن عقبه بن قیس از اصحاب امام صادق (ع) میباشد.( رجال شیخ طوسی:باب اصحاب امام صادق (ع)،شماره 47.) نجاشی نیز وی را از اصحاب امام باقر (ع) شمرده و سند خود را نسبت به کتاب ایشان ذکر کرده است.( رجال نجاشی،شماره530.) از این که شیخ و نجاشی او را در کتاب خود آورده، و درباره مذهب او گفتگو نکرده‌اند گواه بر این است که او امامی مذهب است.( فوائد رجالیه، بحر العلوم:4/114.) و دربارة او هر چند توثیق بالخصوص وارد نشده است، ولی در عین حال می‌توان وثاقت او را از طریق دیگر ثابت کرد و آن اینکه: 1. شخصیت‌هایی مانند محمد بن حسین بن ابی الخطاب (متوفای 262) و محمد بن اسماعیل بن بزیع از او نقل روایت نمودند. 2. شیخ طوسی و نجاشی سند خود را به کتاب او یادآور شده اند و این خود حاکی از نوعی اعتنا به مقام اوست. بنابراین می‌توان گفت او فرد ممدوح و تا حدی مقبول الروایه میباشد. چیزی که هست ابن غضائری (متوفای411هـ،)او را تضعیف کرده و علامه نیز در رجال خود آن را نقل کرده است.( الخلاصه،قسم دوم/23.) ولی انتقاد غضائری ارزش علمی ندارد، زیرا او در جرح و تعدیل غالباً پیرو سماع از مشایخ نبوده بلکه با موازین دیگر به نقد افراد می‌پرداخت، و غالباً افراد را به خاطر غلو مؤاخذه می‌کرد، همچنان که در این مورد چنین می‌گوید: غال، کذاب، لا یلتفت إلیه.(مصدر پیشین.) در آن روزگار برخی را به خاطر اعتقاد به نفی سهو از پیامبر یا آگاهی آنان از غیب به اذن الهی، غالی می‌شمردند، در حالی که این نوع عقاید برگرفته از قرآن و سنت است و نمی‌توان فردی را به خاطر آن غالی شمرد. بنابراین صالح بن عقبه راوی معتبری است که می‌توان به روایت او اعتماد کرد. 2. سیف بن عمیره سیف بن عمیره نخعی،کوفی ثقه است، از امام صادق و کاظم (ع) نقل روایت کرده، و نجاشی و شیخ طوسی به وثاقت او تصریح کرده‌اند. هرگاه فرض کنیم وثاقت صالح بن عقبه ثابت نشود، ضرری به صحت روایت نمی‌رساند، زیرا محمد بن اسماعیل بن بزیع حدیث را از این دو نفر در عرض هم نقل کرده، و ثابت نشدن و ثاقت یکی ضرری بر صحت روایت – به خاطر وثاقت راوی دیگر – نمی‌زند. 3. علقمة بن محمد الحضرمی علقمه از اصحاب امام باقر و صادق (ع) است، و در کتابهای رجالی توثیق در حق او وارد نشده است.( رجال شیخ طوسی: اصحاب امام باقر (ع) به شماره 38، و اصحاب امام صادق (ع) به شماره643.) ولی می‌توان وثاقت او را از قرائن ثابت نمود: الف: در بررسی سند دوم شیخ طوسی خواهیم دید که سیف بن عمیره ثقه، با صفوان بن مهران ثقه در کیفیت زیارت امام حسین (ع) اختلاف پیدا می‌کند، و سیف بن عمیره به صفوان می‌گوید: این دعایی که پس از زیارت می‌خوانید در روایت علقمه که از امام باقر (ع) نقل کرده است، نیامده است. او در پاسخ می‌گوید: من این دعا را از امام صادق (ع) شنیدم، این مذاکره گواه برآن است که هر دو نفر بر وثاقت علقمه اتفاق نظر داشته‌اند و لذا سیف بن عمیره با عمل او احتجاج کرده و صفوان بن مهران بدون انکار عمل او،به روایت امام صادق(ع) احتجاج نموده است. (مصباح المتهجد:723.) گذشته از این مذاکره ای که وی با برادرش زید بن علی نمودند، حاکی است که هر دو برادر در امامت امام صادق (ع) ثابت قدم بودند.( رجال کشی: ترجمه به شماره 416و 417.) تا اینجا بررسی سند نخست به پایان رسید و روشن شد این سند قابل اعتماد میباشد. شیخ طوسی زیارت عاشورا را با سند دیگری به شرح زیر چنین بیان کرده است: «روی محمد بن خالد الطیالسی عن سیف بن عمیره، قال أخرجت مع صفوان بن مهران الجمال وعندنا جماعه من أصحابنا إلی الغری، بعد ما خرج أبو عبدالله (ع) من الحیره إلی المدینه فلما فرغنا من الزیاره (أی زیارة الإمام إمیر المؤمنین (ع« صرف صفوان وجهه إلی ناحیه ( قبر أبی عبدالله الحسین (ع« فقال لنا: تزورونا الحسین (ع) من هذا المکان عند رأس أمیرالمؤمنین. و من هنا أومأ إلیه أبو عبدالله الصادق و أنا معه، قال: فدعا صفوان بالزیاره التی رواها علقمه بن محمد الحضرمی عن أبی جعفر (ع) فی یوم عاشوراء…»؛(مصباح المتهجد:718.) [محمد بن خالد طیالسی از سیف بن عمیره نقل می‌کند که من با صفوان بن مهران جمال بسوی نجف حرکت کردیم، آنگاه که امام صادق (ع) از حیره ( اطراف کوفه) به مدینه منوره رفته بود. آنگاه که از زیارت امیرمؤمنان (ع) فارغ شدیم صفوان رو به سوی قبر ابی عبدالله حسین بن علی (ع) کرد، و گفت از همین جا، یعنی از بالای سر امیرمؤمنان، حسین بن علی (ع) را زیارت خواهیم کرد، زیرا خود دیدم که امام صادق (ع) از همانجا اشاره کرد، و من همراه او بودم. سیف می‌گوید: صفوان همان زیارتی را که علقمه حضرمی از امام باقر (ع) نقل کرده بود قرائت کرد.. آنگاه سیف به صفوان بن مهران می‌گوید: دعایی که خواندید، در روایت علقمه از امام باقر (ع) موجود نیست، او پاسخ داد که من این دعا را از امام صادق (ع) شنیده‌ام.] اکنون باید دید سند این روایت چگونه است: شیخ طوسی روایت را از کتاب محمد بن خالد طیالسی گرفته است. و سند شیخ طوسی به کتاب او در غایت اتقان و صحت است.( فهرست شیخ به شماره 648.) ولی باید راویان بعدی را مورد بررسی قرار دهیم و آنان عبارتند از: 1. محمد بن خالد طیالسی. 2. سیف بن عمیره. 3. صفوان بن مهران جمال. سیف بن عمیره راوی دوم همان‌طوری که یادآور شدیم ثقه میباشد و نجاشی به وثاثت او تصریح کرده است، همچنین صفوان بن مهران از اصحاب امام صادق وامام کاظم (ع) است، او نیز از ثقات میباشد.(رجال نجاشی به شماره 523.) ولی سخن دربارة محمد بن خالد طیالسی است که در سال(259) در سن 97 سالگی درگذشته است. در کتابهای رجال توثیق خاص دربارة او وارد نشده است، ولی بزرگان حدیث از او نقل روایت نموده و بر او اعتماد کردند مانند: 1. علی بن حسن بن فضال. 2. سعد بن عبدالله قمی. 3. علی بن ابراهیم قمی. 4. محمد بن علی بن محبوب 5. محمد بن یحیی معادی. 6. معاویه بن حکیم. (معجم رجال الحدیث: 17/76.) شیخ طوسی در فهرست می‌نویسد: محمد بن خالد طیالسی مکنی به ابا عبدالله، حمید بن زیاد، اصول زیادی از او نقل کرده است. در اینجا دو سند شیخ طوسی نسبت به زیارت عاشورا مورد بررسی قرار گرفت و به این نتیجه رسیدیم که سند نخست شیخ کاملاً صحیح است، و نباید در وثاقت علقمه بن محمد حضرمی تردید کرد. و اما سند دوم به غیر از محمد بن خالد طیالسی همگی از ثقات بوده و می‌توان گفت طیالسی نیز از روایان مقبول الروایه است، زیرا مشایخ بزرگ از او نقل روایت کرده‌اند. آیة الله جعفر سبحانی،سیمای فرزانگان ج 2 به نقل از سایت تبیان.
در ادامه به پرسش وپاسخ ذیل توجه نمایید.
حضور مرجع بزرگ آیت الله شبیری زنجانی:
با سلام و تحیت
از آنجایی که برای برخی از مومنان شبهه‌هایی در خصوص زیارت عاشورا ایجاد شده است، لطفا نظر خود را در خصوص صحت و سقم سند آن بیان فرمایید.
والسلام علیکم و رحمة الله
دعاگوی شما: رحیم غبرایی
از تبریز 10/1/1386
ترجمه نامه‌ی ارسالی:
باسمه تعالی
گذشته از تاییدات غیبی معتبر که موید زیارت عاشورایند، سندی که در کتاب مصباح المتهجد برای آن ذکر شده است، سندی صحیح است.
نتیجه تحقیق در آن مبنی بر این است که : در این کتاب بعد از بیان زیارت حضرت سید الشهدا از علقمه آمده است که : محمد بن خالد طیالسی از زبان سیف بن عمیره نقل کرده است که وی گفت: همراه صفوان بن مهران جمّال و گروهی از یارانمان به نجف اشرف رفتیم. و پس از زیارت، صفوان رو به سمت امام حسین (کربلا) کرد و به ما گفت: «از همین بالا سر حضرت امیر مومنان علیه السلام امام حسین را زیارت می‌کنیم. من با امام صادق علیه السلام بودم که او به سوی حضرت حسین علیهما السلام اشاره کرد». سیف می‌گوید: آنگاه صفوان شروع به خواندن زیارتی کرد که علقمه از محمد بن حضرمی و او از امام باقر علیه السلام در روز عاشورا نقل کرده بود.
ظاهر این عبارت می‌‌رساند که حضرت صادق علیه السلام با همین زیارتی که علقمه از امام باقر نقل کرده، اشاره نموده و زیارت کرده است.
در سند یاد شده، هیچ شکی در وثاقت (مورد اطمینان بودن) سیف بن عمیره و صفوان بن مهران نیست [و در کتب رجالی به وثقات ایشان تصریح شده است]، اما دو نکته باید ارزیابی شود:
الف – ارتباط با محمد بن خالد یا همان طرق به وی (یعنی کلام محمد بن خالد از کجا یا توسط چه کسی به ما رسیده است؟)
ب – وثاقت خود محمد بن خالد (یعنی آیا محمد بن خالد فرد قابل اطمینان و راستگویی هست؟)
نکته اول یا همان طرق به محمد بن خالد را با دو بیان می‌توان اثبات کرد:
بیان اول: با بررسی سند و بخصوص عبارت رَوَی محمدُ بنُُ خالد… [یعنی محمد بن خالد گفته است…]– و به شکل رُوِیَ عن محمدِ بنِ خالد [از محمد بن خالد نقل شده است…] نبودن آن – مشخص میشود که در نزد شیخ طوسی نسبت این روایت به محمد بن خالد طیالسی ثابت بوده است. و همین در اعتبار این سند از این جهت کافی است.
بیان دوم: به ظاهر این حدیث [مستقیما] از کتاب محمد بن خالد اخذ شده است. در کتاب الفهرست کتابی به وی نسبت داده شده است که از طرق حسین بن عبید الله غضائری و او از احمد بن محمد بن یحیی عطار و او نیز از پدرش و وی از محمد بن علی بن محبوب و محبوب از محمد بن خالد روایت کرده است.
همه‌ی این یادشدگان از بزرگان و معتمدان شیعه هستند. بخصوص احمد بن محمد بن یحیی عطار که از مشایخ اجازه نیز بوده است. مشایخ اجازه‌ای که بنابر تحقیق در قله وثاقتند.
اما نکته دوم یا همان وثاقت محمد بن خالد که امور متعددی بر آن دلالت دارد:
1- نقل روایت توسط محمد بن علی بن محبوب که از بزرگان شیعه است از محمد بن خالد. این امر دلیل اعتماد وی به محمد بن خالد است و مورد وثوق بودن اوست.
2- دست یابی بزرگان مورد وثوق به کتابهای گروهی از راویان مانند سیف بن عمیره و محمد بن معروف و رزیق بن زبیر از طرق طیالسی.
[برای نمونه دانشمندی چون] محمد بن جعفر رزّاز که از بزرگان مورد اعتماد شیعه است از طرق طیالسی کتابهای آن دو را روایت کرده است که این دلیل بر اعتماد رزاز به طیالسی است.
[نمونه دیگر] روایت کتاب رزیق توسط عبد الله بن جعفر حمیری از طرق محمد بن خالد.
همچنین بن زیاد اصول بسیاری را از طرق طیالسی روایت کرده است (بن زیاد با آنکه واقفی است اما مورد وثوق شیخ و نجاشی است).
3- روایت بسیاری دیگر از راویان مورد اعتماد و اجلّاء ثقات از طیالسی علاوه بر موارد یاد شده. [مانند] :
سعد بن عبد الله ؛ سلمة بن خطاب که بظاهر ثقه است ؛ پسرش عبد الله بن محمد بن خالد ؛ علی بن ابراهیم و علی بن سلمیان رزازی ؛ محمد بن حسن صفار ؛ محمد بن حسین ؛ معاویة بن حکیم.
آنچه یاد شد، از قویترین نشانه‌های وثاقت طیالسی است. شایان ذکر است که حتی ابن غضائری که معروف است به اشتباه بسیاری از ثقات را جرح کرده است، درباره طیالسی، جرحی از وی نرسید است.
بنابر این در مورد اعتماد بودن طیالسی هیچ شکی نیست. لذا سند زیارت عاشورا از این طریق صحیح و بدون خدشه است.
موسی حسینی شبیری زنجانی
بیستم/جمادی الاولی/1428
بنا به آنچه از نقل علقمه بن محمد حضرمی راوی زیارت عاشورا که در مفاتیح آمده استفاده می شود در زیارت از راه دور ابتدا به آن حضرت سلام داده می شود و پس ازآن دو رکعت نماز و پس از آن زیارت عاشورا خوانده می شود چنانکه از نقلی که در ابتدای زیارت عاشورای غیر معروفه در مفاتیح نقل شده همین استفاده میشود لکن از روایت صفوان که مربوط به زیارت عاشورایی است که امام صادق علیه السلام نزد قبر امیر مؤمنان متوجه به کربلا شده اند و این زیارت را خوانده اند این گونه استفاده می شود که نماز زیارت بعد از زیارت و پس از آن دعای بعد از نماز زیارت که همان دعای معروف به علقمه است خوانده می شود البته از سخنانی که حضرت در فضیلت این زیارت فرموده اند و در مفاتیح پس از دعای علقمه نقل شده این مطلب با وضوح بیشتری قابل استفاده است. با توجه به مطالب یاده شده به نظر میرسد خواندن نماز زیارت به هر دو شکل بلا اشکال است چه در حرم باشد ویا غیر حرم لکن قابل ذکر است در اصل روایت علقمه که در کامل الزیارات ومصباح شیخ طوسی نقل شده نسبت به خواندن نماز زیارت عبارت اجمال دارد و وجوه متعددی مطرح است که مرحوم مجلسی در بحار این وجوه را ذکر کرده اما آنچه که علامه مجلسی به عنوان قول اظهر انتخاب نموده این است که زیارت عاشورا خوانده شود و بعد از ذکر سجده دو رکعت نماز زیارت خوانده شود برداشت مرحوم کفعمی در مصباحش از روایت این بوده که ابتدا به حضرت سلام داده می شود و وبر قاتلان آن حضرت نفرین فرستاده می شود و پس از آن دو رکعت نماز و بعد از آن صد مرتبه تکبیر وسپس زیارت عاشورا ؛ بحار الانوار، ج 101، ص301. المصباح للکفعمی ص : 482 علامه محمد علی طهرانی در حاشیه یک مفاتیح قدیم، پس از ذکر مطلبی از طریقه مرحوم آیت الله سید محمد کاظم یزدی صاحب عروة الوثقی (ره) می نویسد: «این عاصی خودم از آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری (مؤسس حوزه علمیه قم، متوفی 1355 ه . ق) شنیدم که طریقه انتخابی خود در مورد خواندن زیارت عاشورا را چنین نقل کرد، و می فرمود: طریقه میرزای شیرازی بزرگ (مرحوم آیة الله العظمی میرزا محمد حسن شیرازی متوفی 1312 ه . ق) نیز چنین بود، و آن این که: آنان که از راه دور از کربلا می خواهند این زیارت را بخوانند، به مکان بلند بروند، ابتدا سلام مختصری با توجه به ناحیه کربلا به امام حسین (ع) کنند و سپس به لعن بسیار شدید به قاتلان و دشمنان آن حضرت بپردازند، آنگاه دو رکعت نماز بگذارند، سپس زیارت عاشورا را بخوانند، و سرانجام پس از سجده پایانی زیارت، دو رکعت نماز بخوانند.» همین طریقه دو فقیه و مرجع بزرگ (میرزای شیرازی و حاج شیخ عبدالکریم حائری) که دو مرجع عادل وبسیار عمیق بودند برای ما حجت و کافی است، مجله پاسدار اسلام، شماره 239. در سایت آیه الله حق شناس نیز خواندن زیارت عاشورابه شکلی خاص از آیه الله بروجردی نقل شده که مطابق این نقل پس از لعن وسلام به آن حضرت دو رکعت نماز هدیه خوانده میشود و بعد زیارت عاشورا وپس از آن نماز زیارت مشروح آنچه در سایت آیه الله حق شناس آمده این است مقدمه زیارت : الف – صد مرتبه ذکر الّله اکبر گفته شود. ب – لعن و سلامی که در انتهای زیارت عاشورا میباشد را به ترتیب هر کدام فقط 1 بار گفته شود. ج – زیارت عاشورا از اول تا ابتدای صد لعن خوانده شود ، این قسمت مربوط به مقدمه زیارت عاشورا میباشد. در این قسمت نیازی به گفتن صد لعن و صد سلام نیست و زیارت تا سر صد لعن و سلام خوانده میشود و پس از آن ادامه زیارت عاشورا به صورت زیر میباشد: د – دو رکعت نماز هدیه به حضرت ابا عبدالله خوانده شود، این نماز با نماز آخر زیارت عاشورا متفاوت است و نیت آن باید هدیه به حضرت ابا عبدالله باشد. ه – پس از خواندن نماز هدیه به حضرت ابا عبدالله صد مرتبه ذکر الّله اکبر گفته شود. پنج مورد فوق مقدمه زیارت عاشورادر این دستور مخصوص زیارت عاشورا میباشد و باید توجّه شود که در مقدمه که در بخش فوق توضیح داده شده است زیارت عاشورا تا سر صد لعن و سلام خوانده شده است و به طور کامل خوانده نشده است که پس از انجام موارد فوق به عنوان مقدمه ادامه زیارت عاشورا به صورت زیر خوانده میشود که مشروح زیارت میباشد . ادامه زیارت عاشورا : الف – زیارت عاشورا از اول تا آ خر خوانده شود- در خواندن زیارت لعن و سلام هر کدام صد مرتبه گفته شود. ب – پس از اتمام زیارت دو رکعت نماز زیارت خوانده شود . ( این نماز جزء زیارت عاشورا است ) توضیحات : 1) در طول خواندن زیارت عاشورا مراقبت از اعمال لازم میباشد .( ترک محرمات، فعل واجبات ) 2) حرف نزدن بین زیارت عاشورا ( در یک مجلس خوانده شود ). 3) شروع زیارت عاشورا روز چهارشنبه باشد. 4) ادای صحیح عبارات زیارت عاشورا . 5) به جز اهل منزل کسی از خواندن زیارت عاشورا مطلع نگردد. 6) بین طلوع و غروب آفتاب خوانده شود. 7) چهل روز مستمر خوانده شود و هر روز صدقه برای سلامتی آقا امام زمان (عج) داده شود. 8) بانوان در ایام خاص , خواندن زیارت عاشورا را به شخص دیگری واگذار نمایند.
در مورد سند زیارت عاشورا نظرتان را به مطالب زیر جلب می کنیم:
شیخ طوسی در کتاب مصباح المتهجد و سلاح المتعبد زیارت عاشورا را با سند یاد شده در زیر نقل می‌کند و می‌گوید: روی محمد بن إسماعیل بن بزیع عن صالح بن عقبه وسیف بن عمیره عن علقمه بن محمد الحضرمی «قلت لأبی جعفر: علمنی دعاءً أدعو به ذلک الیوم إذا أنا زُرته من قرب، و دعاءً ادعو به إذا لم أَزَره مِن قُرب و أَومات مِن بَعد البلاد، و من داری بالسلام إلیه. قال: فقال لی یا علقمه إذا أنت صلیت رکعتین….»؛ (مصباح المتهجد:215.) علقمه به امام باقر می‌گوید: [امروز دعایی ( مقصود کیفیت زیارت امام همام است) یاد من بده که هر موقع خواستم آن حضرت را از نزدیک زیارت کنم، آن را بخوانم، ودعایی یاد من بده که هر موقع خواستم آن حضرت را از دور و از خانه‌ام زیارت کنم، بخوانم.] علقمه می‌گوید: امام به من گفت: هر موقع دو رکعت نماز گزاردی…. اکنون باید دید سند این روایت چگونه است. شیخ روایت را از کتاب محمد بن اسماعیل بن بزیع بر گرفته، و سند خویش را در کتابش به نام « فهرست آثار علماء امامیه» (فهرست:به شماره 364.) به آن کتاب چنین نقل کرده است. ابن ابی جید، او از محمد بن الحسن بن الولید، او از علی بن ابراهیم قمی، او از محمد بن اسماعیل بن بزیع و همه این مشایخ از ثقات می‌باشند، و ابن ابی جید از مشایخ نجاشی و همه مشایخ او ثقه هستند و نیازی به بیان وثاقت این افراد نیست، زیرا وثاقت همگان مورد پذیرش تمام علماء رجال میباشد. سخن درباره سه نفر دیگر که محمد بن اسماعیل از آنها نقل کرده است، آنها عبارتند از: 1. صالح بن عقبه، 2. سیف بن عمیره، 3. علقمه بن محمد الحضرمی. 1. صالح بن عقبه صالح بن عقبه بن قیس از اصحاب امام صادق (ع) میباشد.( رجال شیخ طوسی:باب اصحاب امام صادق (ع)،شماره 47.) نجاشی نیز وی را از اصحاب امام باقر (ع) شمرده و سند خود را نسبت به کتاب ایشان ذکر کرده است.( رجال نجاشی،شماره530.) از این که شیخ و نجاشی او را در کتاب خود آورده، و درباره مذهب او گفتگو نکرده‌اند گواه بر این است که او امامی مذهب است.( فوائد رجالیه، بحر العلوم:4/114.) و دربارة او هر چند توثیق بالخصوص وارد نشده است، ولی در عین حال می‌توان وثاقت او را از طریق دیگر ثابت کرد و آن اینکه: 1. شخصیت‌هایی مانند محمد بن حسین بن ابی الخطاب (متوفای 262) و محمد بن اسماعیل بن بزیع از او نقل روایت نمودند. 2. شیخ طوسی و نجاشی سند خود را به کتاب او یادآور شده اند و این خود حاکی از نوعی اعتنا به مقام اوست. بنابراین می‌توان گفت او فرد ممدوح و تا حدی مقبول الروایه میباشد. چیزی که هست ابن غضائری (متوفای411هـ،)او را تضعیف کرده و علامه نیز در رجال خود آن را نقل کرده است.( الخلاصه،قسم دوم/23.) ولی انتقاد غضائری ارزش علمی ندارد، زیرا او در جرح و تعدیل غالباً پیرو سماع از مشایخ نبوده بلکه با موازین دیگر به نقد افراد می‌پرداخت، و غالباً افراد را به خاطر غلو مؤاخذه می‌کرد، همچنان که در این مورد چنین می‌گوید: غال، کذاب، لا یلتفت إلیه.(مصدر پیشین.) در آن روزگار برخی را به خاطر اعتقاد به نفی سهو از پیامبر یا آگاهی آنان از غیب به اذن الهی، غالی می‌شمردند، در حالی که این نوع عقاید برگرفته از قرآن و سنت است و نمی‌توان فردی را به خاطر آن غالی شمرد. بنابراین صالح بن عقبه راوی معتبری است که می‌توان به روایت او اعتماد کرد. 2. سیف بن عمیره سیف بن عمیره نخعی،کوفی ثقه است، از امام صادق و کاظم (ع) نقل روایت کرده، و نجاشی و شیخ طوسی به وثاقت او تصریح کرده‌اند. هرگاه فرض کنیم وثاقت صالح بن عقبه ثابت نشود، ضرری به صحت روایت نمی‌رساند، زیرا محمد بن اسماعیل بن بزیع حدیث را از این دو نفر در عرض هم نقل کرده، و ثابت نشدن و ثاقت یکی ضرری بر صحت روایت – به خاطر وثاقت راوی دیگر – نمی‌زند. 3. علقمة بن محمد الحضرمی علقمه از اصحاب امام باقر و صادق (ع) است، و در کتابهای رجالی توثیق در حق او وارد نشده است.( رجال شیخ طوسی: اصحاب امام باقر (ع) به شماره 38، و اصحاب امام صادق (ع) به شماره643.) ولی می‌توان وثاقت او را از قرائن ثابت نمود: الف: در بررسی سند دوم شیخ طوسی خواهیم دید که سیف بن عمیره ثقه، با صفوان بن مهران ثقه در کیفیت زیارت امام حسین (ع) اختلاف پیدا می‌کند، و سیف بن عمیره به صفوان می‌گوید: این دعایی که پس از زیارت می‌خوانید در روایت علقمه که از امام باقر (ع) نقل کرده است، نیامده است. او در پاسخ می‌گوید: من این دعا را از امام صادق (ع) شنیدم، این مذاکره گواه برآن است که هر دو نفر بر وثاقت علقمه اتفاق نظر داشته‌اند و لذا سیف بن عمیره با عمل او احتجاج کرده و صفوان بن مهران بدون انکار عمل او،به روایت امام صادق(ع) احتجاج نموده است. (مصباح المتهجد:723.) گذشته از این مذاکره ای که وی با برادرش زید بن علی نمودند، حاکی است که هر دو برادر در امامت امام صادق (ع) ثابت قدم بودند.( رجال کشی: ترجمه به شماره 416و 417.) تا اینجا بررسی سند نخست به پایان رسید و روشن شد این سند قابل اعتماد میباشد. شیخ طوسی زیارت عاشورا را با سند دیگری به شرح زیر چنین بیان کرده است: «روی محمد بن خالد الطیالسی عن سیف بن عمیره، قال أخرجت مع صفوان بن مهران الجمال وعندنا جماعه من أصحابنا إلی الغری، بعد ما خرج أبو عبدالله (ع) من الحیره إلی المدینه فلما فرغنا من الزیاره (أی زیارة الإمام إمیر المؤمنین (ع« صرف صفوان وجهه إلی ناحیه ( قبر أبی عبدالله الحسین (ع« فقال لنا: تزورونا الحسین (ع) من هذا المکان عند رأس أمیرالمؤمنین. و من هنا أومأ إلیه أبو عبدالله الصادق و أنا معه، قال: فدعا صفوان بالزیاره التی رواها علقمه بن محمد الحضرمی عن أبی جعفر (ع) فی یوم عاشوراء…»؛(مصباح المتهجد:718.) [محمد بن خالد طیالسی از سیف بن عمیره نقل می‌کند که من با صفوان بن مهران جمال بسوی نجف حرکت کردیم، آنگاه که امام صادق (ع) از حیره ( اطراف کوفه) به مدینه منوره رفته بود. آنگاه که از زیارت امیرمؤمنان (ع) فارغ شدیم صفوان رو به سوی قبر ابی عبدالله حسین بن علی (ع) کرد، و گفت از همین جا، یعنی از بالای سر امیرمؤمنان، حسین بن علی (ع) را زیارت خواهیم کرد، زیرا خود دیدم که امام صادق (ع) از همانجا اشاره کرد، و من همراه او بودم. سیف می‌گوید: صفوان همان زیارتی را که علقمه حضرمی از امام باقر (ع) نقل کرده بود قرائت کرد.. آنگاه سیف به صفوان بن مهران می‌گوید: دعایی که خواندید، در روایت علقمه از امام باقر (ع) موجود نیست، او پاسخ داد که من این دعا را از امام صادق (ع) شنیده‌ام.] اکنون باید دید سند این روایت چگونه است: شیخ طوسی روایت را از کتاب محمد بن خالد طیالسی گرفته است. و سند شیخ طوسی به کتاب او در غایت اتقان و صحت است.( فهرست شیخ به شماره 648.) ولی باید راویان بعدی را مورد بررسی قرار دهیم و آنان عبارتند از: 1. محمد بن خالد طیالسی. 2. سیف بن عمیره. 3. صفوان بن مهران جمال. سیف بن عمیره راوی دوم همان‌طوری که یادآور شدیم ثقه میباشد و نجاشی به وثاثت او تصریح کرده است، همچنین صفوان بن مهران از اصحاب امام صادق وامام کاظم (ع) است، او نیز از ثقات میباشد.(رجال نجاشی به شماره 523.) ولی سخن دربارة محمد بن خالد طیالسی است که در سال(259) در سن 97 سالگی درگذشته است. در کتابهای رجال توثیق خاص دربارة او وارد نشده است، ولی بزرگان حدیث از او نقل روایت نموده و بر او اعتماد کردند مانند: 1. علی بن حسن بن فضال. 2. سعد بن عبدالله قمی. 3. علی بن ابراهیم قمی. 4. محمد بن علی بن محبوب 5. محمد بن یحیی معادی. 6. معاویه بن حکیم. (معجم رجال الحدیث: 17/76.) شیخ طوسی در فهرست می‌نویسد: محمد بن خالد طیالسی مکنی به ابا عبدالله، حمید بن زیاد، اصول زیادی از او نقل کرده است. در اینجا دو سند شیخ طوسی نسبت به زیارت عاشورا مورد بررسی قرار گرفت و به این نتیجه رسیدیم که سند نخست شیخ کاملاً صحیح است، و نباید در وثاقت علقمه بن محمد حضرمی تردید کرد. و اما سند دوم به غیر از محمد بن خالد طیالسی همگی از ثقات بوده و می‌توان گفت طیالسی نیز از روایان مقبول الروایه است، زیرا مشایخ بزرگ از او نقل روایت کرده‌اند. آیة الله جعفر سبحانی،سیمای فرزانگان ج 2 به نقل از سایت تبیان.
در ادامه به پرسش وپاسخ ذیل توجه نمایید.
حضور مرجع بزرگ آیت الله شبیری زنجانی:
با سلام و تحیت
از آنجایی که برای برخی از مومنان شبهه‌هایی در خصوص زیارت عاشورا ایجاد شده است، لطفا نظر خود را در خصوص صحت و سقم سند آن بیان فرمایید.
والسلام علیکم و رحمة الله
دعاگوی شما: رحیم غبرایی
از تبریز 10/1/1386
ترجمه نامه‌ی ارسالی:
باسمه تعالی
گذشته از تاییدات غیبی معتبر که موید زیارت عاشورایند، سندی که در کتاب مصباح المتهجد برای آن ذکر شده است، سندی صحیح است.
نتیجه تحقیق در آن مبنی بر این است که : در این کتاب بعد از بیان زیارت حضرت سید الشهدا از علقمه آمده است که : محمد بن خالد طیالسی از زبان سیف بن عمیره نقل کرده است که وی گفت: همراه صفوان بن مهران جمّال و گروهی از یارانمان به نجف اشرف رفتیم. و پس از زیارت، صفوان رو به سمت امام حسین (کربلا) کرد و به ما گفت: «از همین بالا سر حضرت امیر مومنان علیه السلام امام حسین را زیارت می‌کنیم. من با امام صادق علیه السلام بودم که او به سوی حضرت حسین علیهما السلام اشاره کرد». سیف می‌گوید: آنگاه صفوان شروع به خواندن زیارتی کرد که علقمه از محمد بن حضرمی و او از امام باقر علیه السلام در روز عاشورا نقل کرده بود.
ظاهر این عبارت می‌‌رساند که حضرت صادق علیه السلام با همین زیارتی که علقمه از امام باقر نقل کرده، اشاره نموده و زیارت کرده است.
در سند یاد شده، هیچ شکی در وثاقت (مورد اطمینان بودن) سیف بن عمیره و صفوان بن مهران نیست [و در کتب رجالی به وثقات ایشان تصریح شده است]، اما دو نکته باید ارزیابی شود:
الف – ارتباط با محمد بن خالد یا همان طرق به وی (یعنی کلام محمد بن خالد از کجا یا توسط چه کسی به ما رسیده است؟)
ب – وثاقت خود محمد بن خالد (یعنی آیا محمد بن خالد فرد قابل اطمینان و راستگویی هست؟)
نکته اول یا همان طرق به محمد بن خالد را با دو بیان می‌توان اثبات کرد:
بیان اول: با بررسی سند و بخصوص عبارت رَوَی محمدُ بنُُ خالد… [یعنی محمد بن خالد گفته است…]– و به شکل رُوِیَ عن محمدِ بنِ خالد [از محمد بن خالد نقل شده است…] نبودن آن – مشخص میشود که در نزد شیخ طوسی نسبت این روایت به محمد بن خالد طیالسی ثابت بوده است. و همین در اعتبار این سند از این جهت کافی است.
بیان دوم: به ظاهر این حدیث [مستقیما] از کتاب محمد بن خالد اخذ شده است. در کتاب الفهرست کتابی به وی نسبت داده شده است که از طرق حسین بن عبید الله غضائری و او از احمد بن محمد بن یحیی عطار و او نیز از پدرش و وی از محمد بن علی بن محبوب و محبوب از محمد بن خالد روایت کرده است.
همه‌ی این یادشدگان از بزرگان و معتمدان شیعه هستند. بخصوص احمد بن محمد بن یحیی عطار که از مشایخ اجازه نیز بوده است. مشایخ اجازه‌ای که بنابر تحقیق در قله وثاقتند.
اما نکته دوم یا همان وثاقت محمد بن خالد که امور متعددی بر آن دلالت دارد:
1- نقل روایت توسط محمد بن علی بن محبوب که از بزرگان شیعه است از محمد بن خالد. این امر دلیل اعتماد وی به محمد بن خالد است و مورد وثوق بودن اوست.
2- دست یابی بزرگان مورد وثوق به کتابهای گروهی از راویان مانند سیف بن عمیره و محمد بن معروف و رزیق بن زبیر از طرق طیالسی.
[برای نمونه دانشمندی چون] محمد بن جعفر رزّاز که از بزرگان مورد اعتماد شیعه است از طرق طیالسی کتابهای آن دو را روایت کرده است که این دلیل بر اعتماد رزاز به طیالسی است.
[نمونه دیگر] روایت کتاب رزیق توسط عبد الله بن جعفر حمیری از طرق محمد بن خالد.
همچنین بن زیاد اصول بسیاری را از طرق طیالسی روایت کرده است (بن زیاد با آنکه واقفی است اما مورد وثوق شیخ و نجاشی است).
3- روایت بسیاری دیگر از راویان مورد اعتماد و اجلّاء ثقات از طیالسی علاوه بر موارد یاد شده. [مانند] :
سعد بن عبد الله ؛ سلمة بن خطاب که بظاهر ثقه است ؛ پسرش عبد الله بن محمد بن خالد ؛ علی بن ابراهیم و علی بن سلمیان رزازی ؛ محمد بن حسن صفار ؛ محمد بن حسین ؛ معاویة بن حکیم.
آنچه یاد شد، از قویترین نشانه‌های وثاقت طیالسی است. شایان ذکر است که حتی ابن غضائری که معروف است به اشتباه بسیاری از ثقات را جرح کرده است، درباره طیالسی، جرحی از وی نرسید است.
بنابر این در مورد اعتماد بودن طیالسی هیچ شکی نیست. لذا سند زیارت عاشورا از این طریق صحیح و بدون خدشه است.
موسی حسینی شبیری زنجانی
بیستم/جمادی الاولی/1428