مدل سبک های یادگیری VAK چیست؟

این مدل در دهه 1920 توسط روانشناسان، برای توضیح و طبقه بندی سبک های یادگیری مطرح شد. با توجه به این مدل بسیاری از ما ترجیح می دهیم به یکی از سه روش: بینایی (visual)، صوتی (auditory) یا بصورت حرکتی و جنبشی (kinesthetic) یاد بگیریم، هر چند در عمل تفکیک این سه روش از هم بسیار سخت است ولی معمولا ما ترکیبی از این سه روش را استفاده می کنیم.

بینایی: افرادی که به سبک بینایی یاد می گیرند، زمانی که اطلاعات به صورت تصویری مانند نمودارها و اشکال ارائه می شود بهتر جذب و حفظ می کنند.

صوتی: افرادی که به سبک صوتی یاد می گیرند، زمانی که اطلاعات به صورت صوتی ارائه می شود یا به چیزی گوش فرا می دهند، مانند سخنرانی یا یک بحث گروهی یا یک فایل صوتی بهتر و راحت تر به خاطر می سپارند و یاد می گیرند.

جنبشی: یک فرد با سبک یادگیری جنبشی ترجیح می دهد یک تجربه فیزیکی از اطلاعات داشته باشد. آنها یک رویکرد لمسی یا حسی به چیزهایی که می خواهند یاد بگیرند دارند.

یک رویکرد جدید تر از رویکرد VAK که توسط نیل فلمینگ مطرح شده است VARK است که یک سبک دیر یادگیری به سبک های قبلی افزوده است. سبک R یا
reading/writing

خواندنی/نوشتنی: یک یادگیرنده با سبم خواندنی و نوشتنی اطلاعات را تکرار می کند و با نوشتن آنها، یاد می گیرد. واضخ است که این سبک با سبک بینایی و صوتی هم پوشانی دارد.

سبک یادگیری و ترجیح یادگیری شما چیست؟

اگر هنوز در رابطه با سبک یادگیری خود اطلاعاتی ندارید، با در نظر گرفتن سناریوی زیر می توانید سبک یادگیری خود را شناسایی کنید.

تصور کنید می خواهید در رابطه با چیزی به یک فرد خاص شکایت کنید. به کدام یک از شیوه های زیر این کار را انجام خواهید داد: آیا دوست دارید به چشمان فرد نگاه کنید؟ (بینایی)، آیا دوست دارید با صدای بلند پشت تلفن با وی حرف بزنید؟ (صوتی)، دوست دارید با چکش روی میز بکوبید؟ (جنبشی)، یا یک ایمیل کوچک و تند می نویسید؟ (خواندنی و نوشتاری).

خودتان را در یک وضعیت ناراحت کننده در نظر بگیرید. اگر در یک روستای دور و غریب گم شده باشید چه کاری انجام می دهید؟ ازیک نقشه استفاده می کنید؟ (بینایی)، از کسی سوال می پرسید؟ (صوتی)، راه می روید تا مسیر را پیدا کنید؟ (جنبشی)

چه سبک از ارائه را ترجیح می دهید؟ به آخرین ارائه ای که داشتین رجوع کنید. ارائه نمودار آمار و ارقام (بینایی)، همانند مجریان صحبت کردن (صوتی)، یا مشارکت مخاطبان در بحث (جنبشی).1

پیدا کردن سبک یادگیری

حتما تا حالا خودتان حس کرده‌اید که به کدام سبکِ یادگیری تمایل دارید. به عنوان مثال، در همان روزهای اول مدرسه وقتی خواسته‌اید به مسئله‌ای پاسخ دهید، آن را روی کاغذ می‌نوشتید (تصویری)، درباره‌اش صحبت می‌کردید (صوتی)، یا مدل یا نمایه‌ای قابل‌لمس از آن می‌ساختید (لمسی)؟

اما اگر هنوز هم درباره‌ی سبک غالب یاد‌گیری خود تردید دارید، می‌توانید با در نظر گرفتن این سناریوها، آن را پیدا کنید:

به روش شکایت کردن خود فکر کنید

وقتی درباره‌ی چیزی شکایت می‌کنید، به احتمال زیاد احساسات‌تان غلیان می‌کنند و در نتیجه آن سبکِ برقراری ارتباط را که با آن راحت‌تر هستید، انتخاب می‌کنید. آیا در چنین موقعیتی، دوست دارید به چشمِ فرد مورد‌ نظر خیره شوید (تصویری)، با او تلفنی صحبت کنید (شنیداری)، مشت‌هایتان را به میز بکوبید (لمسی) یا ایمیل بنویسید (خواندن/نوشتن)؟

خودتان را در موقعیتی که در آن معذب هستید، تصور کنید

اگر نیمه‌شب در شهر غریبی راه خود را گم کنید، چطور مسیرتان را پیدا خواهید کرد؟ آیا از نقشه استفاده می‌کنید (تصویری)، از کسی مسیر را می‌پرسید (شنیداری)، یا آن‌قدر به راه‌ رفتن ادامه می‌دهید تا متوجه شوید کجا هستید (لمسی)؟

چه روشی را برای ارائه و سخنرانی ترجیح می‌دهید؟

به آخرین جلسه‌ی سخنرانی‌ که در آن شرکت کردید فکر کنید. کدام بخش بیشتر در ذهن شما باقی مانده است؟ اشکال و نمودارها (تصویری)، حرف‌های سخنران (شنیداری)، یا مشارکت مخاطبان (لمسی)؟2

راهکارهایی برای بهبود روند یادگیری

سادگی و کاربردی بودن مدل VAK باعث شده است تا بین معلمان و مربیان مشهور و محبوب شود اما خاطرمان باشد که ممکن است افراد دارای ترکیبی از نقاط قوت و ترجیحات باشند. بنابراین زمانی که قرار است دوره‌ی آموزشی برگزار کنید یا مطلبی ارائه دهید، از بکارگیری تمامی ‌روش‌ها و ابزار‌های کمک آموزشی اطمینان حاصل کنید تا تمام اعضای تیم با سبک‌های مختلف یادگیری، از آن بهره ببرند.

یکی از ایرادات این مدل آن است که ضمن اینکه تمام سبک‌های یادگیری را شامل می‌شود و همه افراد یاد می‌گیرند و اطلاعات در ذهن‌شان می‌ماند، اما معمولاً کیفیت آموزش زمانی بالا می‌رود که نحوه‌ی آموزش محدود به یک سبک شود. البته معیارهای دیگری نیز در این امر دخیل هستند. مثل توانایی یادگیری، سطح مهارت‌های فنی، علاقه‌مندی به موضوع، و محیط یادگیری. آموزش علاوه بر در نظر گرفتن ترجیح یادگیری بایستی نسبت به شرایط مختلف، منعطف و پاسخگو باشد.

جدول زیر راه‌کارهایی برای بکارگیری جهت جذب افراد با سبک‌های مختلف یادگیری ارائه می‌دهد:

ابزارها و منابع کمکی بسیاری برای برگزاری جلسات آموزشی یا خلاصه‌نویسی با در نظر گرفتن سبک‌های یادگیری VAK وجود دارد.

آموزندگان دیداری (و خوانداری/ نوشتاری)، طبق مشاهدات انجام شده، به محرک‌های بصری واکنش نشان می‌دهند. استفاده از نقشه ذهن می‌تواند یادداشت برداری را برای این دسته از آموزندگان ساده‌تر سازد. نقشه ذهن موضوعات پیچیده را به قسمت‌های کوچک و قابل مدیریت تقسیم می‌کند و هضم و به خاطر سپاری اطلاعات را ساده‌تر می‌کند. و در صورت اضافه کردن رنگ و عکس تاثیر بیشتری خواهند داشت.

ضرب المثل “یک عکس هزاران حرف را به تصویر می‌کشد” در مورد آموزندگان دیداری کاملاً صدق می‌کند. بنابراین سعی کنید از تصاویر تاثیرگذار استفاده کنید. آموزندگان شنیداری از بحث‌های گروهی و توضیح دادن لذت می‌برند. بنابراین بهره جستن از مناظره و نقل حکایات مفید خواهد بود.

آموزندگان جنبشی/ بساوایی خود را در فعالیت و تکاپو بروز می‌دهند. بنابراین یک تکنیک خوب دخیل کردن کار گروهی یا اجرای نقش در فرآیند یادگیری است. اعضای تیم را از اتاق آموزش به محیطی ببرید که بتوانند فعالیت‌هایی مثل تمرینات تقویت روحیه تیمی ‌را امتحان کنند.

نکات کلیدی

پیدا کردن سبک یادگیری خودتان و دیگر اعضای تیم می‌تواند به ارائه راه‌کارهای موثر جهت یادگیری و آموزش و تثبیت اطلاعات کمک کند.3

پی نوشت:
1.www.mindtoolbox.ir
2.www.chetor.com
3.www.20ta30.com