باسلام واحترام حضورپرسشگرگرامی؛دوست عزیزابتدا لزوم رفتار صحیح و و اهمیت و ضرورت رعایت اخلاق را در قرآن و روایات مورد بررسی قرار می دهیم و سپس در مورد دنیا ، دنیای مذموم ، دنیای ممدوح و چگونگی جمع میان زندگی در دنیا و دل نبستن به آن مطالبی را بیان می کنیم. *اهمیت وضرورت اخلاق از نگاه قرآن: به دلیل نقش محوری اخلاق در سعادت فردی و اجتماعی انسان خداوند یکی از اهداف اساسی بعثت پیامبران را بویژه پیامبر اسلام تزکیه نفس انسانها قرار داده است.
هو الذی بَعَث فی الامیّیّن رسولاً منهم یتلوا علیهم آیاته ویزکیهم ویعلمهم الکتاب والحکمة وان کانوا من قبل لفی ضلال ٍ مبین/ او کسی که در میان بی سوادان از خودشان فرستاده ای برانگیخت، که آیاتش رابر آنان بخواند و آنها را پاک گرداند وکتاب و حکمت نیز بیاموزد هر چند آنان پیش از این در گمراهی آشکار بودند.
همچنین خداوند در سوره شمس پس از آنکه به نفس انسانی سوگند یاد می‌کند بیان می دارد که باید ونباید وشایسته و ناشایسته رابه نفس انسانی الهام کرده وچنین ادامه می دهد./قد افلح من زکاها * و قد خاب من دسّاها
پیامبراسلام علاوه بر آنکه در مقام سخن به اخلاق وفضایل اخلاقی بالا بود. در مقام عمل ورفتار نیز فضایل اخلاقیش مشهور بود. وانّکَ لَعَلی خُلقٍ عظیم/ تو اخلاق عظیم وبرجسته ای داری.
*اهمیت وضرورت اخلاق ازنگاه روایات: ریشه واساس وفلسفه بعثت پیامبر گرامی اسلام مسئله مهم اخلاق است.
۱- انما بُعِثتُ لِاُ تَمِّمَ مکارمَ الاخلاق.
براساس این روایت نبوی که البته به مضامین مختلفی از آن نبی گرامی نقل شد، یکی از علت های مهم بعثت را تکمیل فضایل اخلاقی انسان ها بیان می کند.
و از اهمیت این مسئله همین که امیر مؤمنان علی (ع) نیز در کلامی گویا می فرماید:
۲- لو کُنّا لانرجوا جَنَّةً ولا نخشی ناراً ولا ثواباً ولا عقابا ً لکان یَنبَغی لنا اَن نُطالِبَ بمکارمِ الاخلاقِ فانّها ممّا تدلُّ علی سبیل النّجاحِ
اگر ما امید و ایمانی به بهشت وترس و وحشتی از دوزخ وانتظار ثواب وعقابی نمی داشتیم، شایسته بود به سراغ فضایل اخلاقی برویم؛ چرا که آنها راهنمای نجات و پیروزی وموفقیت هستند.
با توجه به این حدیث علاوه بر آنکه اخلاق راه نجات در قیامت است زندگی دنیا نیز بدون آن سامان نمی پذیرد.
در حدیث دیگری از نبی مکرم اسلام راه اتصال به خداوند متعال را فضایل اخلاقی بیان داشته به گونه ای که هر کس می خواهد به خداوند متصل شود بهترین وسیله کسب سجایای اخلاقی است.
۳- قال رسول الله (ص) وجَعَل الله سبحانَه مکارمَ الاخلاقِ صلةً بَینَهُ وبینَ عبادِهِ فَحَسَبُ اَحَدِکُم اَن یَتَمَسّّکَ بِخُلقٍ مُتَّصِلٍ بالله
خداوند سبحان فضایل اخلاقی را وسیله ارتباط میان خودش وبندگانش قرار داده، همین بس که هر یک از شما دست به اخلاقی بزند که او را به خدا مربوط سازد.
قابل توجه اینکه پیشوایان دینی وائمه اطهار نیز سراسر زندگیشان دعوت کردن به مسئله اخلاقی بوده به گونه ای حتی حضرت امام زمان (عج) یکی از کارهای اصلی حکومتش را بر پایی اخلاق و مبارزه جدی با فساد اخلاقی بیان می کند، همان طوری که نبی اکرم و دیگر ائمه با فساد مبارزه کردند و حاضر نشدند در جامعه بی فضیلت کنار آیند همچون امام حسین (ع) که می فرماید با حاکم فاسدی چون یزید بیعت نمی کنم و حاضر نشد در مقابل مفاسد اخلاقی یزید کنار آید امام مهدی (عج) نیز همان سیره و روش راه را در پیش خواهد گرفت.

*** ماهیت دنیا: از نظر اسلام، دنیا و آخرت پیوسته به هم و در ارتباط با یکدیگرند و ازیکدیگر بریده و بیگانه نمی باشند . آخرت باطن دنیا و دنیا رویه و لایه سطحی آخرت است .
دنیا مزرعه آخرت است و آخرت محل درو کردن کشته دنیا . دنیا عرصه کار و عمل و اندوختن توشه و آخرت صحنه رسیدگی به اعمال و بررسی پرونده یک عمر رفتار و کردار و نیات است . بنابراین نابسامانی هر یک موجب نابسامانی دیگری می گردد و بی توجهی به هر کدام انسان را از کمال مطلوب باز می دارد .
با این بیان کار وفعالیت و تلاش در دنیا جایگاه اصلی و واقعی خود را پیدا می کند وسر و سامان بخشیدن به اوضاع دنیایی و کوشش در راه بهبود آن امری عقلایی و ممدوح و خدا پسند می گردد . در ص 127 ). در روایتی جالب از حضرت رسول اعظم –ص- آمده است : بلند همت ترین مردم فرد مومن است که به امر دنیا و آخرتش توجه و اهتمام دارد . ( میزان الحکمه ، ح 6002 ) .
در حدیثی از جناب لقمان –ع- چنین آمده : یا بنی لا تدخل فی الدنیا دخولا یضر بآخرتک و لا تترکها ترکا تکون کلا علی الناس ؛ فرزندم به گونه ای در دنیا داخل مشو که برای آخرتت زیان داشته باشد و دنیا را آن چنان رها مساز که سربار مردم باشی . ( همان ، ح6004 ) .
از منظر اولیای دین –ع- سامان بخشیدن به اوضاع دنیوی و بهره درست و مشروع بردن از دنیا نه تنها مزاحم رشد معنوی و آباد کردن آخرت نیست بلکه پشتیبان و موید و تقویت کننده آن است ؛ حضرت کاظم –ع- در این باره می فرماید : آن چه در این میان مهم و اساسی است دنیا را به خاطر دنیا نخواستن و در حصار دنیا محصور نشدن و از دریچه تنگ دنیا افق اعلی و موطن اصلی رادیدن است .
دنیا سکوی پرش به عالم ملکوت و دار بقا و بازار تجارتی است که باید متاع نفیس و ارزشمند حیات جاوید و ملک بی زوال و سعادت ابدی را با سرمایه ای که در آن به دست می آوریم خریداری نماییم . دنیا را مقدمه و گذرگاه دیدن و به آن دل نبستن و آن را منزل آخرین وسرای همیشگی ندانستن همان اندیشه استوار و درستی است که میان دنیا و آخرت صلح وآشتی و حسن همجواری بر قرار می کند .
در پی این نگرش و اعتقاد هر گونه فعالیتی در راه سامان بخشیدن به دنیا عین آخرت طلبی و هر تلاشی در این راه عبادت و بندگی محسوب می شود و به تعبیری دیگر چیزی به اسم دنیا وجود ندارد و همه تلاش ها رنگ خدایی به خود گرفته و در مسیر آخرت وسعادت جاوید قرار می گیرد .
شاهد و موید این سخن حدیثی نورانی از حضرت صادق –ع-است که راوی می گوید به آن حضرت عرض کردم : ما دنیا را دوست داریم . حضرت پرسید : با آن چه می کنید ؟ گفتم : ازدواج می کنم و حج به جا می آورم و مخارج خانواده ام را تامین می کنم و به دوستانم رسیدگی می کنم و انفاق می کنم و صدقه می دهم . حضرت فرمود : ای کارها از دنیا نیست بلکه از آخرت است .( بحار ، ج 73 ، ص 106)
در مجموع باید گفت,توجه به دنیا لازم است، ولی نباید طوری باشد که او را از فکر آخرت باز دارد و در مسیر دنیا طلبی جوری حرکت کند که اگر در هر حالی و هر لحظه ای مرگ به سراغت آمد آماده باشی و اول گرفتاریت نباشد، دنیائی مضر است که به آخرت ضرر بزند و الا دنیا بمعنی تامین زندگی امری منفی نیست.
دنیا از نظر روایات مسجد اولیای خدا است و امکانات آن می تواند انسان را به قله های کمال و سعادت برساند. اگر اسراف حرام است به خاطر این است که باید از امکانات دنیا بهترین و نهایی ترین بهره را در جهت کمال و قرب به خداوند برد و تلف کردن آن حرام است.
بی توجهی به دنیا و عدم بهره وری صحیح از امکانات آن می تواند باعث خسارت فراوانی برای انسان شود. کسانی که به صورت افراطی به دنیا بد گمان هستند، نوع نگاهشان باعث محرومیت از آن می شود و طبعا به لحاظ آخرتی هم دچار خسارت خواهند شد.
*کیفیت جمع میان زندگی و دل نبستن به آن: لازم است به نکاتی اشاره بکنیم: الف – آنچه که در ابتدا مهم است این است که انسان شناخت لازم نسبت به دنیای مذموم و دنیای ممدوح به دست آورد. بداند که مقصود از مذموم و ممدوح آن چیست؟ چرا که تا موضوع مسأله را نشناسد نمی تواند نسبت به حلّ آن اقدام بکند. بنابراین اولین مرحله این است که هر دو را بشناسد حضرت امام خمینی(ره) از مجلسی(ره) چنین نقل می کند که چکیده آن این است: دنیای مذموم اموری است که انسان را از اطاعت خدا و دوستی او و تحصیل آخرت باز می دارد. و هر چه باعث رضای خدای سبحان و قرب او شود دنیای ممدوح و از آخرت محسوب می شود. گرچه به حسب ظاهر از دنیا باشد. بنابراین کارهایی مثل تجارت، زراعت، و صنعت که مقصود از آنها معیشت عیال و زندگی است، اگر برای اطاعت امر خدا و صرف کردن آنها در مصارف خیریه و اعانت به محتاجان و غیر آن باشد، همه از آخرت اند گرچه مردم آن را از دنیا دانند. و ریاضات مبتدعه و اعمال ریائیّه، گرچه با تزهّد و انواع مشقت هم همراه باشد از دنیای مذمومه به حساب می آید. سپس خودشان می فرمایند: آنچه مذموم است دنیای خود انسان است، (امام خمینی(ره)، اربعین حدیث، ص 118 و 119). در عوض آن اگر آخرت را مقصد زندگی قرار بدهد در حیات خود غنا و احساس بی نیازی خواهد کرد. در حدیث آمده است. سپس هر که صبح و شام کند و دنیا را بزرگترین همّ خود قرار دهد، خداوند فقر را بین دو چشمش قرار دهد. و هر کس که صبح و شام کند و آخرت بزرگترین همّ او باشد، خداوند غنی را در قلب او قرار دهد، (نقل از اربعین حدیث امام(ره)، ص 126).

موفق و مؤید باشید.