حضرت اسماعیل (علیه السلام) تا آخر عمر در مکه سکونت داشت و در همان جا به سنّ 137 سالگی درگذشت (1) و در جوار کعبه مدفون شد. امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «الِحجْرُ فیهِ بَیتُ اسماعیل و فیه قبر هاجر و اسماعیل» (2) (حِجْر، خانه ی اسماعیل است و قبر هاجر و اسماعیل در آن قرار دارد).حِجر اسماعیل، مدفن بسیاری از پیامبران دیگر نیز هست و دعا و نماز در آن مستحب است.(3) موقعیت حِجر اسماعیل به گونه ای است که حجاج در هنگام طواف خانه ی خدا – خواسته یا ناخواسته – به دور آن می گردند و برای سهولت حرکت آنان، بنای حِجر اسماعیل که در ابتدا پلانی مستطیل داشته، به صورت نیم دایره و بدون سقف با دیوارهایی کوتاه طراحی و تغییر شکل داده شده استپی‌نوشت:
1. سفر تکوین، 17/25.
2. فروع کافی، 411/4؛ مجلسی، بحارالانوار، 117/12.
3. عباسعلی زارعی سبزواری، پرتوی از اسرار حج، 70.
منبع: رامین نژاد؛ رامین، (1387)، مزار پیامبران، مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی، چاپ اول.