یهودیت: دین یهود از ادیان ابراهیمی است که با بعثت حضرت موسی (ع) پدید آمده، و جمعیّتی بسیار اندک دارد. چرا که یهودیان، دین خود را نعمتی الهی و مخصوص به بنی اسرائیل می دانند؛ لذا دینشان را تبلیغ نمی کنند، ولی اگر کسی وارد این دین شود بعد از گذراندن مراحلی او را می پذیرند. اکثر یهودیان به جای تبلیغ دینشان آرمان صهیونیسم را تبلیغ می کنند. ولی برخی از علمای یهود صهیونیسم را یک بدعت می دانند و معتقدند تا زمانی که مسیح نیامده است یهودیان حق تشکیل حکومت در سرزمین موعود ( فلسطین) را ندارند.یهودیان قومی به شدّت نژادپرستند و قوم بنی اسرائیل را بهترین قوم می دانند. اینها مردم دنیا را به دو گروه یهود و گوییم تقسیم نموده و خود را نسبت به گوییم به هیچ وجه متعهّد و مسئول نمی دانند. لذا خارج از حوزه یهودیّت، هر کاری را جایز دانسته و به هر جنایتی دست می زنند. از همین رو یهودیان در طول تاریخ همواره مورد تنفّر اقوام گوناگون بوده و همواره تحقیر شده اند. با توجّه به آیات قرآن کریم شکّی در این نیست که این قوم در زمان نبوت حضرت موسی(ع) قومی موحّد بوده، ولی بارها در طول تاریخ به شرک گراییده اند. اینها حتی در زمان خود حضرت موسی نیز به گوساله پرستی گراییدند.
از قرآن کریم استفاده می شود که یهودیان صدر اسلام نیز اعتقادات شرک آلود داشته اند؛ ولی بین سالهای 1135 الی 1204 میلادی، عالم، فیلسوف و پزشک یهودی، موسی بن میمون تحت تاثیر فلسفه اسلامی به توحید گروید و لباسی نو بر قامت یهودیّت پوشاند و سیزده اصل، به این شرح، برای آن ترتیب داد:
1. خدا موجود است. 2. خدا یگانه است. 3.خدا مجرّد (غیر مادّی ) است. 4. خدا زماندار نیست. 5. خلقت خدا حکیمانه است. 6. خدا عادل است. 7. از راه عبادت می توان به خدا تقرّب جست. 8. نبوّت حقّ است. 9. حضرت موسی افضل انبیاء است. 10.تورات کتاب آسمانی است. 11. نسخ احکام جایز نیست. 12. در آینده، مسیحای موعود، ظهور خواهد نمود. 13. نفس انسان جاودانه و قیامت حقّ است. ابن میمون با این اصول توانست چهره شرک آلود یهودیّت را ترمیم نماید. الآن نیز یهودیان این اصول را قبول داشته و عقائد کفرآمیزی که قرآن کریم به یهودیان صدر اسلام نسبت داده است را، انکار می کنند.
مشهور ترین اعتقادات یهودیان ده فرمان است که حضرت موسی (ع) آنها را بر روی دو لوح، در طور سینا، از خداوند متعال دریافت نمود. مفاد ده فرمان چنین است:
1. برای خود خدایی جز من نگیرید. 2. به بت سجده نکنید. 3. نام خدا را به باطل نبرید. 4. شنبه را گرامی بدارید. 5. پدر و مادر را احترام کنید. 6. مرتکب قتل نشوید. 7. زنا نکنید. 8. دزدی نکنید. 9.بر همسایه شهادت دروغ ندهید. 10.به اموال و ناموس همسایه طمع نورزید.
یهودیان حضرت عیسی مسیح را مسیح دروغین می دانند؛ و معتقدند او آن مسیحایی که بشارت او در تورات آمده، نیست. چون آنها معتقدند مسیح واقعی کسی است که حکومت تشکیل می دهد و بنی اسرائل را از ذلّت نجات می دهد؛ در حالی که عیسی حکومت تشکیل نداد.
کتاب اصلی یهودیان تَنَخ نام دارد که تورات قسمتی از آن است. کتاب دیگر آنها که کتاب روایی آنهاست، تلمود نام دارد. اسم خاصّ خدا در تورات یَهوه است که یهودیان به زبان آوردن آن را حرام می دانند. لذا هر جا در تورات به این نام می رسند به جای آن لفظ «ادونای» را به کار می برند که به معنی «آقای من» است. در تورات اسمی از معاد نیامده است؛ امّا در تلمود از معاد بسیار یاد شده است.
یهودیّت فعلی اگرچه دارای انحرافات متعدّد اعتقادی است و کتابهای آنها مملو از تعابیر شرک آلود است؛ ولی ظاهراً اعتقادات رسمی آنها به دور از شرک جلی است. لذا از نظر کلامی می توان آنها را موحّد دانست. امّا حکم فقهی آنها را باید فقها و مراجع تقلید تشخیص دهند.
جهت مطالعه بیشتر به کتاب آشنایی با ادیان بزرگ، تالیف حسین توفیقی مراجعه فرمایید.
مسیحیّت:
حضرت عیسی مسیح(ع) نیز از انبیاء بنی اسرائیل است؛ که گروهی از بنی اسرائیل او را پذیرفته و به دین او درآمدند ولی برخی دیگر او را نپذیرفتند. ولی بعدها مسیحیان اعتقاد پیدا کردند که عیسی پسر خدا یا خدای مجسّم بوده، که برای نجات بشریّت از گناه، به صورت بشر درآمد تا فدای گناهان مردم شود. مسیحیان بر این اعتقادند که گناه از گذشتگان به آیندگان به ارث می رسد؛ و گناه یک نفر، همه نژاد بشر را آلوده می سازد. لذا به سبب گناه حضرت آدم که از درخت معرفت نیک و بد خورد، همه نژاد بشر آلوده به گناه نخستین هستند. و این گناه زمانی بخشیده می شود که شخصی پاک از هر گناهی، فدای گناهان مردم شود؛ و چون چنین کسی وجود ندارد، لذا خدا خود به صورت عیسی مسیح مجسّم شد و فدای گناهان مردم شد؛ و به این وسیله گناه نخستین بشرِیّت بخشیده شد و راه توبه، به روی مردم باز شد. از این اعتقاد تعبیر می شود به« فدا».
به عقیده مسیحیان، خدا در عین اینکه یکی است ولی در عین حال سه تاست؛ خدای پدر، روح القدس و خدای پسر. از این اعتقاد تعبیر می شود به تثلیث.
مسیحیان معتقدند اینکه خدا هم یکی است هم سه تا، تناقض نیست بلکه مطلبی است که عقل از ادراک آن عاجز است. لذا می گویند به این مطلب، فقط باید ایمان آورد؛ و از چون و چرای عقلی باید اجتناب نمود.
مسیحیان معتقدند که عیسی مسیح با توطئه علمای یهود و توسط قیصر به صلیب کشیده شد. ولی سه روز بعد، از قبر خود در آمده و به آسمان رفته است. به عقیده مسیحیان عیسی مسیح هیچ کتاب آسمانی با خود نداشته است؛ بلکه او بعد از عروج به آسمان به صورت روح القدس، اناجیل را به برخی از قدّیسان مسیحی الهام کرده است. تعداد اناجیل فراوان است؛ ولی علمای مسیحی از بین آنها چهار انجیل به نامهای انجیل یوحنّا، متّی، مرقس و لوقا را اناجیل معتبر می دانند؛ و بقیّه اناجیل را طرد می کنند.
کتاب مقدّس مسیحیان از دو بخش عهد عتیق و عهد جدید تشکیل شده است. عهد عتیق همان کتاب مقدّس یهودیان است؛ و عهد جدید نیز اناجیل اربعه هستند.
یکی از عقائد اساسی مسیحیت تعمید است. هر مسیحی فقط یک بار هنگام ورود به مسیحیت غسل تعمید داده می شود. به اعتقاد مسیحیان، با تعمید، شخص از تمام مواهب مرگ فدیه وار مسیح برخوردار می شود.
یکی دیگر از آیینهای اساسی مسیحیت، عشای ربّانی است که طیّ آن اسقف یا جانشین او نان و شراب به افراد حاضر در کلیسا می دهد؛ مسیحیان معتقدند که نان، گوشت عیسی و شراب خون اوست. مسیحیان معتقدند با این مراسم مسیح با جسم خود نزد آنها حاضر می شود.
این دو آیین(تعمید و عشای ربانی ) بین همه مسیحیان مشترک است؛ امّا غیر از این دو مورد پنج آیین دیگر نیز وجود دارند که کاتولیکها و ارتدوکسها به آن اعتقاد دارند؛ که عبارتند از: تأیید، ازدواج، دستگذاری، اعتراف و تدهین نهایی.
فرقه های مهمّ مسیحی عبارتند از:
1. کاتولیک: که قدیمی ترین فرقه مسیحی است و رهبری آن با پاپ و مرکز مذهبی آنها واتیکان است.
2. ارتدوکس: که قدمتی قریب هزار سال داشته و تفاوت اعتقادی چندانی با کاتولیک ندارد. ارتدوکسها به رهبر واحد اعتقاد ندارند و پاپ را تنها یکی از رهبران مسیحیان می دانند و تراشیدن ریش را برای روحانیون مسیحی جایز نمی دانند.
3. پروتستان: که قدمتی پانصد ساله داشته و تفاوت زیادی با دو فرقه دیگر دارد؛ پروتستانها از بسیاری از خرافات مسیحیت تبری جسته اند؛ و برای روحانیّت مسیحی ارزش چندانی قائل نیستند. ولی برخی از عقائد غیر عقلانی مسیحیت، مثل تثلیث و فدا را قبول دارند.
مسیحیان معتقدند در آخرالزمان مسیح دوباره از آسمان فرود خواهد آمد و در زمین قیامت برپا خواهد نمود و بین مردم داوری خواهد کرد؛ و گروهی را به جهنّم و گروهی دیگر را به بهشت خواهد فرستاد. معاد مسیحیّت نیز معاد روانی است نه جسمانی. گروههایی از مسیحیان باور دارند که مسیح به زودی خواهد آمد؛ لذا تلاش می کنند خود را برای ظهور مسیح آماده کنند.
اعتقاد رسمی مسیحیّت فعلی، به شدّت آلوده به عقائد شرک آلود است؛ و به وضوح از جسمانیّت خدا و سه گانه بودن خدا در عین یگانگی او؛ دم می زنند؛ لذا از نظر علم کلام می توان گفت که لازمه روشن این اعتقادات شرک است. امّا از نظر فقهی ممکن است مرجع تقلیدی حکم شرک جلی را بر آنها بار نکند؛ چون در زبان، خود را موحّد می نامند؛ و به صراحت نمی گویند که خدا سه تاست؛ بلکه می گویند خدا در عین این که سه تاست یکی است.
برای مطالعه بیشتر به کتاب آشنایی با ادیان بزرگ؛ نوشته حسین توفیقی مراجعه فرمایید. ضمناً با جستجوی واژه « آشنایی با ادیان بزرگ » در اینترنت، می توانید فایل الکترونیکی این کتاب را هم به دست آورید.
از قرآن کریم استفاده می شود که یهودیان صدر اسلام نیز اعتقادات شرک آلود داشته اند؛ ولی بین سالهای 1135 الی 1204 میلادی، عالم، فیلسوف و پزشک یهودی، موسی بن میمون تحت تاثیر فلسفه اسلامی به توحید گروید و لباسی نو بر قامت یهودیّت پوشاند و سیزده اصل، به این شرح، برای آن ترتیب داد:
1. خدا موجود است. 2. خدا یگانه است. 3.خدا مجرّد (غیر مادّی ) است. 4. خدا زماندار نیست. 5. خلقت خدا حکیمانه است. 6. خدا عادل است. 7. از راه عبادت می توان به خدا تقرّب جست. 8. نبوّت حقّ است. 9. حضرت موسی افضل انبیاء است. 10.تورات کتاب آسمانی است. 11. نسخ احکام جایز نیست. 12. در آینده، مسیحای موعود، ظهور خواهد نمود. 13. نفس انسان جاودانه و قیامت حقّ است. ابن میمون با این اصول توانست چهره شرک آلود یهودیّت را ترمیم نماید. الآن نیز یهودیان این اصول را قبول داشته و عقائد کفرآمیزی که قرآن کریم به یهودیان صدر اسلام نسبت داده است را، انکار می کنند.
مشهور ترین اعتقادات یهودیان ده فرمان است که حضرت موسی (ع) آنها را بر روی دو لوح، در طور سینا، از خداوند متعال دریافت نمود. مفاد ده فرمان چنین است:
1. برای خود خدایی جز من نگیرید. 2. به بت سجده نکنید. 3. نام خدا را به باطل نبرید. 4. شنبه را گرامی بدارید. 5. پدر و مادر را احترام کنید. 6. مرتکب قتل نشوید. 7. زنا نکنید. 8. دزدی نکنید. 9.بر همسایه شهادت دروغ ندهید. 10.به اموال و ناموس همسایه طمع نورزید.
یهودیان حضرت عیسی مسیح را مسیح دروغین می دانند؛ و معتقدند او آن مسیحایی که بشارت او در تورات آمده، نیست. چون آنها معتقدند مسیح واقعی کسی است که حکومت تشکیل می دهد و بنی اسرائل را از ذلّت نجات می دهد؛ در حالی که عیسی حکومت تشکیل نداد.
کتاب اصلی یهودیان تَنَخ نام دارد که تورات قسمتی از آن است. کتاب دیگر آنها که کتاب روایی آنهاست، تلمود نام دارد. اسم خاصّ خدا در تورات یَهوه است که یهودیان به زبان آوردن آن را حرام می دانند. لذا هر جا در تورات به این نام می رسند به جای آن لفظ «ادونای» را به کار می برند که به معنی «آقای من» است. در تورات اسمی از معاد نیامده است؛ امّا در تلمود از معاد بسیار یاد شده است.
یهودیّت فعلی اگرچه دارای انحرافات متعدّد اعتقادی است و کتابهای آنها مملو از تعابیر شرک آلود است؛ ولی ظاهراً اعتقادات رسمی آنها به دور از شرک جلی است. لذا از نظر کلامی می توان آنها را موحّد دانست. امّا حکم فقهی آنها را باید فقها و مراجع تقلید تشخیص دهند.
جهت مطالعه بیشتر به کتاب آشنایی با ادیان بزرگ، تالیف حسین توفیقی مراجعه فرمایید.
مسیحیّت:
حضرت عیسی مسیح(ع) نیز از انبیاء بنی اسرائیل است؛ که گروهی از بنی اسرائیل او را پذیرفته و به دین او درآمدند ولی برخی دیگر او را نپذیرفتند. ولی بعدها مسیحیان اعتقاد پیدا کردند که عیسی پسر خدا یا خدای مجسّم بوده، که برای نجات بشریّت از گناه، به صورت بشر درآمد تا فدای گناهان مردم شود. مسیحیان بر این اعتقادند که گناه از گذشتگان به آیندگان به ارث می رسد؛ و گناه یک نفر، همه نژاد بشر را آلوده می سازد. لذا به سبب گناه حضرت آدم که از درخت معرفت نیک و بد خورد، همه نژاد بشر آلوده به گناه نخستین هستند. و این گناه زمانی بخشیده می شود که شخصی پاک از هر گناهی، فدای گناهان مردم شود؛ و چون چنین کسی وجود ندارد، لذا خدا خود به صورت عیسی مسیح مجسّم شد و فدای گناهان مردم شد؛ و به این وسیله گناه نخستین بشرِیّت بخشیده شد و راه توبه، به روی مردم باز شد. از این اعتقاد تعبیر می شود به« فدا».
به عقیده مسیحیان، خدا در عین اینکه یکی است ولی در عین حال سه تاست؛ خدای پدر، روح القدس و خدای پسر. از این اعتقاد تعبیر می شود به تثلیث.
مسیحیان معتقدند اینکه خدا هم یکی است هم سه تا، تناقض نیست بلکه مطلبی است که عقل از ادراک آن عاجز است. لذا می گویند به این مطلب، فقط باید ایمان آورد؛ و از چون و چرای عقلی باید اجتناب نمود.
مسیحیان معتقدند که عیسی مسیح با توطئه علمای یهود و توسط قیصر به صلیب کشیده شد. ولی سه روز بعد، از قبر خود در آمده و به آسمان رفته است. به عقیده مسیحیان عیسی مسیح هیچ کتاب آسمانی با خود نداشته است؛ بلکه او بعد از عروج به آسمان به صورت روح القدس، اناجیل را به برخی از قدّیسان مسیحی الهام کرده است. تعداد اناجیل فراوان است؛ ولی علمای مسیحی از بین آنها چهار انجیل به نامهای انجیل یوحنّا، متّی، مرقس و لوقا را اناجیل معتبر می دانند؛ و بقیّه اناجیل را طرد می کنند.
کتاب مقدّس مسیحیان از دو بخش عهد عتیق و عهد جدید تشکیل شده است. عهد عتیق همان کتاب مقدّس یهودیان است؛ و عهد جدید نیز اناجیل اربعه هستند.
یکی از عقائد اساسی مسیحیت تعمید است. هر مسیحی فقط یک بار هنگام ورود به مسیحیت غسل تعمید داده می شود. به اعتقاد مسیحیان، با تعمید، شخص از تمام مواهب مرگ فدیه وار مسیح برخوردار می شود.
یکی دیگر از آیینهای اساسی مسیحیت، عشای ربّانی است که طیّ آن اسقف یا جانشین او نان و شراب به افراد حاضر در کلیسا می دهد؛ مسیحیان معتقدند که نان، گوشت عیسی و شراب خون اوست. مسیحیان معتقدند با این مراسم مسیح با جسم خود نزد آنها حاضر می شود.
این دو آیین(تعمید و عشای ربانی ) بین همه مسیحیان مشترک است؛ امّا غیر از این دو مورد پنج آیین دیگر نیز وجود دارند که کاتولیکها و ارتدوکسها به آن اعتقاد دارند؛ که عبارتند از: تأیید، ازدواج، دستگذاری، اعتراف و تدهین نهایی.
فرقه های مهمّ مسیحی عبارتند از:
1. کاتولیک: که قدیمی ترین فرقه مسیحی است و رهبری آن با پاپ و مرکز مذهبی آنها واتیکان است.
2. ارتدوکس: که قدمتی قریب هزار سال داشته و تفاوت اعتقادی چندانی با کاتولیک ندارد. ارتدوکسها به رهبر واحد اعتقاد ندارند و پاپ را تنها یکی از رهبران مسیحیان می دانند و تراشیدن ریش را برای روحانیون مسیحی جایز نمی دانند.
3. پروتستان: که قدمتی پانصد ساله داشته و تفاوت زیادی با دو فرقه دیگر دارد؛ پروتستانها از بسیاری از خرافات مسیحیت تبری جسته اند؛ و برای روحانیّت مسیحی ارزش چندانی قائل نیستند. ولی برخی از عقائد غیر عقلانی مسیحیت، مثل تثلیث و فدا را قبول دارند.
مسیحیان معتقدند در آخرالزمان مسیح دوباره از آسمان فرود خواهد آمد و در زمین قیامت برپا خواهد نمود و بین مردم داوری خواهد کرد؛ و گروهی را به جهنّم و گروهی دیگر را به بهشت خواهد فرستاد. معاد مسیحیّت نیز معاد روانی است نه جسمانی. گروههایی از مسیحیان باور دارند که مسیح به زودی خواهد آمد؛ لذا تلاش می کنند خود را برای ظهور مسیح آماده کنند.
اعتقاد رسمی مسیحیّت فعلی، به شدّت آلوده به عقائد شرک آلود است؛ و به وضوح از جسمانیّت خدا و سه گانه بودن خدا در عین یگانگی او؛ دم می زنند؛ لذا از نظر علم کلام می توان گفت که لازمه روشن این اعتقادات شرک است. امّا از نظر فقهی ممکن است مرجع تقلیدی حکم شرک جلی را بر آنها بار نکند؛ چون در زبان، خود را موحّد می نامند؛ و به صراحت نمی گویند که خدا سه تاست؛ بلکه می گویند خدا در عین این که سه تاست یکی است.
برای مطالعه بیشتر به کتاب آشنایی با ادیان بزرگ؛ نوشته حسین توفیقی مراجعه فرمایید. ضمناً با جستجوی واژه « آشنایی با ادیان بزرگ » در اینترنت، می توانید فایل الکترونیکی این کتاب را هم به دست آورید.