در پاسخ به این پرسش به چند نکته اشاره می شود:
1. چنین نیست که معصومین(ع) دارای ماهیت و حقیقتی متفاوت و متمایز از انسانها باشند. خداوند درباره پیامبر(ص) می فرماید: «قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یُوحى إِلَیَّ : بگو، جز این نیست که من هم بشری مانند شما هستم، با این تفاوت که به من وحی می شود.»(کهف/110)
بنابراین انبیاء و ائمه علیهم السلام در اصل انسانیت، تفاوت ماهوی و جوهری با سایر انسانها ندارند، بلکه تفاوت در این است که معصومین برخوردار از یک سری ویژگی ها و مختصاتی هستند که دیگران فاقد آنها هستند:
1. عصمت و پاکی از گناه، اشتباه و فراموشی، از بدو تولد تا لحظه مرگ.
2. علم لدنی و موهبتی: معصومین بر اساس مسئولیتی که بر عهده دارند- هدایت انسانها و صیانت و تفسیر و اجراء دین- بایستی برخوردار از علم غیب باشند.
3. بهره مندی از عالی ترین فضایل و کمالات انسانی مانند شجاعت، سخاوت، شکیبایی، حسن خلق، عقلانیت و تدبیر و … .
4. دو ویژگی نخست اقتضاء می کند که معصومین(ع) با نصب و گزینش الهی، انتخاب شوند. به این معنا که ولایت معصومین(ع) یک ولایتی الهی و به اذن و نصب خداوند است.
5. برخورداری از منصب «ولایت» چه ولایت تکوینی و چه ولایت تشریعی به اذن خداوند در جهان هستی تصرف تکوینی انجام بدهد. چنانکه در مورد حضرت عیسی(ع)، قرآن می فرماید: « أَنّی أَخْلُقُ لَکُمْ مِنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ فَأَنْفُخُ فیهِ فَیَکُونُ طَیْرًا بِإِذْنِ اللّهِ وَ أُبْرِئُ اْلأَکْمَهَ وَ اْلأَبْرَصَ وَ أُحْیِ الْمَوْتى بِإِذْنِ اللّهِ؛ من از گل براى شما [چیزى] به شکل پرنده مى سازم آنگاه در آن مى دمم پس به اذن خدا پرنده اى مى شود و به اذن خدا نابیناى مادرزاد و پیس را بهبود مى بخشم و مردگان را زنده مى گردانم.»(آل عمران/49) همچنین خداوند زمام هدایت جامعه به سوی سعادت ابدی را بر عهده معصومین علیهم السلام گذشته و به آنها حق قانون گذاری داده است.
خلاصه اینکه، معصومین(ع) انسان مافوق هستند، نه مافوق انسان یعنی در گستره انسانیت و کمالات انسانی به عالی ترین درجات نایل شده اند ولی فراتر از انسانیت- مثل اینکه فرشته یا خدا باشند- نیستند.
1. چنین نیست که معصومین(ع) دارای ماهیت و حقیقتی متفاوت و متمایز از انسانها باشند. خداوند درباره پیامبر(ص) می فرماید: «قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یُوحى إِلَیَّ : بگو، جز این نیست که من هم بشری مانند شما هستم، با این تفاوت که به من وحی می شود.»(کهف/110)
بنابراین انبیاء و ائمه علیهم السلام در اصل انسانیت، تفاوت ماهوی و جوهری با سایر انسانها ندارند، بلکه تفاوت در این است که معصومین برخوردار از یک سری ویژگی ها و مختصاتی هستند که دیگران فاقد آنها هستند:
1. عصمت و پاکی از گناه، اشتباه و فراموشی، از بدو تولد تا لحظه مرگ.
2. علم لدنی و موهبتی: معصومین بر اساس مسئولیتی که بر عهده دارند- هدایت انسانها و صیانت و تفسیر و اجراء دین- بایستی برخوردار از علم غیب باشند.
3. بهره مندی از عالی ترین فضایل و کمالات انسانی مانند شجاعت، سخاوت، شکیبایی، حسن خلق، عقلانیت و تدبیر و … .
4. دو ویژگی نخست اقتضاء می کند که معصومین(ع) با نصب و گزینش الهی، انتخاب شوند. به این معنا که ولایت معصومین(ع) یک ولایتی الهی و به اذن و نصب خداوند است.
5. برخورداری از منصب «ولایت» چه ولایت تکوینی و چه ولایت تشریعی به اذن خداوند در جهان هستی تصرف تکوینی انجام بدهد. چنانکه در مورد حضرت عیسی(ع)، قرآن می فرماید: « أَنّی أَخْلُقُ لَکُمْ مِنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ فَأَنْفُخُ فیهِ فَیَکُونُ طَیْرًا بِإِذْنِ اللّهِ وَ أُبْرِئُ اْلأَکْمَهَ وَ اْلأَبْرَصَ وَ أُحْیِ الْمَوْتى بِإِذْنِ اللّهِ؛ من از گل براى شما [چیزى] به شکل پرنده مى سازم آنگاه در آن مى دمم پس به اذن خدا پرنده اى مى شود و به اذن خدا نابیناى مادرزاد و پیس را بهبود مى بخشم و مردگان را زنده مى گردانم.»(آل عمران/49) همچنین خداوند زمام هدایت جامعه به سوی سعادت ابدی را بر عهده معصومین علیهم السلام گذشته و به آنها حق قانون گذاری داده است.
خلاصه اینکه، معصومین(ع) انسان مافوق هستند، نه مافوق انسان یعنی در گستره انسانیت و کمالات انسانی به عالی ترین درجات نایل شده اند ولی فراتر از انسانیت- مثل اینکه فرشته یا خدا باشند- نیستند.