نقش اصحاب برجسته رسولالله(ص) در غزوات
۱۳۹۶/۱۱/۱۱
–
۱۱۶ بازدید
درود خدا بر شما بعضا صحبت در مورد حضرات سلمان وابوذر ومقداد که از خواص اصحاب رسولخدا (ص ) بودند به میان می آید گفته میشود که چه عجب در تاریخ اسلام اسم ورسمی در باره شرکت کردن آنان در غزوات وسریه ها به چشم نمیخورد واگر هم بوده خیلی خیلی کم رنگ بوده است بااینکه از خاص الخاص نبی اکرم صلوات الله علیه بوده اند اگر شما گرامیان حضور ذهن داشته باشید اگر چه خلاصه هم باشد منتظر فیضیم جزاکم الله خیرا
بله آنطور که شایسته آن اصحاب بزرگ است کمتر از حضور آنها حرفی زده شده شاید حضورشان در پرتو وجود رسول اکرم(ص) دیده نشده اما نقش برجسته تعدادی از صحابه را اینجا ذکر میکنیم:
1- سلمان فارسی: وی در فتح مدائن که در سال 16 هجری روی داد در جایگاه سفیر مسلمانان حضور داشت و با ایراد سخنان پرشور و حماسی، نقش به سزایی در بالا بردن روحیه مسلمانان و تشویق آنان به نبرد ایفا کرد.[1] 2ـ حذیفة بن الیمان: حذیفه در جنگ نهاوند از فرماندهان سپاه بود و به گزارش دینوری، مَقْدِسی و ابن عبدالبرّ، پس از نُعمان بن مُقَرّن فرماندهی کل سپاه اسلام را به عهده گرفت. او در فتح شوشتر، سِمَت فرماندهی پیاده نظام سپاه ابوموسی اشعری را عهدهدار بود.همچنین شهرهای همدان، ری و دینور به دست وی فتح شده است.[2] 3ـ مقداد بن اسود کندی: مقداد در فتح مصر در رأس سواره نظامها شرکت داشت. هم چنین در فتح دیار بکر به همراهی عمار یاسر حضور داشت.[3] 4ـ هاشم بن عتبة بن ابی وقاص المرقال: هاشم بن عتبه، برادرزاده سعد بن ابی وقاص و از یاران با وفا و مخلص حضرت علی(علیهالسلام) بود که در جنگ صفین به شهادت رسید. وی در روزگار خلافت عمر در نبرد قادسیه، فرماندهی جناح چپ سپاه اسلام را عهدهدار بود. هم چنین از سوی خلیفه مأموریت یافت با سپاه دوازده هزار نفری به مقابله با سپاه یزدگرد به جلولاء اعزام شود.هاشم بن عتبه نیز در فتح بیت المقدس، فرمانده پنج هزار سواره نظام بود.[4] 5ـ عمار بن یاسر: عمار از شیعیان خاص امیرمؤمنان بود که در فتح مصر، فرماندهی سواره نظام را به عهده داشت. وی در فتح دیار بکر نیز به اتفاق مقداد بن اسود شرکت کرد. عمار در فتح شوشتر نیز فرماندهی دسته سواران را به عهده داشت. وی در این زمان، حاکم کوفه بود. چون خلیفه طی نامهای از او تقاضای کمک به ابوموسی اشعری را کرد، عمار عبدالله بن مسعود را جانشین خویش در کوفه کرد و خود به همراه شش هزار سوار به کمک ابوموسی شتافت.[5] 6ـ مالک اشتر نخعی: وی در جنگ قادسیه حضور داشت. شهرهای آمِد و مَیافارِقِین به دست او فتح شد. مالک اشتر در این روزگار در نبردهای مسلمانان با رومیان به فرماندهی گروهی از سپاهیان منصوب و با رشادتهای فراوان، شماری از رومیان را نابود کرد. او نیز به فرماندهی هزار سوار در فتح عَزاز شرکت داشت. چنان که در فتح مصر نیز از فرماندهان سپاه به شمار میرفت. [6] 7ـ حجر بن عدی کِندی: حُجر در نبرد جلولاء همراه دو هزار سوار خویش فرماندهی جناح راست را به عهده داشت. او نیز در جنگ قادسیه حضور فعالانه داشت. هم چنین سخنان حجر در «مرج عذراء» محل شهادت وی، زمانی که خود را برای شهادت آماده میکرد، حاکی از آن است که وی در فتح شامات نقش به سزایی داشته است.[7] پینوشت:
1- واقدی، فتوح الشام،، ج2، ص251؛ طبری،، ج3، ص121ـ 124؛ ابوحنیفه دینوری، کتاب الاخبار اطوال؛ ص126 و عبدالکریم بن محمد الرافعی القزوینی، التدوین فی اخبار قزوین، تحقیق عزیز الله العطاردی، ج1، ص78.
2- شمس الدین محمد بن احمد بن عثمان الذهبی، العبر فی خَبَر من عَبَرَ، ج1، ص26.- ابوحنیفه دینوری، همان، ص136؛ مطهّر بن طاهر المَقْدِسی، البدء و التاریخ، ج5، ص182 و ابن عبدالبر القرطبی، الاستیعاب؛ج1، ص394.-ابن اعثم، ، کتاب الفتوح، ج2، ص277 و بلاذری، ، ص373. بلاذری حذیفه را فرمانده جناح چپ سپاه عمار میداند – ابن عبدالله القرطبی، همان, ج1، ص240 و 394 و ابن اثیر، اسدالغابه، ج1، ص468.
3- واقدی، همان، ج2، ص73؛ ابن عبدالبر القرطبی، ج4، ص43 و ابن اثیر، ج4، ص447.وص 117
4- ابوحنیفه دینوری، همان، ص183.- ، ص121.بلاذری، فتوح البلدان، ص264 و طبری، همان، ج3، ص140.واقدی، همان، ج1، 297.
5- واقدی، همان، ج1، ص297و ج2، ص73.و ص118.ابن اعثم، همان، ج2، ص277 و بلاذری، همان، ص 373.و ص275 و ابوحنیفه دینوری، همان، ص130.
6- ابوحنیفه دینوری، الاخبار الطوال، ص120. یاقوت حموی، معجم البلدان، ج1، ص76- ج 6، ص 273- ابن اعثم، کتاب الفتوح، ج1، ص259.یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج2، ص142. واقدی، فتوح الشام، ج1، ص361.، ج2، ص73.
7- ابن اعثم، همان، ج1، ص210ـ211/ بلاذری، فتوح البلدان، ص264. ابناعثم، حجر را فرمانده جناح چپ نوشته است.- ابن اثیر، اسدالغابه، ج1، ص461.بلاذری، انساب الاشراف، ج5، ص268 و طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج4، ص205. حجر در این باره میگوید: آگاه باشید به خدا سوگند، اگر مرا در این سرزمین بکشید، من نخستین سواری بودم که این سرزمین را فتح کردم و نخستین کسی بودم که سگهای این سامان بر من بانگ زدند.
1- سلمان فارسی: وی در فتح مدائن که در سال 16 هجری روی داد در جایگاه سفیر مسلمانان حضور داشت و با ایراد سخنان پرشور و حماسی، نقش به سزایی در بالا بردن روحیه مسلمانان و تشویق آنان به نبرد ایفا کرد.[1] 2ـ حذیفة بن الیمان: حذیفه در جنگ نهاوند از فرماندهان سپاه بود و به گزارش دینوری، مَقْدِسی و ابن عبدالبرّ، پس از نُعمان بن مُقَرّن فرماندهی کل سپاه اسلام را به عهده گرفت. او در فتح شوشتر، سِمَت فرماندهی پیاده نظام سپاه ابوموسی اشعری را عهدهدار بود.همچنین شهرهای همدان، ری و دینور به دست وی فتح شده است.[2] 3ـ مقداد بن اسود کندی: مقداد در فتح مصر در رأس سواره نظامها شرکت داشت. هم چنین در فتح دیار بکر به همراهی عمار یاسر حضور داشت.[3] 4ـ هاشم بن عتبة بن ابی وقاص المرقال: هاشم بن عتبه، برادرزاده سعد بن ابی وقاص و از یاران با وفا و مخلص حضرت علی(علیهالسلام) بود که در جنگ صفین به شهادت رسید. وی در روزگار خلافت عمر در نبرد قادسیه، فرماندهی جناح چپ سپاه اسلام را عهدهدار بود. هم چنین از سوی خلیفه مأموریت یافت با سپاه دوازده هزار نفری به مقابله با سپاه یزدگرد به جلولاء اعزام شود.هاشم بن عتبه نیز در فتح بیت المقدس، فرمانده پنج هزار سواره نظام بود.[4] 5ـ عمار بن یاسر: عمار از شیعیان خاص امیرمؤمنان بود که در فتح مصر، فرماندهی سواره نظام را به عهده داشت. وی در فتح دیار بکر نیز به اتفاق مقداد بن اسود شرکت کرد. عمار در فتح شوشتر نیز فرماندهی دسته سواران را به عهده داشت. وی در این زمان، حاکم کوفه بود. چون خلیفه طی نامهای از او تقاضای کمک به ابوموسی اشعری را کرد، عمار عبدالله بن مسعود را جانشین خویش در کوفه کرد و خود به همراه شش هزار سوار به کمک ابوموسی شتافت.[5] 6ـ مالک اشتر نخعی: وی در جنگ قادسیه حضور داشت. شهرهای آمِد و مَیافارِقِین به دست او فتح شد. مالک اشتر در این روزگار در نبردهای مسلمانان با رومیان به فرماندهی گروهی از سپاهیان منصوب و با رشادتهای فراوان، شماری از رومیان را نابود کرد. او نیز به فرماندهی هزار سوار در فتح عَزاز شرکت داشت. چنان که در فتح مصر نیز از فرماندهان سپاه به شمار میرفت. [6] 7ـ حجر بن عدی کِندی: حُجر در نبرد جلولاء همراه دو هزار سوار خویش فرماندهی جناح راست را به عهده داشت. او نیز در جنگ قادسیه حضور فعالانه داشت. هم چنین سخنان حجر در «مرج عذراء» محل شهادت وی، زمانی که خود را برای شهادت آماده میکرد، حاکی از آن است که وی در فتح شامات نقش به سزایی داشته است.[7] پینوشت:
1- واقدی، فتوح الشام،، ج2، ص251؛ طبری،، ج3، ص121ـ 124؛ ابوحنیفه دینوری، کتاب الاخبار اطوال؛ ص126 و عبدالکریم بن محمد الرافعی القزوینی، التدوین فی اخبار قزوین، تحقیق عزیز الله العطاردی، ج1، ص78.
2- شمس الدین محمد بن احمد بن عثمان الذهبی، العبر فی خَبَر من عَبَرَ، ج1، ص26.- ابوحنیفه دینوری، همان، ص136؛ مطهّر بن طاهر المَقْدِسی، البدء و التاریخ، ج5، ص182 و ابن عبدالبر القرطبی، الاستیعاب؛ج1، ص394.-ابن اعثم، ، کتاب الفتوح، ج2، ص277 و بلاذری، ، ص373. بلاذری حذیفه را فرمانده جناح چپ سپاه عمار میداند – ابن عبدالله القرطبی، همان, ج1، ص240 و 394 و ابن اثیر، اسدالغابه، ج1، ص468.
3- واقدی، همان، ج2، ص73؛ ابن عبدالبر القرطبی، ج4، ص43 و ابن اثیر، ج4، ص447.وص 117
4- ابوحنیفه دینوری، همان، ص183.- ، ص121.بلاذری، فتوح البلدان، ص264 و طبری، همان، ج3، ص140.واقدی، همان، ج1، 297.
5- واقدی، همان، ج1، ص297و ج2، ص73.و ص118.ابن اعثم، همان، ج2، ص277 و بلاذری، همان، ص 373.و ص275 و ابوحنیفه دینوری، همان، ص130.
6- ابوحنیفه دینوری، الاخبار الطوال، ص120. یاقوت حموی، معجم البلدان، ج1، ص76- ج 6، ص 273- ابن اعثم، کتاب الفتوح، ج1، ص259.یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج2، ص142. واقدی، فتوح الشام، ج1، ص361.، ج2، ص73.
7- ابن اعثم، همان، ج1، ص210ـ211/ بلاذری، فتوح البلدان، ص264. ابناعثم، حجر را فرمانده جناح چپ نوشته است.- ابن اثیر، اسدالغابه، ج1، ص461.بلاذری، انساب الاشراف، ج5، ص268 و طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج4، ص205. حجر در این باره میگوید: آگاه باشید به خدا سوگند، اگر مرا در این سرزمین بکشید، من نخستین سواری بودم که این سرزمین را فتح کردم و نخستین کسی بودم که سگهای این سامان بر من بانگ زدند.