بر اساس نظریه‌ی هوش‌های چندگانه، انسان‌ها دارای انواع مختلفی از هوش هستند. هوش هیجانی، هوش عددی، هوش موسیقایی، هوش فضایی، هوش کلامی و …. ما بیش از همه به هوش کلامی خود وابسته هستیم. در واقع با کلمات فکر می‌کنیم و حرف می‌زنیم. هوش کلامی توانایی تحلیل اطلاعات و حل مسائل به کمک استدلالات مبتنی بر زبان است. استدلالات مبتنی بر زبان می‌تواند شامل خواندن، شنیدن کلمات، مکالمه، نوشتن و حتی فکر کردن باشد. از کلاس‌های درس گرفته تا مراودات اجتماعی، پیامک و ایمیل، دنیای پیرامون ما به کمک شنیدن و خواندن کلمات ساخته می‌شود.

اهمیت هوش کلامی چیست؟

آموزش کودکان خردسال معمولا بر پایه‌ی استدلالات غیرکلامی است. زیرا سرعت پیشرفت مهارت‌های گفتاری و زبانی در این کودکان متفاوت است. کودکان پیش‌دبستانی بیشتر وقت آموزش خود را صرف نقاشی، آواز خواندن، بازی و درست کردن کاردستی می‌کنند. این فعالیت‌ها با حداقل دستورالعمل‌های کلامی قابل انجام است.

وقتی کودکان به مدرسه می‌روند، اهمیت هوش کلامی به طرز چشم‌گیری افزایش می‌یابد. حتی از بچه‌های کلاس اولی هم خواسته می‌شود به دستورالعمل‌ها گوش کنند و آنها را انجام دهند (مثلا از آنها خواسته می‌شود که در صف‌هایی قرار بگیرند). کودکی که دستورالعمل‌ها را به طور دقیق متوجه نشود، از بقیه‌ی گروه عقب می‌ماند. در همان زمان از کودکان سؤالاتی می‌پرسند و آنها باید پاسخ بدهند و کم‌کم کودکان شروع به استفاده از زبان نوشتاری می‌کنند.

با بزرگتر شدن کودکان و استفاده‌ی بیشتر آنها از کتاب‌ها، ویدئو‌ها و مکالمات داخل کلاس، استدلالات کلامی اهمیت چشم‌گیری پیدا می‌کند. با فرا رسیدن مقطع راهنمایی و دبیرستان تکالیف و کارهای مربوط به مدرسه دامنه‌ی گسترده‌تری می‌یابد. این امر نیازمند هوش کلامی بالای دانش‌آموز است. خواندن و دستور زبان به استدلال کلامی نیاز دارند. حتی اگر سایر دروس مانند فیزیک و ریاضی نیز به صورت گفتاری یا نوشتاری آموزش داده شوند، باز هم استدلال کلامی دانش‌آموز مورد نیاز است.

در دانشگاه و محیط کار، هوش کلامی عامل کلیدی برای آموزش و درک فرمان‌هاست. بیشتر کارها نیاز به آموزش یا آزمون زبانی دارند و در اکثر کارها دستورات کلامی به فرد منتقل می‌شوند.

هوش کلامی چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟

هوش کلامی معمولا به وسیله‌ی یک آزمون کامل هوش یا IQ مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. هوش کلامیِ پایه‌ای نیز توسط آزمون‌های هوش مختصر یا ارزیابی‌های زبانی قابل تشخیص است. وقتی پیشرفت هوش کلامی در فرد آهسته باشد، درمان‌هایی شامل گفتاردرمانی، برنامه‌های مخصوصی برای خواندن و … می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.1

چه افرادی دارای هوش کلامی بالا هستند؟

افرادی که هوش کلامی بالایی دارند، ممکن است در دیگر انواع هوش ضعیف یا متوسط باشند، اما با دارا بودن مهارت زبانی بالا، می‌توانند کلمات و جملات را به شیوه‌ای صحیح به کار بگیرند، به طوری که اگر کسی به سخنان آن‌ها گوش کند، از نحوه جمله‌بندی و ارائه واژگان آن‌ها لذت خواهد برد.

البته ممکن است کسی هرگز در جمع صحبت نکند، اما به کمک هوش زبانی بالایی که دارد، متون فوق‌العاده‌ای بنویسد. بنابراین افرادی که از هوش زبانی بالایی برخوردار هستند، در پی استفاده صحیح و خلاقانه از واژگان و افعال، به‌صورت گفتاری یا نوشتاری آن را عرضه می‌کنند.

برای مثال می‌توان به شاعران و نویسندگان بزرگی در طول تاریخ اشاره کرد که ما هرگز صدای آن‌ها را حتی در فیلم‌های باقی مانده از آن‌ها نیز نشنیده‌ایم، اما می‌توانیم از روی نوشته‌های آنان به هوش کلامی‌ برترشان پی می‌بریم!

البته این هوش خارق‌العاده فقط مختص بزرگان ادبی نیست و می‌تواند در بین اطرافیان ما نیز در حد اعلایی وجود داشته باشد. اگر شما نیز دقت کنید، می‌توانید افرادی را پیدا کنید که به شیوه‌ای کارآمد و خلاقانه از کلمات بهره می‌گیرند و همه از هم نشینی با آن‌ها لذت می‌برند. شاید خود ما نیز هوش کلامی بالایی داشته باشیم و بخواهیم آن را بیشتر از پیش ارتقا دهیم!

هوش کلامی چه ویژگی‌هایی دارد؟

لازمه داشتن هوش زبانی یا کلامی، داشتن چهار مؤلفه است که این مؤلفه‌ها به‌صورتی گسترده می‌توانند شامل ویژگی‌هایی به قرار زیر باشند:

معنا‌شناسی

شناخت معنای صحیح هر کلمه و استفاده از آن در جای مناسب، جزو اولین ویژگی است که یک فرد دارای هوش کلامی باید از آن برخوردار باشد. برخی از کلمات در هر زبانی وجود دارند که چند معنی متفاوت دارند. هوش زبانی باید تشخیص معانی متفاوت واژگان را برای ما آسان کند.

آواشناسی

شناخت فراز و فرودها و شیوه ادا کردن جملات نیز اهمیت فراوانی در هوش زبانی دارد. در واقع در این نوع هوش باید فرد بتواند جملات خبری را به شیوه خبری، جملات سؤالی را به شیوه سؤالی و هر جمله را با آوای متناسب با مضمون آن به کار ببرد. در غیر این‌صورت اگر آواها به شیوه‌ای نادرست ادا شوند، ممکن است فردی سؤال خود را به شیوه‌ای خبری یا آمرانه بیان کند و مخاطب خود را گیج کند

جمله‌سازی

توانایی چینش صحیح کلمات در کنار هم، به‌طوری که برای مخاطب کاملاً قابل فهم باشد، دیگر ویژگی برتر هوش کلامی است. افرادی که در بیان هر موضوعی می‌توانند به شیوه‌ای کارآمد و کاملاً قابل فهم کلمات مختلف را کنار هم قرار دهند و جملات خوبی خلق کنند، از هوش کلامی بالایی برخوردارند.

کاربرد واژگان

معمولاً برای بیان یک جمله می‌توان از کلمات زیادی از فرهنگ لغت استفاده کرد، اما این استفاده از مناسب‌ترین کلمه است که می‌تواند هوش کلامی بالای یک فرد را ثابت کند. بنابراین استفاده درست از کلمات و داشتن یک دایره وسیع از واژگان نیز دیگر ویژگی هوش زبانی است که جزء ضروریات برخورداری از این هوش است.2

چگونه هوش کلامی را رشد و گسترش دهیم ؟

همه ما با سطح مشخصی از توانایی هوش کلامی متولد شده ایم . محیط و امکانات موجود تعیین می کند که تا چه اندازه می توانیم از این پتانسیل بهره مند شویم.

همه ما می توانیم از طریق تمرین منظم هوش کلامی خود را بهبود بخشیم و پتانسل خودمان را به حداکثر برسانیم.

نکاتی که برای بهبود هوش کلامی فرزندان و خودتان می توانید از آن ها استفاده کنید عبارتند از:

فعالیت های خواندن را افزایش دهید

با خواندن داستان ، اشعار، نمایش نامه واخبار می توانید فرزندتان را تشویق کنید تا متون متفاوتی را در ژانر های مختلف بخوانند . خواندن آثار نویسندگان یکی از بهترین راه ها برای پیشرفت توانایی هوش کلامی است.

کودک خود را به تعامل اجتماعی تشویق کنید

شرکت در مناظره ها به رشد هوش کلامی کودک کمک می کند . بحث و گفتگو یکی از موثرترین راه ها برای درک افراد و پاسخ دهی به آن ها از طریق کلمات می باشد.

فرهنگ لغت و اصلاح نامه مناسب خریداری کنید

زیرا ابزاری مناسب برای یادگیری معانی و اشتقاق کلمات جدید هستند . همچنین از آن ها برای بررسی دقیق معانی و هجای کلماتی که مطمئن نیستید ، استفاده کنید.

تخیل کودک را تحریک کنید

کودک خود را تشویق کنید تا به طور فعال با قدرت تفکر خلاقانه در ارتباط باشد و حتی آن ها را به توسعه خلاقیتشان تشویق کنید . بسیاری از تست های ضریب هوش ، بازی فرهنگ لغت ساده، جدول کلمات متقاطع و رمزگشایی از آن ها تمرینی خلاقانه برای ذهن و هوش کلامی به شمار می روند.

کلمات جدید را ضبط نوشتاری کنید

یک ویژگی منظم برای گسترش دایره لغت آن است که وقتی با کلمه جدیدی روبرو شدید آن ها را به همراه معانی و اشتقاقشان یادداشت کنید.

به صدای خودتان گوش دهید

همان طور که کلمات را ضبط نوشتاری می کنید این بار گفتار خود را ضبط کنید و به آن ها گوش دهید تا عادات بد و خطاهایتان را بیابید . به عنوان مثال بسیاری از افراد حین صحبت و یا سخنرانی خود از کلماتی چون :می دانید – خوب و مانند این که استفاده می کنند . تکرار یک کلمه یکی از عاملین اصلی در گفتار است که هوش کلامی را کاهش می دهد.3

پی نوشت:
1.www.chetor.com
2.www.drways.com
3.www.namnak.com