چرا خداوند زمین و آسمان را در شش روز خلق کرد؟ مگر نمی توانست آن را یکجا خلق کند؟ این شش روز، شش روز این دنیا بودند یا شش روز آخرت؟

لازم به ذکراست، منظور از شش روز، شش دوره است نه شش روز از روزهاى دنیا. بحث آفرینش و خلقت جهان در شش روز در هفت آیه از آیات قرآن(1) آمده است و در سه مورد علاوه بر آسمان ها و زمین، «ما بینهما؛ آنچه در میان زمین و آسمان قرار دارد» نیز به آن اضافه شده است یعنی تمام چیزهایی که بین زمین و آسمان قرار دارد. آن گاه پیدایش مجموعه هستی و جهان در شش روز، یعنی کمتر از یک هفته مطلبی به ظاهر خلاف علم است زیرا علم می گوید: میلیاردها سال طول کشیده تا زمین و آسمان به وضع کنونی در آمده است. ولی باید توجه داشت که «یوم؛ روز» و معادل آن به معنای «یک دوران» به کار می رود، خواه این دوران یک سال باشد یا صد سال یا یک میلیون سال و یا میلیاردها سال و شواهدی این معنی را اثبات می کند: 1. در قرآن بارها کلمه یوم به معنی مدت طولانی به کار رفته، مانند «یوم القیامه» که لااقل پنجاه هزار سال طول می کشد.(2) 2. در لغت نیز گاهی «یوم» به مدتی از زمان به هر مقدار باشد اطلاق شده است.(3) 3. در روایات نیز «یوم» به معنای دوران آمده است: «الدهر یومان یوم لک و یوم علیک؛ دنیا برای تو دو روز است روزی به سود تو است و روزی به زیان تو». و «سته ایام» هم به «سته اوقات» (شش وقت و دوران) تفسیر شده است(4). 4. در گفتگوی روزمره نیز یوم و معادل آن به معنای دوران زیاد دیده می شود، مثلا می گوییم زمین روزی گداخته و سوزان بود و روز دیگر سرد شد، در حالی که دوران گداختگی زمین به میلیاردها سال بالغ می شود. کلیم کاشانی می گوید: به نامی حیات دو روزی نبود بیشآن هم کلیم با تو بگویم چسان گذشت یک روز صرف بستن دل شد به این و آنروز دیگر به کندن دل زین و آن گذشت از مجموع بحث فوق نتیجه می گیریم که خداوند مجموعه زمین و آسمان را در شش دوران متوالی آفریده است، هر چند این دوران ها گاهی به میلیون ها یا میلیاردها سال بالغ شده است، و علم امروز هیچگونه مطلبی را که مخالف این موضوع باشد بیان نکرده است. این دوران های ششگانه احتمالا به ترتیب ذیل بوده است: 1. روزی که همه جهان به صورت توده گازی شکلی بوده که با گردش به دور خود از هم جدا گردید و کرات را تشکیل داد. 2. این کرات تدریجا به صورت توده مذاب و نورانی و یا سرد و قابل سکونت در آمدند. 3. روز دیگر منظومه شمسی تشکیل یافت و زمین از خورشید جدا شد. 4. روز دیگر زمین سرد و آماده حیات گردید. 5. سپس گیاهان و درختان در زمین آشکار شدند. 6. سرانجام حیوانات و انسان در روی زمین ظاهر گشتند.(5) آن چه در دوران ششگانه بیان شد با آیات قرآن نیز سازگاری دارد، از جمله در سوره فصلت می خوانیم: «او (خدا) در زمین کوه هایی قرار داد و برکاتی در آن آفرید و مواد غذایی مختلف آن را مقدر فرمود، این ها همه در چهار روز (و دوره) بود درست به اندازه نیاز تقاضا کنندگان، سپس اراده آفرینش آسمان فرمود و در حالی که به صورت دود بود، به آن و به زمین دستور داد به وجود آیید و شکل گیرید، خواه از روی اطاعت و خواه اکراه. آنها گفتند: ما از روی طاعت می آییم». در این هنگام آنها را به صورت هفت آسمان در دور روز (دو دوره) آفرید و آن چه می خواست در هر آسمانی مقدر فرمود و آسمان پائین را با چراغ هایی (ستارگان) زینت بخشیدیم و (با شهاب ها) از استراق سمع شیاطین حفظ کردیم این است تقدیر خداوند دانا».(6) به هر روی به نظر می رسد شش روز دزر آیات آفرینش بیانگر مراحل کلی و تدریجی نظام آفرینش است و این لازمه نظام علی و معلولی عالم و تکون تدریجی موجودات جهان به تبع تحولات و حرکت و تغییرهای ماده است.——————– پی نوشت ها: 1. اعراف، آیه 54، یونس، آیه 3، هود، آیه 7، فرقان، آیه 59، سجده، آیه 4، ق، آیه 38، حدید، آیه 4. 2.معارج، آیه 4. 3. راغب اصفهانی، مفردات راغب، دفتر نشر الکتاب، ص 553. 4. ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج 6، ص 201. 5. تفسیر نمونه، همان، ج 6، صص 202-200، با تلخیص و برخی اضافات. 6. فصلت، آیات 12-10.