چه زمانی و چگونه مهارت نوشتن و نقاشی در کودک آغاز می‌شود؟

اغلب کودکان نوپا، در حدود ۱۲ یا ۱۳ ماهگی، قادر به در دست گرفتن (یا در چنگ گرفتن) مدادشمعی و فشردن آن روی قسمت‌هایی از کاغذ خواهند بود. مهارت نوشتن و نقاشی کردن در کودکان نوپا، تا زمانی که قادر به کشیدن تصاویر قابل تشخیص و ثبت حروف در کاغذ شوند، بسیار تدریجی گسترش پیدا می‌کند.

در ماه‌های پایانی سال اول زندگی کودک، مهارت‌های حرکتی ظریف کودک شما همواره و به طور مستمر در حال تقویت بوده است. حالا او از نظر جسمانی آماده در دست گرفتن یک مدادشمعی و شروع تجربه‌های جدید است.

از حدود ۱۲ تا ۱۳ ماهگی، اغلب کودکان نوپا ضمن این‌که در حال امتحان کردن مواد و وسایل مختلف برای نقاشی هستند، توانایی خط‌خطی کردن‌هایی با شدت و ضعف متفاوت خواهند داشت. (همچون کشیدن پاستل روی کاغذ، نوشته‌های سهوی روی کاغذ)

البته اگر کودک شما دیرتر از این زمان هم شروع کند جای نگرانی نیست. روند رشد کودکان با یکدیگر متفاوت است.

در حدود ۱۶ ماهگی، کوچولوی شما احتمالاً خط‌خطی‌های کمی حرفه‌ای‌تر و هدفمندتر خواهد داشت، به‌گونه‌ای که ممکن است تصور کنید زمان برپایی نمایشگاهی از نقاشی‌های کودک‌تان بر روی در یخچال فرا رسیده است.

خط‌خطی‌های کودک نوپای شما، حالا تبدیل به اشکال قابل‌تشخیص‌تری شده‌اند، اما هنوز مهارت نوشتن اعداد و حروف را نخواهد داشت.

دست‌های کوچک او هنوز نمی‌تواند ابزار نقاشی (مداد – مدادشمعی) را به طور مداوم نگه دارد – اما او شیفته کار با هر ابزاری است که بتواند با آن نقاشی کند – مانند مدادشمعی، مداد ۱ و مدادرنگی.

هشدار! مواظب باشید!

در این دوره کودکان زمان بیشتری را برای نقاشی کردن صرف می‌کنند، برای ترسیم یک دایره تمام سطح کاغذ را پر می‌کنند، اگر برای‌شان یک خط صاف بکشید، به راحتی از روی آن برای شما تقلید می‌کنند اگر چه ممکن است نتواند مانند شما خطی مستقیم و بدون نقص ترسیم کند.

حدود ۲۹ تا ۳۰ ماهگی، نقاشی کودک شما کم‌کم از خط‌خطی کردن محض، به سمت هنر واقعی حرکت خواهد کرد. در این دوره، آن‌ها به رنگ کردن و نقاشی، علاقه بیشتری نشان خواهند داد و شروع به استفاده از رنگ‌های بیشتری خواهند کرد و تلاش محسوسی برای تجسم اشیاء و وسایل واقعی خواهند داشت.

نقاشی یک کودک در این سن، ممکن است از نگاه شما شبیه به تکه‌ای از جوهر سبز خشک شده روی کاغذ باشد، اما وقتی از کودک بپرسید چه چیزی کشیده است او به شما خواهد گفت: یک مار در یک جنگل! همچنین می‌تواند شروع به ترکیب زبان و نقاشی کند و اگر خوب و بادقت به نقاشی‌اش نگاه کنید، می‌توانید خط‌خطی‌های گسترده‌تر و با شکل خاص‌تری را مشاهده کنید که در عین خرچنگ قورباغه بودن در تلاش هستند تا به یک حرف یا کلمه تبدیل شوند!

کودک شما حالا تقریباً دو سال‌ونیم دارد، او قادر خواهد بود تا مداد ضخیم و یا پاستیل‌های بزرگ را هنگام نقاشی به خوبی در دستانش نگه دارد.

نینا لیف، کارشناس رشد کودک (و همکار نویسنده ما در زمینه سه سال ابتدایی زندگی کودک)، معتقد است میزان توانایی و تسلط کودکان در این سن به حدی رسیده است که آن‌ها را قادر می‌سازد تا با مهارت بیشتری از طریق جابه‌جایی و بالا و پایین بردن دست خود بتواند حرفی را بنویسند که از یک خط صاف کمی سخت‌تر است و نیاز به مهارت بیشتری دارد.

از حالا تا حدود سه سالگی، کودک نوپای شما شروع به طراحی نقش‌های دایره‌واری خواهد کرد و برخی از کودکان نیز قادر به نوشتن مختصری از حروف خواهند بود (و یا خط‌های مارپیچی که بصورت تعجب برانگیزی شبیه حروف الفبا به نظر می‌رسند) بعضی کودکان هم شروع به تمرین نوشتن نام کوچک خود می‌کنند – و یا تعدادی از حروف نام‌شان را خواهند نوشت. همه این‌ها در حدود سه سالگی و بعد از آن رخ خواهد داد. اما خیلی از کودکان هم این‌گونه نیستند. در هر حال جای نگرانی نخواهد بود.

هرگز کودک‌تان را برای فراگیری مهارت نوشتن، تحت فشار قرار ندهید. صبوری کنید تا زمانی که خودش انگیزه و علاقه‌مندی نشان دهد.

مهارت نوشتن، مهارتی تکاملی است که در قالب زمان‌بندی مشخص و چهارچوب رسمی نمی‌گنجد.

به هر روی، کودکان نوپا باید مسیر لازم برای رشد و تکامل این مهارت را در طول زمان و با آرامش طی کنند.

کودکان در سنین پیش از دبستان (حدود چهار تا پنج سالگی)، مهارت بیشتری در استفاده و به‌کارگیری مدادشمعی و مداد پیدا کرده‌اند.

نقاشی آن‌ها از جزییات و دقت بیشتری برخوردار است.

اغلب قادرند پیش از ورود به مهدکودک (پیش‌دبستان)، نام کوچک خود را بنویسند به خصوص اگر قبلاً در مهدکودک یا هر مرکز نگهداری که بوده‌اند، حروف الفبا را فرا گرفته باشند.

گاهی قبل از پنج سالگی، ممکن است کودک‌تان، با کشیدن خطوط افقی، الهام گرفتن از دایره و مربع و در نهایت کشیدن یک آدمک شما را هیجان‌زده کند. احتمالاً این کار را با یک چهره بسیار ساده آدمک و اضافه کردن خطوط منحنی شروع خواهد کرد.

کودکان با یکدیگر متفاوت‌اند، اما اگر کودک شما تا حدود ۱۵ الی ۱۶ ماهگی هنوز خط‌خطی کردن را شروع نکرده باشد، برای اطمینان از یک مشاور کمک بگیرید. البته در نظر داشته باشید که کودکان پیش‌رس (زودرس) ممکن است این مهارت و خیلی از مهارت‌های دیگر را نسبت به سایر کودکان دیرتر شروع کنند.

[۱]. البته بهتر است از مدادهای متداول و باریک استفاده نشود تا اعتماد کودک نسبت به خودش از بین نرود، استفاده از پاستل و ابزارهای کلفت توصیه می‌شود (مترجم).

مترجم: مهسا یوسفی آرا