دوست گرامی. این موضوع بستگی به قصد و نیت نهایی شما در زندگی دارد. اگر کسی هدف نهایی اش واقعا خدا و کمال و قرب به خدا باشد تمام کارهایی که انجام می دهد در این راستا قرار می گیرد، اما اگر کسی هدف نهایی اش دنیا باشد هر قدر تلاش کند نمی تواند نیت خود را خالص گرداند. بحث نیت و اخلاص از مباحث مهم توحیدی و پرستشی است و باعث می شود که تمام زندگی انسان به عبودیت حق تبدیل شود.
تمام دین داری و خداپرستی و خودسازی و تهذیب و تزکیه نفس از نیت و اخلاص در آن آغاز می شود و ریشه تمام خوبی های انسان در توحید و عبودیت و اخلاص است.
نصف بیشتر دین داری در نیت خالصانه داشتن، خلاصه می شود و نصف دیگر آن در اخلاص در عمل است. (حسن فاعلی و حسن فعلی).
در روایات آمده است که: الاعمال بالنیات. ارزش عمل به نیت آن بستگی دارد. و نیت المومن خیر من عمله. نیت مومن حتی از عمل او هم مهمتر و تعیین کننده تر و تاثیر گذارتر است؛
ممکن است کسی عمل خوبی انجام دهد، اما با هدف و نیت غیر خدایی، این عمل نه تنها ارزش و تاثیر مثبتی ندارد، بلکه شرک آمیز و فاسد کننده شخص و گاهی جامعه خواهد بود.
نیت خالص، روح عمل و عبادت مومن است و عمل بدون اخلاص، مانند بدن بدون روح می ماند.
نیت و قصد، یعنی مقصد داشتن و هدفمند بودن زندگی و چون مقصد نهایی انسان در زندگی قرب به خدا است، نیت و قصد داشتن از دیدگاه اخلاق اسلامی به معنای این است که هدف نهایی و مقصد اصلی انسان در زندگی، قرب الهی و کمال انسانی باشد.
لذا در این مرحله از خودسازی طلبگی، نیت و انگیزه الهی داشتن اهمیت خاصی در وحدت بخشی و جهت دهی فعالیت های علمی و پرستشی طلبه دارد.
عبادت با نیت آغاز می شود و نیت رکن عبادت و نماز و روزه و مانند آن است. هیچ عبادتی بدون نیت قرب، صحیح و پذیرفته نیست. اصولا هیچ دینی بدون قصد قربت دین نیست و برای انسان سازنده نیست.
نقش نیت خالص در زندگی توحیدی:
زندگی مانند یک چرخه است که ما در آن به کارهای فراوان روزمره و علمی و سیاسی و اجتماعی و اقتصادی مشغول هستیم.
برخی از این کارها عبارتند از: فعالیت های شغلی و استراحت و خوردن و خوابیدن و خرید و پخت و پز و نظافت و تفریح و ازدواج و معاشرت و دوستی و معامله و تجارت و مسافرت و لذت بردن و علم آموختن و عبادت و تدریس و تبلیغ و اجتهاد و هدایت و تالیف کتاب و مقاله نویسی و تحقیق و پژوهش و مانند آن.
تمام کارهایی که ما در شبانه روز انجام می دهیم، هدفمند است و اهدافی که ما از چرخه زندگی مد نظر داریم به سه بخش ابتدایی و متوسط و نهایی تقسیم می شود.
مهمترین اهداف ابتدایی ما در کارهای زندگی عبارت است از: دکتر شدن مهندس شدن، مبلغ شدن، کارمند شدن، کارگر شدن، دانشمند شدن، مخترع شدن، خلبان شدن، تاجر شدن، تولید کننده شدن، کارآفرین شدن،‌ مداح شدن،‌ روانشناس شدن، جامعه شناس شدن، معلم و استاد شدن، قاضی شدن و مجتهد شدن و مانند آن که عمدتا مشاغلی هستند که ما برای رسیدن به آنها تلاش می کنیم.
مهمترین اهداف متوسط زندگی عبارت است از: قدرت، شهرت، پول و ثروت، مقام و منصب، لذت، رفاه و آسایش مادی.
هدف نهایی هم چیزی جز قرب به خداوند نیست. در مورد چیستی قرب به خدا توضیح مفصلی خواهد آمد.
رسیدن به توحید و اخلاص نیت هنگامی محقق می شود که اهداف ابتدایی و متوسط زندگی در راستای هدف نهایی که قرب الهی است قرار گیرند و انسان در تمام زندگی خود هدفی جز نزدیک شدن به کمالات الهی نداشته باشد.
اسلام هرگز انسان را از داشتن اهداف ابتدایی و متوسط منع نمی کند، بلکه می گوید: اهداف ابتدایی و متوسط تو باید در راستای هدف نهایی قرار گیرد، تا توحیدی، خالص، خوب و سازنده باشد، زیرا در غیر این صورت، اهداف متوسط جانشین هدف نهایی شده و کل سیستم زندگی انسان را شرک آمیز و فساد آور خواهد کرد.
آیات قرآن کریم و تجربه عملی انسان، کاملا این معنا را اثبات می کند که ریشه تمام مفاسد در زندگی انسان معلول شرک و ریشه تمام خوبی ها در توحید می باشد.
بدون اخلاص ممکن است کسی به رفاه مادی و ثروت و قدرت دست یابد، اما هرگز به آرامش واقعی و مقامات معنوی و کمال انسانی نخواهد رسید. الا بذکر الله تطمئن القلوب. تنها با یاد خدا و توحید دلها آرام می گیرد.
فرق عبادت و عبودیت:
اخلاص در نیت تمام چرخه زندگی و اهداف انسان را به عبودیت و توحید تبدیل می کند و آن را در راستای یک هدف واحد که همان قرب به خدا است، قرار می دهد و کمال و سعادت انسانی را در پی دارد.
عبودیت تمام چرخه زندکی انسان را به خداپرستی و قرب تبدیل می نماید و در این عرصه است که انسان به شکوفایی خود می رسد. در عبودیت انسان موحد یک کار بیشتر انجام نمی دهد و آن خداپرستی خالصانه است.
عبادت اعمال ظاهری است که مردم می بینند و قابلیت ریا و شرک در آن هست، اما عبودیت بیشتر بستگی به نیت باطنی انسان دارد و کسی به آسانی متوجه نمی شود که نیت شما قرب به خدا است بنابراین قابلیت ریا و شرک در آن بسیار کم است.
انسان در عرصه عبودیت ساخته می شود و نه عبادت ظاهری مانند نماز و روزه و حج، چون ممکن است این اعمال و مناسک عبادی، شرک و تظاهر به دین داری باشد و عبادت کننده قصد فریب مردم را داشته باشد.
در خودسازی نیت قرب باید به تمام اعضا و جوارح انسان نفوذ کند و تمام زندگی انسان را دربر بگیرد و تمام زندگی قربی شود تا انسان به توحید کامل و اخلاص برسد و کامل شود.
اگر کسی به عبودیت رسید در معرض فتح باب قرار می گیرد و به صورت تکوینی هدایت می شود، استاد نیاز دارد، ولی هدایت تکوینی الهی و ولایت تکوینی معصومین (ع) نیز شامل حال او می شود.