مذهبی

يكي از مباحث دقيق و مهم، بحث پيرامون نفس و روح است كه فلاسفه، عرفا، مفسرين و بزرگان هر كدام از آن سخن به ميان آورده و به گونه اي به تعريف و تفسير پرداخته اند و لذا اقوال و آراء در اين زمينه بسيار است و نمي توان به آساني به معنا و مفهوم حقيقي آن دست پيدا كرد.ملاصدرا ...

اگر پاسخ فراز اول پرسش يعني نحوة تجرد روح بخوبي روشن شود،پاسخ فرازهاي ديگر روشن خواهد شد. به طور خلاصه آنچه از مجموع گفته هاي حكما و دانشمندان به دست مي آيد اين است كه:1. روح يك جوهر مجرد و فرا طبيعي است و تجرد آن بدين معنا است كه هيچ كدام از خواص و صفات موجود مادي را ندارد(اگر ...

بخش اصيل وجود انسان، آن جنبه اي از انسان است كه هويت، شخصيت و انسانيت او بدان وابسته است. مجموعة افكار، عواطف، احساسات، تمايلات، تجارب و خاطرات هر شخص، وجه امتياز او از ساير افراد انساني است. اگر ثابت شود كه مجموعه افكار و تجارب و خاطرات و خصوصيات اخلاقي و… در هر شخصي، چيزي جز فرآيندهاي الكترو شيميايي مغز ...

سؤال دربارة بقاء روح است ولي قبل از بيان اين مطلب لازم است به عنوان مقدمه اشاره‌اي به تجرد روح كنيم تا در اثبات بقاء روح از آن كمك گيريم: تجرد روحاستدلال هاي فراواني بر مجرد بودن روح آورده‌ اند كه به چند دليل اشاره مي شود:1. همان طور كه در جاي خود بيان شده است،[1] ادراك و احساس و ...

ابتدا بايد توجه داشت كه بحث از مسأله روح يكي از مباحث بسيار مهم و در عين حال مشكل كلامي و فلسفي است، اينكه حقيقت روح چيست؟ آيا مجرد است يا مادي؟ آيا قبل از ابدان موجود است يا نه؟ و… از سؤالاتي است كه همواره در طول حيات فكري و عقيدتي بشر، براي او مطرح بوده و ذهن فلاسفه ...

ارتباط با ارواح و دخالت آن‌ها در زندگي بشر از ديرباز ذهن انسان را به خود مشغول داشته است، حتي در جهان پيشرفته امروزي كه علم تجربي، چشم انسان را به بسياري از مسايل پيچيده روشن کرده است باز سخن از جن و ارتباط با ارواح جايگاه ويژه‌اي دارد.در حال حاضر، در جهان افراد زيادي مدعي اين گونه ارتباطات هستند ...

تجرد روح بدين  معناست كه  روح جسم  نيست بلكه او از صفاتي كه لازم جسميت است، منزّه است و از عوارض مادي عاري بوده و  تعلق تدبيري به بدن دارد(بدن را تدبير مي كند) و اين قول مختار اعاظم حكماي الهي است. (براي اطلاع بيشتر از اين بيان به منبع ذيل مراجعه شود).[1]طبق اين بيان روح موجودي غيرمادي است و ...

1. اين كه خداوند از روحش در انسان دميده سخن خود خداوند است كه فرموده است (فاذا سويته و نفخت فيه من روحي فقعوا له ساجدين)[1] يعني وقتي آن را خلق كردم و از روح خود در آن دميدم، پيش او به سجده درافتيد.2. اگر در آية يادشده روح انسان به خداوند نسبت داده شده و فرمود: من از روح ...

ابتدا در اين باره كه ارواح مؤمنان راستين بعد از مرگ در كجا به سر مي برند، به چند روايت اشاره مي كنيم :1. از امام صادق ـ عليه السلام ـ نقل شده كه فرمود: (لا يبقي مؤمنٌ في شرق الارض و غربها الّا حشر الله روحه الي وادي السلام).[1] يعني هيچ مؤمني در شرق و غرب عالم نيست مگر ...

اگر شناخت کافي نسبت به نفس پيدا شود بسياري از پرسش هاي مرتبط با آن پاسخ خود را دريافت خواهد كرد. شناخت نفس جزء پيچيده ترين مسايل فلسفي و معارف الهي محسوب مي شود و حكماي بزرگ دربارة نفس ديدگاه هاي مختلف و متعددي ارائه كرده اند. در اين جا از مجموع سخنان آنها تعريفي درباره نفس ارائه مي شود: ...

بدن انسان مانند همة حيوانات، مجموعه اي از سلول ها است كه هر يك از آنها همواره در حال سوخت و ساز و تحول و تبدّل مي باشد و شمارة آنها از آغاز تولّد تا پايان زندگي نيز نوسان دارد و هيچ انساني را نمي توان يافت كه عناصر تشكيل دهندة بدنش در طول زندگي، عوض نشود يا تعداد سلول ...

پاسخ در چند محور ارائه مي شود:1. در ابتداء لازم است مفهوم آيه از نظر تفسيري مشخص شود. خداوند در دو جاي قرآن يكي در سوره حجر آيه 29 و ديگر در سوره ص آيه 71 مي فرمايد: «فاذا سوّيته و نفخت فيه من روحي» يعني هنگام كه آن را نظام بخشيدم و از روح خودم در آن دميدم. علامه ...

الف: درباره آية مباركه مطرح شده در پرسش بايد به اختصار توضيحي ارائه شود. قرآن كريم در جريان خلقت آدم مي فرمايد:«فاذا سويتُه و نفختُ فيه من روحي»[1] يعني هنگامي كه كار آن را (خلقت بدن آدم ـ عليه السلام ـ ) به پايان رسانيدم و در او از روح خود دميدم. از خود لحن و تعبير اين آيه به ...

اگر نفس به خوبي شناخته شود بسياري از پرسش ها و ابهامات مربوط به آن، رفع مي شود؛ البته شناخت نفس جز پيچيده ترين مسائل فلسفي و معارف الهي به شمار مي آيد، و حکماي بزرگ در مورد نفس، ديدگاه هاي متعدد و مختلف ارائه کرده اند.از مجموع سخنان حکيمان اسلامي به طور خلاصه نفس عبارت است از: قوه اي ...

دربارة اين نکته که ديدگاه صدرالمتالهين درباره پيدايش نفس با برخي روايات چگونه قابل جمع است؟ بايد به اختصار گفت: گذشته از روايات برخي از حکماي قديم نظير افلاطون نيز قائل به قديم بودن نفس بوده اند، و اين نظريه با برخي روايات اسلامي نيز هماهنگ است که قديم بودن نفس را عنوان کرده اند. مثلاً در روايتي آمده «ان ...

پاسخ در چند محور ارائه مي شود:1. جاي ترديد نيست كه تجرد مساوي با علم است يعني هيچ موجود مجردي يافت نمي شود كه عين علم، عالم و معلوم نباشد هر موجود مجرد به خود علم دارد پس از آن نظر كه به خود علم دارد عالم است و از آن نظر كه خودش معلوم اوست، معلوم علم خويشتن است، ...

در مقدمه به چند امر اشاره مي شود:1ـ سيري اجمالي در تاريخ احضار روح:حضرت موسي (ع) اين علم را ممنوع كرد، لكن «شاعول» نافرماني نمود و توسط شخصي روح «شموئل» را حاضر كرد، و همچنين «رمَن ها» ارواح اجداد خود را احضار مي كردند، «يونانيها» نيز در احضار ارواح دست داشته اند، نِزْنْ امپراطور روم، عده اي را براي احضار ...

ابتدا ضروري است تصوير صحيحي از «شبيه سازي» داشته باشيم و آنگاه در مورد تعلق روح به بدن موجودات زنده توضيح لازم را ارائه كنيم. مفهوم و فرآيند شبيه سازياولين بار يان ويلموت ـ جنين شناس اسكاتلندي ـ در سال 1997 ميلادي پس از تلاش هاي فراوان، اعلام كرد كه بدون كمك گرفتن از سلول جنسي مذكر و از راهي ...

اكثر قريب به اتفاق متفكّران اسلامي و برخي از فيلسوفان غربي، قايل به تحقق «نظام احسن» و بهترين جهان ممكن هستند، به اين معني كه تمامي جهان‌هايي كه خداوند خلق كرده و نيز جهان مادّي موجود، بهترين جهان ممكن است. به بيان ديگر جهاني كه ما مي‌بينيم و مشتمل بر خيرات و شرور است، از بهترين محصولات كارخانة آفرينش الهي ...

خداوند متعال داستان آغاز خلقت را به گونه هاي متفاوتي بيان فرموده است و در آيات فراواني پرده از چگونگي اين شروع برداشته است كه هر كدام در نوع خود در خور توجّه و عنايت خاص است. و امّا نكته اي كه شما به آن اشاره كرده ايد، بطور جداگانه در دو آيه از آيات نوراني قرآن مورد بحث قرار ...

درباره اين سوال نظرات و تحليل‎هاي فراوان ميان صاحب‎نظران وجود دارد و هر كدام از حكما و متكلمين در تبيين اين مسأله مطالبي را بر اساس ديدگاه خاص خودشان ارائه كرده اند كه براي اطلاع از نظرات آنان به منابعي كه در پايان معرفي مي‎شود مراجعه شود. اما در اين جا به دور از اختلافات دانشمندان و به صورت خلاصه ...

قبل از بررسي اين عوالم لازم است كه توضيحي در مورد «عالم» بدهيم و روشن كنيم كه فلاسفه و حكماء مرادشان از واژة «عالم» چيست؟ در اصطلاحات فلسفي كلمة «عالم» به آن موجود يا موجوداتي اطلاق مي شود كه از نظر مراتب كلي وجود، درجة خاصي را اشغال كرده باشند، بطوري كه محيط و مسلط بر تمام مادون خود و ...

پاسخ در چند محور  ارائه مي شود: مقدمهً بايد اشاره شود كه نظام آفرينش و جهان با وضع موجودش و بدين شكل كه آفريده شده، محكم ترين و زيبا و دل انگيزترين و بديع ترين شكل و شمايل ممكن را داراست و بهترين دليل بر اين مدعا، كلام آفريدگار جهان خلقت است كه در اين باره فرموده: «ما تري في ...

كلمة آخرت در برابر كلمة دنيا به كار مي‌رود، پس جهان آخرت يعني جهان پس از مرگ، بنابراين معناي جهان آخرت، وسيع است. هم عالم برزخ را در بر مي‌گيرد و هم عالم قيامت را. حال اگر مراد از بعد از جهان آخرت اين باشد كه آيا انسان كه پس از مرگ به عالم برزخ منتقل‌ مي‌شود، دوباره به عالم ...

پوچي دنيا دو معنا مي‌تواند داشته باشد، نخست آن معنا كه در متون ديني هم بر آن تأكيد شده، يعني اينكه دنيا پايدار نيست، سراي موقتي است که زندگي در آن جز تا آنجا كه براي تحصيل كمالات باشد، ارزش ندارد … اين معنا از پوچي دنيا به قدري واضح است كه نيازمند هيچ گونه استدلالي نيست و متون وحياني ...

ضمن عرض سلام و آرزوي توفيق و سلامتي براي جنابعالي. در جواب به اين سؤال به محضر قرآن كريم و اهل بيت عصمت و طهارت رفته و از آنان كمك مي گيريم. قرآن كريم، زمان آفرينش و خلقت جنيان را قبل از خلقت و آفرينش آدميان معرفي نموده و در اين باره اعلام مي نمايد كه:(و لقد خلقنا الانسان من ...

براي رهايي از آزار و اذيت جنّيان در خواب و بيداري از پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ و اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ دعاها و راه‌كارهايي به ما رسيده است و ما در اينجا بعضي از آنها را براي شما ذكر مي‌كنيم.امّا قبل از بيان اين راه‌ها بايد به نكته‌اي ضروري اشاره كنيم. شايان ذكر است ...

ارتباط با جن و دخالت آن‌ها در زندگي بشر از ديرباز ذهن انسان را به خود مشغول كرده است، حتي در جهان پيشرفته امروزي كه علم تجربي، چشم انسان را به بسياري از مسايل پيچيده بازکرده است باز سخن از جن و جن‌گير و ارتباط با آنها جايگاه ويژه‌اي دارد.در حال حاضر، در جهان افراد زيادي مدعي اين گونه ارتباط ...

جن يكي از اسرار عالم خلقت است،‌ بگونه‌اي كه با تجربة بشري نمي توان شناختي نسبت به اين موجود پيدا کرد و اگر نبود راهنمايي‌هاي وحي شايد ما چيزي در آن باب نمي‌دانستيم.از سوي ديگر، روح نيز از جمله موجوداتي است كه در خفا و رمز آلودگي بر جنّ برتري دارد.روشن شدن جواب بر فهم معنا و مقصود از اين ...

در پاسخ به اين پرسش به كلام الهي در قرآن بايد اشاره شود كه فرمود: «وَ أَنَّهُ كانَ رِجالٌ مِنَ الْإِنْسِ يَعُوذُونَ بِرِجالٍ مِنَ الْجِنِّ فَزادُوهُمْ رَهَقاً»[1] يعني مرداني از بشر به مرداني از جن پناه مي برند، و آنها سبب افزايش گمراهي و طغيان شان مي شدند.در تفسير اين آيه مطالبي در كتاب هاي تفسير آمده كه در چند ...

جنّ و انس و ملائكه همگي از بندگان خدا هستند.[1] و از اين جهت با هم اشتراك دارند. هر چند اشتراك جنّ و انس با همديگر بيشتر است و با ملائكه نقاط تمايز و اختلاف عميقي دارند. جنّ و انس هر دو مكلّفند.[2] هر دو مؤمن و كافر، خوب و بد دارند.[3] هر دو گروه همانند موجودات زندة مادي ديگر ...

انسان با دقت در نظام آفرينش به برخي از حكمت هاي بي منتهاي الهي پي مي برد و درك مي كند كه در نظام عالم اتقان و احكام عجيبي وجود دارد و هيچ جزئي از عالم بدون جهت و دليل آفريده نشده است. چون نظام، نظام احسن است و ذره ذره اين عالم بيكران هدف مند و داراي غايت است ...

اينها سؤالاتي است كه ممكن است بارها و بارها به گوش شما خورده باشد يا در ذهن شما تداعي شده يا حداقل براي خود يا اطرافيانتان اتفاق افتاده باشد.كابوس[1] يا بختك[2] يك اصطلاح قديمي است و آن حالتي است كه به شخص خوابيده دست دهد و او پندارد كه شخصي يا شيء سنگيني بر سينة او افتاده و او را ...

شيطان نام عامي است كه در منابع ديني ما بر موجوداتي اطلاق مي شود كه باعث گمراهي و يا ايجاد شر در عالم مي شوند.[1] در اين ميانه البته شيطان بر موجودي خاص نيز گفته مي شود. كه نام حقيقي او ابليس مي باشد.[2] بنابر آنچه كه در آيات قرآن و روايات اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ آمده است، ...

دلائل روشني داريم كه شيطان از طائفه جن بوده است نه ملك اين دلائل به صورت اختصار در سه قسمت مي‏شود.الف) آيات قرآن1ـ “اذ قلنا للملائكة اسجدوا لآدم فسجدوا الا ابليس كان من الجن ففسق عن امر ربه[1]” به ياد آر زماني را كه به فرشتگان گفتيم بر آدم سجده كنيد، آنها همگي سجده كردند جز ابليس او از جن ...

در ابتدا توجه شما را به چند نكته جلب مي‌كنم:1. ابتدا بايد دانست كه خداوند كه شيطان را خلق كرد ازهمان اول به اين صورت نبود، كه كارش فقط به گمراهي كشاندن انسان‌ها باشد بلكه او از جنيان عابد بوده است به‌طوري‌كه از روايات برمي‌آيد او حدود شش هزار سال (آن هم به ساعات و روزهاي قيامت) عبادت خدا را ...

شيطان مفهومي وصفي داشته و در لغت به معناي «شرير» است[1].وسوسه در لغت به معناي دعوت كردن به امر است به آهستگي و پنهاني[2]. شيطان كيست و كارش چيست؟پروردگار متعال درباره حقيقت و ذات اين موجود شريري كه نامش را ابليس نهاده جز مختصري، بيان نفرموده، تنها در آيه «كان من الجن» (كهف،50) جن بودن او را بيان كرده و ...

در ابتدا به طور خلاصه به اين نكته مي پردازيم كه شيطان يعني چه و كيست؟ و ابليس چه نسبت و رابطه اي با شيطان دارد، آنگاه ببينيم آيا ابليس ملك بوده يا اينكه غير ملك بوده و صاحب اختيار؟شيطان چيست و كيست؟شيطان در لغت يعني خبيث و پست و موجودي سركش و متمرد، و از موارد استعمال آن در ...

در پاسخ به چند راه اشاره مي‎شود:1. يكي از بهترين راههاي مقابله پيروزمندانه با شيطان اين است كه انسان هميشه به ياد خدا باشد و هيچگاه و در هيچ شرايطي خدا را فراموش نكند و او را در همه حال بر خود ناظر و در همه جا حاضر ببيند. هرگاه انسان همواره به ياد خدا شد قلب او نوراني مي‎گردد ...

1. دربارة قسمت اول پرسش اولاً بايد گفت: كلمه شيطان از ماده (شطن) گرفته و (شياطين) به معناي خبيث و پست آمده است و شيطان به موجودي سركش و متمرد اطلاق مي‎شود، اعم از انسان و يا جن و يا جنبدگان ديگر، بايد توجه داشت كه شيطان اسم عام است يعني اسم براي جنس موجودات شرير است، اما ابليس اسم ...

در پاسخ به اين پرسش ذكر دو مطلب لازم است:اولاً: جايگاه شيطان قبل از هبوط در اثر سجده نکردن بر آدم ـ عليه السلام ـ  كجا بوده است؟ثانياً: جايگاه حضرت آدم ـ عليه السلام ـ  هنگام وسوسه شيطان كجاست؟در مورد مطلب نخست آنچه قرآن كريم مي‌فرمايد اين است كه:امر به سجده متوجه مقامي بلند است، هر كسي در آن مقام ...

پاسخ در چند محور ارائه مي‌شود:1. قبل از همه بايد توحيد در عبوديت روشن شود: مراد از توحيد عبادي آن است كه هيچ كس و هيچ چيز جز ذات خدا، شايستة پرستش دانسته نشود و تنها به فرمان او گردن نهاده شود و از هر نوع بندگي و تسليم در برابر غير ذات پاك او بپرهيزيم.[1]2. نكتة ديگر آن كه، ...

ابتدا خوب است بدانيم كه شيطان به چه موجودي گفته مي‎شود: واژه ي شيطان به موجودي سركش و متمرد گفته مي‎شود و نيز به معني روح شرير و دور از حق نيز آمده است.[1] شيطان عام است و هر موجودي را كه سركش و شرير باشد شامل مي‎شود ولي گاهي مراد از آن همان ابليس است كه آدم را سجده ...

درباره اين پرسش بايد در چند محور به نكته هايي اشاره شود:1. قبل از هر چيز درباره ماهيت فرشته و اين كه فرشته چگونه موجودي است بايد گفت: در قرآن كريم از موجوداتي به نام ملائكه (فرشته) ياد شده است از جمله: «الْحَمْدُ لِلَّهِ فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ جاعِلِ الْمَلائِكَةِ رُسُلاً أُولِي أَجْنِحَةٍ مَثْنى وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ يَزِيدُ فِي ...

ابتداءً لازم است به صورت اختصار به اوصاف كلّي ملائكه كه در قرآن و روايات آمده اشاره شود:1. فرشتگان موجوداتي عاقل و با شعورند، و بندگان گرامي خدا هستند.[1]2. آنها وظائف مهم و بسيار متنوعي از سوي خدا بر عهده دارند، گروهي حاملان عرش،[2] گروهي مديران امر،[3] گروهي قابض ارواحند،[4] و گروهي مراقب اعمال،[5] و حافظان انسان از خطرات،[6] و ...

قبل از هرچيز لازم است دربارة ماهيت جن و فرشته مطالبي متذكر شويم.«جن» در لغت به معني چيزي است كه از حسّ انسان پوشيده باشد و موجودي است مجرد و ماهيت او مخالف نفوس بشري است و متعلق به اجساد ناريه (آتش) و هوائيه است و قادر به تصرف در اين عالم است.[1] در قرآن كريم به وجود جن تصريح ...

پاسخ در چند محور ارائه مي شود:1. قبل از هر چيز بايد اشاره شود كه جزئيات مراتب فرشتگان الهي را تنها خداوند مي داند. اما آنچه از برخي روايات مي توان بدست آورد آن است كه فرشتگان گذشته از مراتبي كه بعداً در ادامه توضيح داده خواهد شد. از نظر اشتغال به عبادت تكويني خود نيز داراي مراتب انداز جمله ...

ملائكة الهي به فرمودة قرآن مجيد همه معصوم اند «فرشتگاني كه هرگز مخالفت فرمان خدا نمي كنند و دستورات او را دقيقاً اجرا مي كنند»[1] روايات زيادي هم داريم كه ملائكه را معصوم معرفي مي كنند; امير بيان علي عليه السلام در خطبه «اشباح» دربارة آفرينش فرشتگان مي فرمايند: آنان را در مقامهايي كه دارند، امين وحي خود ساخت… از ...

بحث از آفرينش آسمان و زمين در شش روز، در هفت مورد از آيات قرآن مجيد آمده است،[1] ولي در سه مورد علاوه بر آسمانها و زمين (ما بينهما) و آنچه ميان زمين و آسمان قرار دارد، نيز به آن اضافه شده است كه در حقيقت توضيحي است براي جمله قبل، زيرا همه اينها در معني آسمانها و زمين جمع ...

سؤال مطرح شده در مورد يكي از نعمت‌هاي بهشتي است كه نصيب بهشتيان مي‌شود.از آن جايي كه شناخت اوصاف و ويژگي‌هاي نعمت‌هاي بهشتي متوقف بر دقت نظر در آيات و رواياتي است كه در اين موارد سخن به ميان آورده‌اند ما نيز براي جواب آيات و روايات مربوطه را بررسي مي کنيم.در آياتي از قرآن كه در مورد حور العين ...