مذهبی

همه مراجع: آرى، خمس دارد. منبع: توضيح‏المسائل مراجع، م 1752؛آيت الله نورى، استفتاءات، ج 2 س 369؛آيت الله خامنه‏اى، اجوبة، س 995؛آيت اللهوحيد، توضيح‏المسائل، م 1760.

همه مراجع(به جزآيت الله بهجت): خير. آيت اللهبهجت: اگر به مال هديه شده خمس تعلق گرفته، در صورتى كه معاشرت و تعامل با آنان به حد ضرورت برسد، تصرف درآن جايز است. منبع: توضيح‏المسائل مراجع، م 1764؛آيت الله نورى، توضيح‏المسائل، م 1760؛آيت الله وحيد، توضيح‏المسائل، م  1772 .آيت الله بهجت، وسيلة النجاة، ج 1، م 1422.ودفترآيت الله خامنه‏اى.     ...

همه مراجع(به جزآيات عظام بهجت، تبريزى، سيستانى و وحيد): خير، مصالح تهيه شده براى خانه مسكونى، خمس ندارد. آيت اللهبهجت: چنانچه نمى‏تواند خانه را يك مرتبه تهيه كند، به مصالح ساختمانى، خمس تعلق نمى‏گيرد. آيات عظامتبريزى و وحيد: آنچه از مصالح ساختمان كه قبل از سال سكونت در ساختمان به كار برده يا باقى مانده، بايد خمس آن را به قيمت ...

همه مراجع: آرى. منبع: آيت الله نورى، استفتاءات، ج 2، س 360؛آيت الله خامنه‏اى، اجوبة، س 858؛آيت الله تبريزى، التعليقة على منهاج الصالحين، م 1213؛آيت الله صافى،جامع الاحكام، ج 1، س 684؛آيت الله مكارم، توضيح المسائل، م 1492؛آيت الله فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 859؛ تحرير، ج 2، م 8؛ وسيلة النجاة، ج 1،م 1380؛آيت الله سيستانى، منهاج الصالحين، ...

آيات عظام امام، فاضل، سيستانى، مكارم و خامنه‏اى: سرمايه خمس دارد؛ مگر اينكه با پرداخت خمس آن – هر چند به صورت اقساط – نتواند با بقيه آن، زندگى خود را اداره كند. آيات عظام نورى، تبريزى و بهجت: آن مقدار از سرمايه (ماشين) كه اداره زندگى به آن بستگى دارد، خمس ندارد، ولى به مقدار بيش از آن خمس تعلق مى‏گيرد. ...

آيا در پرداخت خمس، قصد قربت شرط است؟ همه مراجع(به جزآيت الله سيستانى): آرى، قصد قربت شرط است. آيت الله سيستانى: بنابر احتياط واجب قصد قربت شرط است. تبصره. قصد قربت در پرداخت خمس اين است كه آن را  به جهت انجام دادن دستور خداوند بپردازد؛ نه به جهت غرض‏هاى دنيوى.  منبع: آيت الله نورى، استفتاءات، ج 2، س 312؛ آيت الله ...

امام: اگر در همان سال (سال خريد) فروخته شود. چنانچه پول آن تا سر سال خمسى زياد بيايد، بايد خمس آن را بپردازد و اگربعد از آن سال بفروشد، بايد فوراً خمس آن را بدهد. آيت الله نورى: اگر در همان سال (سال خريد) فروخته شود، چنانچه پول آن تا سر سال خمسى زياد بيايد، بايد خمس آن را بپردازد ...

آيات عظام امام و خامنه‏اى: اگر داشتن آنها، مورد نياز و در شأن شخص باشد، خمس ندارد. آيات عظام بهجت، سيستانى، فاضل و نورى: آرى، خمس دارد، مگر آنكه نتوانيد آنها را در سال آينده تهيه كنيد؛ در اين صورت خمس ندارد.  آيات عظام تبريزى، صافى، مكارم و وحيد: آرى، خمس دارد.  منبع: امام، استفتاءات، ج 1، س 89؛آيت‏الله خامنه‏اى، ...

همه: چنانچه كتاب، مورد نياز و در شأن شخص باشد، خمس ندارد. منبع: العروة الوثقى، ج 2، م 61؛ خامنه‏اى، اجوبة، س 899 

همه مراجع: آن مقدار از وام كه اقساط آن تا آخر سال خمسى (از درآمد كسب) پرداخته شود، خمس دارد. تبصره 1. سود حاصل از وام – چنانچه از مخارج سال زياد بيايد – خمس دارد. تبصره 2. اگر به سرمايه مزبور نياز داشته باشد، حكم سرمايه مورد نياز را پيدا مى‏كند كه در جاى خود ذكر شده است.   منبع: امام، ...

همه مراجع: آرى پولى كه در راه حرام صرف شود، جزء مؤونه نيست و بايد خمس آن پرداخت شود. تبصره. طلاى سفيد (پلاتين اصل)؛ بر مرد حرام نيست و خمس‏ندارد.   منبع: العروة الوثقى، ج 2، م 61؛آيت الله فاضل، جامع‏المسائل، ج 1، س 9؛آيت الله مكارم، توضيح‏المسائل، م‏1523؛ دفتر خامنه‏اى.  

آيات عظام امام، خامنه‏اى و نورى: خير، خمس ندارد. فاضل، بهجت و مكارم: بنابر احتياط واجب خمس دارد.  سيستانى و صافى: آرى، خمس دارد. تبريزى و وحيد: چنانچه مقدار آن زياد و قابل توجه باشد، خمس دارد.  تبصره 1. حقوق خانواده شهيدان، درآمد نيست و در مقابل كار شمرده نمى‏شود؛ بلكه نوعى هديه است. از اين رو فتواى فقها درباره ...

همه مراجع(به جز آيات عظام سيستانى و تبريزى): بر شخص گيرنده واجب است، خمس آن را بدهد. آيات عظام سيستانى و تبريزى: خمس آن بر عهده بخشنده است و بر شخص گيرنده چيزى واجب نيست.  منبع: توضيح المسائل مراجع، ج 2، م 1763؛ آيت الله بهجت، وسيلة النجاة، ج 1، م 1422.  

اشخاصى كه حقوق بگير دولت هستند، آيا به مجرد واريز شدن حقوق در حساب بانكىشان، در حالى كه قبض نكرده اند و سال خمسى آنها برسد، بر آن خمس تعلق مىگيرد و يا اينكه تا قبض نشده، خمس آن واجب نيست؟ همه مراجع: به مجرد واريز شدن به حساب بانكى، خمس تعلق ميگيرد؛ هر چند دريافت نكند. منبع: ايت الله ...

آيات عظام امام و خامنه‏اى: بدون اجازه حاكم شرع جايز نيست. آيات عظام بهجت، فاضل، مكارم، نورى و وحيد: نسبت به سهم امام بدون اجازه حاكم شرع جايز نيست و در سهم سادات، بنابر احتياط واجب بايد با اجازه حاكم شرع انجام گيرد. آيات عظام تبريزى، سيستانى و صافى: سهم سادات را مى‏توان داد؛ ولى در سهم امام بايد با اجازه ...

آيات عظام امام، فاضل، مكارم و خامنه‏اى: اگر خانه اضافي است و از پول غير مخمس تهيه شده حكم سرمايه را دارد و بايد خمس آن را بپردازد؛ مگر آنكه با پرداخت خمس آن، نتواند امرار معاش كند(گفتني است پول كه بابت اجاره گرفته مي شود هر مقدار از آن كه همه سال از مخارج  زندگي اضافه بود بايد تخميس ...

آيات عظام امام و سيستانى: خمس دارد و هر زمان دريافت شد يا دريافت آن ممكن باشد، بايد فوراً خمس آن را بپردازد. آيات عظام مكارم و صافى: پول «رهن» جزء مؤونه است و خمس ندارد؛ ولى اگر آن را باز پس گرفت و نيازى به آن نداشت، بنابر احتياط خمس آن را بپردازد.  آيات عظام بهجت، تبريزى، فاضل و ...

همه مراجع: خير، لازم نيست دوباره خمس بدهيد. منبع: توضيح المسائل مراجع، م 1848 و آيت الله وحيد، توضيح المسائل، م 1866  

امام و فاضل: اگر حج بر او مستقر بوده و راه رفتن به حج، جز با ثبت‏نام و واريز كردن پول به حساب ممكن نيست، خمس ندارد و در غير اين صورت، بايد خمس آن را بپردازد. آيت الله خامنه‏اى: مبلغ واريز شده، اگر به عنوان قيمت يا اجرت سفر حج بر اساس قرارداد منعقده با سازمان حج و زيارت ...

همه (به جزآيت الله سيستانى و تبريزى): خوردن آن پيش از پرداخت خمس آن يا بدون اجازه حاكم شرع، جايزنيست. آييات عظام سيستانى و تبريزى: خوردن آن براى ميهمان اشكال ندارد؛ ولى صاحب خانه ضامن خمس است …….و.. تبصره. آيت‏الله مكارم در كتاب استفتاءات اجازه داده كه در غذاى خمس نداده تصرف كنيم و خمس آن را به سادات نيازمند بپردازيم. ...

همه مراجع: «خمس» يك واجب الهى و عبادى است كه در آن قصد قربت معتبر است؛ ولى «ماليات» يك حكم قانونى و حكومتى و تابع شرايط زمان و مكان است و هيچ‏گونه منافاتى با خمس ندارد. از اين رو پرداخت ماليات، نمى‏تواند جايگزين خمس گردد.ا منبع: مام،استفتاءات، ج‏1، س 199؛ آيت الله مكارم، استفتاءات، ج‏1، س 333؛ آيت الله تبريزى، ...

همه (به جز آيات عظام بهجت و وحيد): تفاوتى ميان آن دو نيست و هر دو كفايت‏مى‏كند. آيت الله بهجت: كشاورز و هر كس كه مانند او كارش مطابق سال شمسى انجام مى‏گيرد، مى‏تواند حساب سال خود را نيز به شمسى قراردهد؛ ولى ديگران حساب سال خود را به قمرى قرار دهند. آيت الله وحيد: بنابر احتياط واجب، به سال ...

همه (به جز آيت الله بهجت): خير، مهريه زن خمس ندارد. آيت الله بهجت: بنابر احتياط واجب خمس دارد.   منبع: توضيح المسائل مراجع، م 1754 و آيت الله وحيد، توضيح المسائل، م 1771 .

همه مراجع: اگر به مقدار متعارف و مناسب شأن او باشد، خمس ندارد. منبع: العروة الوثقى، ج 1، 61؛ توضيح‏المسائل مراجع، م 1775؛ آيت الله خامنه‏اى، اجوبة، س 900؛ آيت الله وحيد، توضيح‏المسائل، م 1783.

همه: آرى، چنانچه يك سال از آن بگذرد، خمس دارد. منبع: امام، استفتاءات، ج 1، س 108؛ آيت الله خامنه‏اى، اجوبة، 908؛ نورى،توضيح‏المسائل، م  1748؛ توضيح‏المسائل مراجع، م 1752؛ آيت الله تبريزى، استفتاءات، س 873؛ آيت الله وحيد، توضيح‏المسائل، م 1760.  

همه: آرى، چناچه يك سال از آن بگذرد، خمس دارد. منبع: توضيح‏المسائل مراجع، ج 2، م 1756؛ آيت الله نورى، توضيح‏المسائل، م 752 و آيت الله وحيد، توضيح‏المسائل، م 1764؛ آيت الله خامنه‏اى، اجوبة، س 955.  

همه مراجع:«دست گردان» آن است كه كسى به اموالش خمس تعلق گرفته و نمى‏تواند فوراً كل آن را پرداخت كند يا اينكه با پرداخت آن در عسر و حرج قرار مى‏گيرد، در اين صورت خمس آن را به مجتهد جامع شرايط يا نماينده‏اش مى‏دهد، سپس همان را از او قرض مى‏كند تا به تدريج در آينده بپردازد. منبع: آيت الله تبريزى، استفتاءات، ...

همه (به جزآيات عظام سيستانى، وحيد و تبريزى): خير، حقوق معوقه جزء درآمد سال دريافت محسوب مى‏شود و چنانچه تا سر سال خمسى زياد بيايد، خمس دارد. آيت‏الله سيستاني: آرى، بايد خمس آن فوراً پرداخته شود. آيت‏الله وحيد خراساني: بنابر احتياط واجب، خمس آن فوراً پرداخته شود. منبع: حضرت امام، استفتاءات، ج 1، س 141؛ آيت الله فاضل، جامع‏المسائل، ج 1، ...

همه مراجع: آرى، مبلغى كه در مقابل كار و پژوهش دانشگاهى دريافت مى‏شود – چنانچه تا سرسال خمسى زياد بيايد خمس دارد. منبع: توضيح‏المسائل مراجع، م 1752؛ نورى، توضيح‏المسائل، م 1748؛ آيت الله خامنه‏اى، اجوبة، س 995 و آيت الله وحيد، توضيح‏المسائل، م 1760.  

اگر دليل يك مسأله شرعى، به طور صد در صد براى مجتهد روشن باشد، درباره آن مسأله به صراحت فتوا مى ‏دهد؛ ولى گاه به عللى از فتوا و نظر دادن خوددارى كرده و در مسأله احتياط مى‏ كند. اين عمل يا به جهت آن است كه دليل مسأله، به خوبى و به طور صد در صد براى او روشن ...

(اجتهاد)در لغت به معناى تلاش و كوشش تا سرحد توانايى است؛ به گونه‏اى كه با تحمل رنج و سختى همراه باشد. در اصطلاح فقه عبارت است از: به كار بردن تلاش و كوشش خويش در راه به دست آوردن احكام شرعى از راه‏ها و منابعى(1) كه نزد فقيهان اسلام، معمول و متعارف است. در نتيجه مجتهد كسى است كه بتواند ...

“جاهل قاصر” كسى است كه در تحصيل علم كوتاهى نكرده است؛ يعنى، در شرايطى است كه امكان دسترسى به حكم خدا براى او وجود ندارد و يا خود را جاهل نمى‏داند و احتمال بطلان اعمالش را نمى‏دهد. اما “جاهل مقصر” كسى است كه در تحصيل علم كوتاهى كرده است؛ يعنى، امكان آموختن و يادگيرى معارف اسلامى و احكام الهى را ...

با پيشرفت علم، ممكن است مسائلى مانند بازاريابى شبكه‏اى پيش بيايد كه در منابع اسلامى ذكرى از آن به ميان نيامده باشد، در اين صورت تكليف چيست؟ آيا مراجع تقليد مى‏توانند پاسخگوى آن باشند يا اينكه مى‏توانيم از عقلمان كمك بگيريم؟  هر چند دين اسلام به بسيارى از مسائل كلى و جزيى پرداخته و حكم آن‏ها را بيان كرده است ...

همه مراجع: اگر رساله مرجع تقليد از اشتباه مصون باشد، بر نقل دفتر استفتا ترجيح دارد و بايد به آن عمل كرد؛ وگرنه نقل دفتر (مشروط بر آنكه از آن اطمينان حاصل شود) مقدم است.  تبصره. اگر دفتر استفتاى مرجع تقليد، بگويد كه نظر مرجع تقليد عوض شده است؛ در اين صورت نقل او بر آنچه كه در رساله هست، ...

همه مراجع: رأى دادن به يك شخص خاص، جزء موضوعات شمرده مى‏شود و تقليد در اين نوع موضوعات، صحيح نيست و مكلف بايد بر اساس تشخيص خود به فرد صالح، امين و داراى شرايط مقرر رأى دهد.  تبصره. مقصود از موضوعات (يا موضوعات صرفه)، امورى است كه مفاهيم آن، بدون نياز به اعمال نظر و اجتهاد، روشن است؛ مانند مفهوم ...

همه مراجع: خير، خواندن تمام رساله لازم نيست؛ ولى مسائلى را كه انسان به طور معمول به آنها نياز دارد، واجب است ياد بگيرد. منبع: آيت الله خامنه‏اى، اجوبةالاستفتاءات، س 6؛ توضيح‏المسائل مراجع، م 11؛آيات عظام نورى و وحيد، توضيح‏المسائل، م 11؛ العروة الوثقى، ج 1، التقليد، م 62.

مرجع پدر و مادرم با من تفاوت دارد؛ در مسائلى كه برايمان پيش مى‏آيد (مانند طهارت و نجاست، پرداخت خمس جهيزيه و…) بايد به نظر كدام مرجع عمل كنم؟ همه مراجع: هر كس بايد به نظر مرجع تقليد خويش، عمل كند. منبع: العروةالوثقى، ج 1، م 54.  

همه مراجع (به جزآيات عظام امام و خامنه‏اى): خير، بايد از اعلم تقليد كند.  آيات عظام امام و خامنه‏اى: خير، بنابراحتياط واجب بايد از اعلم تقليد كند.  تبصره. از شرايط مرجع تقليد، اعلم بودن است، نه تقواى بيشتر؛ بنابراين وصف اعلميت مقدم است. منبع: آيت الله تبريزى، استفتاءات، س 43؛آيت الله صافى، جامع‏الاحكام، ج 1، س 6؛آيت الله مكارم، استفتاءات، ج 2، س ...

آيات عظام امام، خامنه‏اى و نورى: در هر كدام احتمال اعلميت داده شود، بنابر احتياط واجب از او تقليد كنند و در صورت تساوى، مخيرند.  آيات عظام بهجت، تبريزى، صافى و فاضل: در هر كدام احتمال اعلميت داده شود، بايد از او تقليد كنند و در صورت تساوى، مخيرند.  آيةاللَّه سيستانى: در هر كدام احتمال اعلميت داده شود، بايد از ...

ابتدا مجتهدى را براى تقليد انتخاب كردم و بعد بدون تحقيق، از ايشان عدول نمودم، آيا تقليد من درست است؟ به طور كلى آيا تغيير مرجع تقليد اشكال دارد؟  آيات عظام امام، بهجت، سيستانى و فاضل: اگر مجتهد دوم اعلم يا مساوى با ايشان باشد، تقليد شما صحيح است.  آيةاللَّه تبريزى: اگر مجتهد دوم اعلم باشد و يا احتمال اعلميت ...

همه مراجع: خير، براى تقليد از مرجع جارى ساختن بر زبان و يا تهيه رساله لازم نيست. منبع: دفتر: همه مراجع.      

آيات عظام امام و خامنه‏اى: خير، عمل به رأى اكثر جايز نيست و بنابر احتياط واجب، بايد از مجتهد اعلم تقليد كرد؛ مگر آنكه نظر آنان با احتياط موافق باشد.  آيات عظام بهجت، تبريزى، سيستانى، فاضل، مكارم، نورى و وحيد: خير، عمل به رأى اكثر جايز نيست و بايد از مجتهد اعلم تقليد كرد؛ مگر آنكه نظر آنان با احتياط ...

اگر عده‏اى از علما به اعلم بودن مجتهدى شهادت بدهند و در مقابل، گروهى شخص ديگرى را اعلم بدانند، و ما نتوانيم مجتهد اعلم را تشخيص دهيم، وظيفه چيست؟  آيات عظام امام، خامنه‏اى و نورى: در هر كدام احتمال اعلميت داده شود، بنابر احتياط واجب از او تقليد كند و در صورت تساوى، مخير است.  آيات عظام بهجت، فاضل و ...

آيا شنيدن مسأله از طريق تلفنى كه منسوب به مرجع تقليد است، براى مكلف حجيت دارد و آيا مى‏تواند آن را براى مردم به عنوان حكم شرعى و نظر مجتهد بيان كند؟  همه مراجع: اگر به گفته او اطمينان پيدا نمايد، حجت است. منبع: توضيح‏المسائل، م 5؛ العروة الوثقى، ج 1، م 36؛آيت الله خامنه‏اى، اجوبةالاستفتاءات، س 25؛آيت الله بهجت، وسيلةالنجاة، ج ...

وقتى به سن تكليف رسيدم، پدر و مادرم از امام خمينى‏رحمه الله تقليد مى‏كردند؛ ولى من به فكر تقليد نبودم، آيا اكنون مى‏توانم از حضرت امام تقليد كنم؟ همه مراجع (به جزآيات عظام سيستانى و وحيد): خير، شما نمى‏توانيد از ايشان تقليد كنيد. آيةاللَّه وحيد: اگر ايشان را اعلم بدانيد، بايد از او تقليد كنيد و چنانچه مجتهد زنده اعلم باشد، ...

براى كسى كه تازه مى‏خواهد تقليد كند آيا مى‏تواند از مرجعى كه در قيد حيات نيست تقليد كند؟ اگر نتواند از ميان مراجع زنده اعلم را پيدا كند، چطور؟ همه مراجع (به جزآيات عظام خامنه‏اى و مكارم): خير، تقليد ابتدايى از مجتهد ميت، جايز نيست.  آيات عظام خامنه‏اى و مكارم: تقليد ابتدايى از مجتهد ميت، بنابر احتياط واجب جايز نيست. منبع: ...

در زمانى كه امام خمينى‏رحمه الله در قيد حيات بود، در نظر داشتم از ايشان تقليد نمايم تا اينكه از دنيا رفتند؛ آيا مى‏توانم از ايشان تقليد كنم؟ همه مراجع (به جزآيت الله وحيد): خير، چون معيار تقليد از ايشان تحقق نيافته، نمى‏توانيد بر تقليد ايشان باقى بمانيد.  آيةاللَّه وحيد: اگر ايشان نسبت به مجتهدان زنده اعلم بداند، بايد بر تقليد ...

 همه مراجع: بايد به نظر مرجع تقليد عمل كرد.  تبصره. احكام شرع و عقل با يكديگر متعارض نيستند و اگر تعارض به نظر رسد، ابتدايى است كه پس از درك عقل نسبت به مصلحت احكام، آن تعارض برطرف مى‏شود. منبع:  توضيح‏المسائل مراجع، م 1؛آيات عظام نورى و وحيد، توضيح‏المسائل، م 1.  

شخصى بدون تحقيق به فتواى مجتهد وقت، رفتار كرده است؛ آيا اين مقدار براى تحقّق تقليد و بقاى پس از وفات او كافى است؟  همه مراجع: اگر روشن شود كه وظيفه‏اش تقليد از او بوده، كفايت مى‏كند.  تبصره. در تحقّق تقليد، علم و جهل و نيز تحقيق و عدم تحقيق، تأثير ندارد و تنها معيار آن است كه تقليدش طبق ...

از مجتهدى تقليد مى‏كردم، سپس بعد از مدتى از دنيا رفت و به مجتهد زنده رجوع كردم و با اجازه او در بعضى مسائل بر او باقى ماندم. او نيز از دنيا رفت و به مجتهد سومى رجوع كردم، آيا اكنون مى‏توانم بر تقليد مجتهد اول يا دوم باقى بمانم؟  آيات عظام امام، خامنه‏اى و نورى: بين تقليد از مجتهد ...