مذهبی

چکیده: مقاله «قرآن و معناى زندگى» معنا و هدف زندگى را در رابطه با فعاليت هاى جزئى و كلى زندگى توضيح مى دهد و با تأكيد بر اهميت معناى زندگى، نگاه كوتاه به خلاء معنايى در غرب مى اندازد و گذشته معنادارى و عوامل كنارگذارى معنا و آثار بى معنايى را در اين ديار توضيح مى دهد. و در ادامه ...

شناخت حقيقت ايمان از جمله مسائل مهم كلامى اديان بزرگى چون اسلام و مسيحيت بوده است ومتكلمان درطول اعصار متمادى در پى يافتن پاسخى مناسب براى پرسشهاى اين حوزه بوده اند، پرسشهايى مانند: گوهرايمان چيست؟ چگونه به وجود مى آيد؟ عناصر آن كدام است؟ رابطه ايمان با خردورزى چيست؟ نتايج فردى و اجتماعى ايمان كدام است؟ و… . دانشهاى تجربى ...

دانش معنی شناسی از مهم ترین و كارآمدترین دانشهای بشری به شمار می آید. در هر یك از دانشها برخی اصطلاحات و واژگان كلیدی بیشترین تأثیر را در انتقال مفاهیم و فهم متون به دوش می كشند و اصطلاح شناسان و نخبگان معنی شناسی با تلاش دو چندان و وسواس منطقی بسیار در پی رسیدن به آن مفاهیم هستند. كشف ...

در آموزه هاي قرآني ايمان و عمل صالح از چنان ارتباطي برخوردارند كه فقدان هر يك، كارآيي و تأثيرگذاري ديگري را كم اهميت و يا بي ارزش مي كند. ايمان و عمل صالح دو بال پرواز بشر به مقام انسانيت و درك خليفه اللهي و وصول به سرمنزل مقصود است. در آموزه هاي قرآني، عمل صالح، بازتاب بيروني ايمان واقعي ...

مقدمه قرآن مجيد براى نزول خود اهدافى را ذكر كرده است. اين اهداف در سه مجموعه قرار مى گيرند: بخشى ناظر به بُعد بينش و فكر انسان است، بخشى ديگر به گرايش هاى انسان توجه دارد و بخش سوم، رفتار انسان را مدّ نظر قرار داده است. گزارشى از اين سه بخش در پى مى آيد:   الف) اهداف قرآن ...

«اَليَومَ يَئِسَ الَّذينَ كَفَروُا مِن دينِكُم فَلاَ تَخْشَوهُم وَاخْشَونِِ اَلْيوَمَ اَكَمْلَتُ لَكُم دينَكُم وَ اَتْمَمْتُ عَلَيكُم نِعمَتي وَ رضَيتُ لَكُمُ الاِسْلاَمَ ديناً»;(مائده: 3) امروز كافران از دين شما مأيوس و نااميد شدند. پس، از آنان نترسيد و از من بترسيد. امروز براى شما دينتان را كامل و نعمت خود را بر شما تمام كردم و براى شما اسلام را به ...

مقدمه قرآن كريم آخرين پيام آسمانى است كه بر بشريت نازل گشته و در محيطى بر انسان ها فرود آمده كه آن ها سرگشته و حيران در وادى جهل و تعصّب و فرهنگشان آميخته اى از عناصر صحيح و غير صحيح بوده است; چرا كه از طرفى، اعراب جزيرة العرب وارثان حضرت ابراهيم و اسماعيل(عليهما السلام) و دين حنيف بودند ...

مقدمه فهم متون دينى،1 به ويژه قرآن، همانند فهم گفته و نوشته هاى ديگر قانونمند است. علاوه بر آن، قرآن به دليل ويژگى هاى منحصر به فردش، ملاك هاى افزون ترى براى فهم دارد كه غفلت از آن انسان را از شناخت صحيح مراد خداوند از آيه هاى نورانى اش باز مى دارد. بدين سبب، از ديرباز كژفهمى هاى بسيارى ...

چكيده قرآن كريم به روشنى بر خلافت انسان از سوى خداوند تأكيد كرده است. در اين‏باره سؤال‏هايى وجود دارد؛ مانند اينكه چرا خداوند براى خود جانشين انتخاب فرمود؟ دليل انتخاب انسان به عنوان جانشين خدا چيست؟ گستره جانشينى انسان از خداوند تا كجاست؟ اين مقاله به رويكرد تحليلى و بررسى اسنادى به تبيين چيستى خلافت انسان در قرآن و بررسى ...

چكيده اختلاف و ستيز انسان‏ها با يكديگر از يك‏ سو، از آثار عالم طبيعت و تزاحمات مادى و زندگى اجتماعى انسان و از سوى ديگر، ناشى از زياده‏ خواهى و استخدام ‏طلبى اوست. اديان الهى و مكاتب بشرى براى پيش‏گيرى و رفع اختلافات، پيشنهاداتى ارائه كرده‏ اند. اسلام نيز به عنوان كامل‏ترين دين الهى، برنامه‏ هايى در اين زمينه مطرح ...

چكيده زز و در جاى جاى آن، به كشف و معرفى ارتباط و تناسب موجود بين آيات پرداخته است. اين نوشتار به مطالعه و بررسى انواع ارتباطى كه ايشان بيان كرده است، مى‏پردازد و در واقع، در پى يافتن اين رابطه‏ها در تفسير الميزان است، تا با استفاده از دستاوردهاى علمى علّامه طباطبائى، فهم و تفسير بهتر آيات قرآن ميسّر ...

چكيده كدام موانع، فرايند تفكر را از مسير صحيح خود به انحراف مى‏ كشاند و انسان را از نيل به حقيقت باز مى‏ دارد؟ گرچه اين مسئله از مسائل اصلى دانش منطق به شمار مى‏ آيد، ليكن اين مقاله درصدد است تا از نظرگاه آيات قرآن كريم به شناسايى موانع تفكر صحيح بپردازد و ديدگاه قرآن را در اين خصوص ...

چكيده امروزه سطح ارتقاى شايستگى‏ها و قابليت‏ها در تمام عرصه‏هاى رقابتى، اعم از سياسى، اقتصادى، اجتماعى و مانند اينها، ملاكى براى تعيين توسعه‏يافتگى كشورها تلقّى مى‏شود. توسعه در كشورهاى اسلامى فرايند تحول بلندمدت و همه‏جانبه جامعه در چارچوب غايات احكام اسلامى است و تحقق آن، پيش‏شرط‏هاى متعددى دارد. نوآورى، يعنى روش ايجاد تحول در انگاره‏ها و بهره‏بردارى از انديشه‏هاى نو ...

چكيده داشتن اميد به آينده يكى از موضوعات اساسى براى ايجاد آرامش و بهبود زندگى نابسامان آدمى است. در روان‏شناسى مثبت‏نگر، اعتقاد بر آن است كه سازه‏هايى همچون اميد، مى‏تواند از افراد در برابر رويدادهاى استرس‏زاى زندگى حمايت كند. از سوى ديگر، با توجه به تأثير جهان‏بينى هر فرد در جهت‏گيرى و چگونگى زندگى آدمى، نمى‏توان از نقش دين در ...

چكيده دين اسلام مجموعه‏ اى از اعتقادات، احكام و قوانين اخلاقى است. انسانِ دينى، علاوه بر دارابودن اعتقاد درست و عمل به احكام اسلامى، مزيّن به اخلاق اسلامى مى‏ باشد. در اين زمينه روش‏هاى تربيتى قرآن راهنما و راهگشاست. هدف نوشتار حاضر معرفى و ارائه برخى روش‏هاى تربيتى قرآن مى‏ باشد. اين نوشتار با رويكرد توصيفى ـ تحليلى و به ...

چكيده قرآن كريم براى پيش‏گيرى از جرم و خشكاندن علل و ريشه‏هاى آن، مقرّرات بديعى را ارائه داده است كه شامل پيش‏گيرى اصلاحى، وضعى و كيفرى مى‏شود. بر اين اساس، تنها با يكى از اين شيوه‏ها نمى‏توان از وقوع جرم و انحراف و ناهنجارى‏هاى اجتماعى پيش‏گيرى كرد، بلكه بايد از هر سه روش در كنار هم، براى تحقق اين هدف ...

چكيده شناسايي ويژگي‏هاي انسان از ديدگاه قرآن، همواره مورد توجه انديشمندان اسلامي بوده است. در قرآن كريم، دو دسته از آيات درصدد تبيين اين ويژگي‏ها برآمده‏اند. دسته‏اي از آنها به ثناگويي او پرداخته و بهترين سپاس‏ها و ستايش‏ها را در حق او روا مي‏دارند و دسته‏اي ديگر او را سرزنش كرده و بدترين نكوهش‏ها را نثارش مي‏كنند. هدف از اين ...

چكيده براي تشخيص احاديث سره از ناسره معيارهايي وجود دارد. از جمله معيارهايي كه در بيان معصومان آمده، عرض حديث بر قرآن است. برخي از عالمان سني با موضوعه دانستن احاديث نبوي بيانگر اين معيار به مخالفت با آن برخاسته‏اند. ادلّه آنان در اين‏باره چيست و چه كاستي‏هايي دارد؟ هدف از اين پژوهش بيان كاستي‏هاي ادلّه مخالفان و اثبات لزوم ...

چكيده تفسير قرآن به قرآن به معناي استفاده حداكثري از آيات در فهم معنا و مراد آيات قرآن، همواره مورد پذيرش قرآن ‏پژوهان بوده است؛ ولي به مباني آن به صورت مستقل و مستدل، نپرداخته ‏اند. حال آنكه يكي از مسائل سرنوشت‏ ساز درباره تفسير قرآن به قرآن، تبيين زيرساخت‏ هاي نظري آن است كه از آن به «مباني» ياد ...

چكيده اين مقاله با هدف تبيين جايگاه خانواده در آموزه‏ هاي ديني و روان‏شناختي و بررسي تفاوت‏ هاي زن و مرد تدوين يافته است. از اين رو، تاكنون در رابطه با جايگاه خانواده از دو منظر مزبور و همچنين تفاوت‏ هاي زن و مرد و اشتراكات آنان، تحقيق و پژوهش جدي صورت نگرفته است. در اين مقال، سعي شده اين ...

چكيده «ايمان» عبارت است از: اعتقاد، دل‏سپردگي و تعهد به يك حقيقت قدسي. ايمان به خداوند به عنوان اصل بنيادين در همه اديان الهي، مستلزم ايمان به عالم غيب، وحي و حيات پس از مرگ است. از ديدگاه متألّهان اسلامي، ايمان مبتني بر معرفت است و «عقل»، كه قوّه فهم و تفكر بشري است، راه عادي و عام معرفت است. ...

چكيده قرآن كريم كتاب هدايت است و براي تربيت انسان نازل شده و بر اين اساس، مهم‏ترين وظيفه پيامبر تعليم و تربيت بوده است. از اين‏رو، زبان قرآن، زبان آموزش و پرورش و زبان هدايت است. قرآن شيوه‏هاي متفاوتي را به كار گرفته است تا انسان را به كمال روحي و معنوي‏اش برساند.  اين نوشتار به تبيين گونه‏هاي زبان قرآن ...

چكيده هدف از اين نوشتار تحليل و بررسي ديدگاه و ادلّه علّامه طباطبائي در باب مصونيت قرآن از تحريف است. به عقيده صاحب تفسير الميزان، در قرآن هيچ تحريفي كه به اعجاز، هدايت بودن و عام‌ترين وصف آن ـ يعني «ذكر بودن» ـ لطمه‌اي بزند و تغييري در معناي آن ايجاد كند، صورت نگرفته است. علّامه در اين‌باره، به دلايل ...

چكيده هر چند خداي متعال قرآن كريم را براي هدايت انسان‌ها نازل كرده است و لذا في‌الجمله، برخي امور انساني در اين زمينه مورد عنايت بوده است، اما قرآن كريم مستقل از امور انساني بوده و هيچ امر انساني در آن تأثير نداشته و هيچ مطلب يا فرهنگ غلطي از زمان نزول، در آن منعكس نشده است؛ زيرا وجود مطالب ...

چكيده مسئله «سرپرستي خانواده» از جمله مباحث مهمي است كه در همه نظام‌هاي حقوقي، از جمله نظام حقوقي اسلام مورد توجه قرار گرفته و آياتي از قرآن درباره آن نازل شده است. از ديدگاه صاحب‌نظران مسلمان در حقوق خانواده، رياست مرد بر خانواده پذيرفته شده است، اما در محدوده اين رياست و نيز در شرايط آن و در علل انتخاب ...

چكيده با نگاهِ دقيق به آيات قرآن كريم، به اصل وجود پيوند معنايي بين آيات قرآن، كه مورد پذيرش اكثر پژوهشگران قرآني نيز مي‌باشد، پي مي‌بريم. ظهور و بروز پيوند معنايي، بيشتر در شيوه «تفسير قرآن به قرآن» و «تفسير موضوعي» است. معيارهاي اساسي پيوند معنايي بين آيات قرآن، عبارتند از: 1. پيوند واژگاني؛ 2. پيوند ساختاري؛ 3. پيوند موضوعي ...

در بحث از نقش خبر واحد در تفسير، ابتدا بايد الفاظ مختلفى كه در تحرير مسئله و تعيين محل نزاع مهم‏ اند، شفاف‏سازى شوند. وقتى گفته مى‏ شود: «آيا خبر واحد در تفسير حجّت است يا اينكه خبر واحد در جايى حجت است كه اثر عملى بر آن بار شود، وگرنه حجّيت ندارد و چون در غير احكام، اثر عملى ...

چكيده يكي از مباحث ارزشمند علوم قرآني، مسئله «تناسب آيات قرآن با يكديگر» است. اين تناسب و ارتباط در واژگان قرآني، در درون يك آيه يا آيات هر سوره نمايان است. با وجود اينكه آيات سوره‌هاي قرآن به ظاهر پراكنده و هر يك مشتمل بر موضوعاتي متفاوت است، اما با توجه به علم، حكمت و هدف‌داري خداوند، متن قرآن داراي ...

چكيده حيات طيّبه رهاورد سير الى الله است كه اولياى خدا با پيمودن مسير بندگى و پاس دارى از پيمان فطرى و ميثاق ملكوتى به آن رسيده و از ثمرات آن بهره مى برند. حيات طيّبه در عالم «عندالله» و در تحت ولايت حق تعالى براى اولياى خدا تحقق مى يابد. معيار برخوردارى از آن، ايمان و بردبارى در جهاد ...

مقدّمه قرآن كريم با واژه هايى همچون «نور»، «بيان»، «تبيان»، «كتاب مبين» و «عربى مبين» خود را معرفى مى كند; ويژگى هايى كه حاكى از روشن بودن معانى و قابل فهم بودن محتواى اين كتاب آسمانى است. با توجه به همين ويژگى هاست كه فهم قسمتى از علوم و معارفِ قرآن براى عموم مردم ممكن و آسان مى باشد; چرا ...

اشاره يكى از مبانى (پيش فرض هاى) تفسيرى علّامه طباطبائى در تفسير الميزان، پيراستگى قرآن از باورهاىِ باطل عصر نزول است. اين مبنا حاصل تجلّى اهداف و اوصاف پديدآورنده قرآن در متن آن مى باشد. خود قرآن نيز ـ كه الهى بودن آن به دليل معجزه بودنش به اثبات رسيده است ـ بر خلل ناپذيرى آن از رخنه باطل صراحت ...

مقدّمه قرآن كريم، آخرين و كامل ترين وحى الهى است كه آمده تا ابد، راهنما و هدايتگر راه جويان باشد و نيازهاى آنها را پاسخ گويد. از اين رو، يكى از ويژگى هاى قرآن كريم «جامعيت» آن است1 كه شواهد قرآنى و روايى بر آن دلالت دارد; از جمله،2 در آيه 89 سوره نحل آمده است: (وَ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ ...

مقدّمه شناخت هر موضوعى و استفاده صحيح از آن بستگى تام به شناخت منابع اطلاعاتى آن دارد. در تفسير قرآن كريم نيز بحث از منابع تفسير، كه در كتاب هاى علوم قرآن با عناوين «مآخذ / مصادر تفسير» نيز از آن ياد شده، از اهميت فوق العاده اى برخوردار است و به همان ميزان كه بهره مندى از منابع تفسيرى ...

مقدّمه «تروريسم» يكى از مهم‌ترين مباحثى است كه اكنون در ميان سياست‌مداران و انديشمندان سياسى از آن زياد سخن به ميان آورده مى‌شود و به دليل اهميت چنين موضوعى، آثار مكتوب و غير مكتوبى در قالب‌هاى گوناگون، تدوين و ارائه گرديده است. اما نبايد ترديد داشت كه پس از حوادث 11 سپتامبر، موج حملات عليه اسلام و آموزه‌هاى آن در ...

اشاره با نگاه ظاهري به جهاد، آنچه در بدو امر به چشم مي آيد خشونت، جرح و كشتار است. ولي با توجه به كنه جهاد، اين جلوه به سرعت رخ مي كشد و صحنه بسيار زيبايي از عشق به خدا و انسان دوستي و مخالفت با پليدي ها فرا روي مشاهده گر ظاهر مي شود. توجه به اهداف جهاد از ...

اشاره اعتقاد به «رجعت» يكي از مسلّمات مذهب شيعه و مميّزات آن از ديگر فرق اسلامي است كه از زمان پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله)مورد توجه و تأكيد بوده، اما در عين حال، با مخالفت ها و انكارهايي نيز مواجه شده است، تا آنجا كه حتي برخي وقوع آن را غيرممكن مي دانند. اين مقاله با هدف تأكيد بر اهميت ...

مقدّمه (وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ لاَ يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إَلاَّ خَسَاراً) (اسراء: 82) (الَّذِينَ آمَنُواْ وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِكْرِاللّهِ أَلاَ بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ)(رعد: 28) يكي از مهم ترين مسائل دين اسلام توجه به بهداشت و سلامت جسماني و رواني است. بعضي از واجبات و محرّمات الهي براي تأمين سلامتي و پيش گيري از ...

  مقدّمه تاريخچه اين مسئله یعنی تفاوت زن و مرد دست كم 2400 سال سابقه دارد و در نقطه نظرات افلاطون و ارسطو و يونان باستان مي توان آن را پي گيري كرد.  افلاطون در كتاب جمهوريت درباره تفاوت زن و مرد با كمال صراحت، ادعا مي كند كه زنان و مردان داراي استعدادهاي مشابهي هستند و زنان مي توانند همان ...

چكيده با توجه به اهميت و حساسيت «داوري در اسلام» اين سؤال مطرح مي شود كه آيا قضاوت فقط در بُعد خاصي مدنظر است يا در بُعد عام نيز هرگونه اظهارنظر و ابراز عقيده درباره اشخاص، مسائل و رويدادها نوعي داوري تلقّي شده، از نظر اهميت، در رديف قضاوت هاي نوع اول است؟ و آيا اصول و مباني خاصي براي ...

«بني اسرائيل» از اقوام يهودي است كه در قرآن كريم به صورت مفصّل به بيان زندگي، ويژگي ها و نوع برخورد آنان با پيامبران پرداخته شده است. در قرآن كريم، 41 بار از اين قوم نام برده شده; همچنين در عهدين، سير تحوّلات و اوصاف آنان در اسفار گوناگون بيان شده است. در اين پژوهش، تلاش كرده ايم تا گزارش ...

چكيده نظام اقتصاد اسلامي نگرشي جامع به جنبه‏هاي مادي و معنوي انسان دارد و به همه ابعاد فردي، اجتماعي، حيات دنيوي و اخروي او توجّه داشته و درصدد پاسخ‏گويي به انواع خواسته‏ها و تمايلات عقلاني و عاطفي او مي‏باشد. از اين‏رو، تلاش براي رسيدن به رشد و توسعه در ابعاد مذكور، از يكديگر تفكيك‏ناپذير است. بر اساس بينش اسلامي، محور ...

مقدّمه «زن» كيست؟ زن موجودى است مختار، داراى هوش و آگاهى; موجودى كه شاهكار آفرينش است و خداوند متعال او را آفريد تا نيمى از بار رسالت انسانيت را به دوش گيرد و از آن مهم تر، بار سنگين پرورش و تكثير نسل و تربيت آن را حمل نمايد. اما با وجود اين، در طول تاريخ همواره برخوردهاى متفاوتى با ...

چكيده روح انسان پرتوى از جلوه نورانى خداست. از اين رو، ميل روح به منشأ و كانون هستى، گرايشى طبيعى و فطرى است. انسان به هنگام دعا و نيايش، به درك و پذيرش موقعيت الهى خويش در هستى و خواهش و كشش روح به اتصال و ارتباط با خداى هستى مى رسد. دعا حالت بيدارى و هوشيارى كامل و بينايى ...

چكيده براى فراهم شدن زمينه مناسب بحث منطقى درباره توليد دانش، بايد مبادى تصوري آن از جمله مفهوم علم كاويده شود. بشر معاصر به اميد ساختن بهشت زمينى با تكيه بر شناخت طبيعت و غفلت از پايه هاى معنوى تفكر و تمدن به پيش رفت، اما امروزه با توجه به توسعه علوم گوناگون با بحران هاى بيشمارى دست به گريبان ...

مقدّمه فعاليت اقتصادى و كار و تلاش، همواره قرين زندگى زنان بوده است. زنان در طول تاريخ، علاوه بر انجام كارهاى خانه، هميشه همگام با مردان به فعاليت هايى مثل كشاورزى و دام دارى اشتغال داشته و از اين طريق، بخشى از هزينه خانواده را بر دوش كشيده و به اقتصاد خانواده كمك مى كرده اند. اما در زمان هاى ...

مفهوم حقوق بشر اصطلاح «حقوق بشر»،( (human rightsاصطلاحى نسبتاً جديد است و پس از جنگ جهانى دوم و تأسيس سازمان ملل متحد در سال 1945 وارد گفتوگوهاى روزمره شده است. اين عبارت جايگزين اصطلاح «حقوق طبيعى»1 و «حقوق انسان»2 گرديده كه قدمتى بيشتر دارند.3 در تعريف حقوق بشر گفته اند: «حقوق بشر به معناى امتيازاتى كلى است كه هر فرد ...

اشاره اين مقاله به بررسى عواملى مى پردازد كه از سوى خداوند براى نيل آدميان به رستگارى برگزيده شده است. در مسيحيت، رستگارى انسان با شخص و عمل عيسى مسيح و روح القدس گره خورده است. اما از نگاه اسلام، خداوند به منظور رستگار شدن انسان ها به هدايت آن ها اقدام نموده است. اين مقاله ديدگاه اسلام را از ...

مقدّمه زمينه هاى زوال فرهنگى جوامع را مى توان به دو دسته درونى و بيرونى تقسيم كرد. در اين ميان، پذيرش عناصر فرهنگى بيگانه و ناسازگار با ساختار فرهنگى جامعه ميزبان از عوامل مهم بيرونى در استحاله و افول فرهنگ هاست كه در فرايند برخورد و تماس فرهنگى جوامع روى مى دهد. مسلمانان هرچند از بامداد اسلام، كم و بيش ...

سر آغاز دين ستيزى با شگردهاى گوناگون، پيشينه اى بس طولانى به درازاى تاريخ دارد. امروز هم اين عمل نافرجام همچنان پابرجاست و برخى همان شايعات بى اساس و كهنه را لباس شيك و جديد پوشانده و با شيوه اى نو براى نسل حاضر مطرح مى كنند. از جمله شبهات و شايعات بى اساس دين ستيزان اين است كه مى ...

چكيده يكى از مباحث بنيادين در ارائه نظام هاى اجتماعى اسلام، ارائه معيارى براى تشخيص نيازهاى واقعى انسان از نيازهاى كاذب است. هرچند بنا به دلايلى در علوم انسانى متعارف انگيزه اى براى ارايه چنين معيارى وجود ندارد، اما ما مسلمانان معتقديم نيازهاى واقعى مادى انسان خيلى كم تر از آن مقدارى است كه انسان ها درصدد تأمين آن هستند. ...