مذهبی

چكيده‌ نوشتار حاضر به بررسى يكى از عقايد مهم در آيين مسيحيت مى‌پردازد. بدين منظور، ابتدا نظريه گناه نخستين را مورد كاوش قرار داده، آن‌گاه از منظر علامه طباطيائى‌ (رحمه الله) به نقد و بررسى آن مى‌پردازد. اعتقاد به گناه اوليه و ذاتى، از اعتقادات مهم و اساسى مسيحيان به شمار مى‌آيد. مطابق اين اعتقاد، نژاد انسانى وارث گناه آدم ...

مقدّمه قرآن كريم به سبب نقشى كه در عرصه‌هاى گوناگون علمى، فرهنگى، اخلاقى، فردى و اجتماعى بشر داشته است، همواره مورد توجه انديشمندان بوده و از جهات گوناگون مورد تحليل و بررسى قرار گرفته و هر روز سؤالات و تحقيقات جديدى درباره آن انجام مى‌گيرد. الهى بودن الفاظ اين كتاب از جمله مسائلى است كه از ديرباز مورد توجه بوده، ...

نيم نگاهى به قلمرو قرآن قرآن كلام خدا و تجلّى اسم جامع، محيط و اعظم حق تعالى است كه همه انديشه‌هاى حقيقت‌جو و خردورز را به دل‌سپارى فرا مى‌خواند: «كتابٌ انزلناه اليكَ مباركٌ ليدَّبَّروا آياتِه و ليتذكَّرَ اولوالالباب.» (ص: 29) قرآن معجزه جاودانه رسول گرامى (ص) و تنها نسخه شفّاف و فرجامين وحى آسمانى است كه راه و رسم زندگى ...

اشاره نوشته حاضر ترجمه قسمتى از مقدمه تفسير روايى، اثر قرآن پژوه گرامى، آية الله معرفت، است كه در آن عرضه روايات بر قرآن كريم يكى از راه هاى زدودن آسيب هاى تفسيرى روايى شمرده شده و چگونگى اين عرضه بيان شده است.   ضرورت عرضه بر قرآن از آن رو كه احاديثى كه از گذشتگان به ما رسيده، نقش ...

مقدّمه جايگاه و نقش اهل بيت(عليهم السلام) در ترويج و توسعه فرهنگ قرآنى همزمان با نقش تأثيرگذار رسول خدا(صلى الله عليه وآله) در تفسير آيات قرآن و تربيت مفسّران گران قدرى از صحابه، از حضرت على(عليه السلام) به عنوان صدرُالمفسّرين و آگاه ترين اشخاص به ظاهر و باطن قرآن، شروع مى شود. على بن ابى طالب(عليه السلام) به عنوان يك ...

چكيده خداوند حكيم امكانات لازم را در دنيا به گونه اى در اختيار بشر قرار داده، كه انسان قادر است جهان درون و برون خويش را به شايستگى بشناسد، و شرايط مساعد و مناسب براى زندگى و بقاى خود را شناسايى و فراهم كند، و چنانچه در اين كار تعلّل ورزد و استعدادهاى خود را كشف نكند، مسلماً نمى تواند ...

  مقاله حاضر به بررسى ديدگاه دكتر ابوزيد درباره مسأله «چند همسرى» در كتاب «دوائرالخوف; قراءة فى خطاب المرأة» پرداخته و با درايتى خاص و عالمانه به كاستى هاى نگرش ايشان در حكم به منع يا تحريم تعدد زوجات از منظرى قرآنى و با بيانى منطقى، اشاره كرده است.   پيشينه گفتمان نوانديشى حقوق زن سخن از «آزادى زن» و ...

چكيده يكى از اهداف ارزشمند انقلاب اسلامى ايران تدوين مبانى علوم انسانى از جمله اقتصاد از ديدگاه وحى و اهل بيت وحى(عليهم السلام)است كه به منظور تدبير بهينه امور اجتماعى اقتصادى صورت مى گيرد.   مقاله حاضر، كه در آن «مبانى اقتصاد از ديدگاه قرآن كريم» مورد بررسى قرار گرفته، گامى هرچند ابتدايى اما بديع و راهگشا در اين خصوص ...

چكيده دو واژه، كه درباره آن‌ها در قرآن و سنت پيامبراكرم(صلى الله عليه وآله)و پيشوايان معصوم(عليهم السلام) بسيار سخن به ميان آمده، واژه‌هاى دنيا و آخرت است. در آيات و روايات از يك سو، به شدّت از دنيا مذمّت شده است. از سوى ديگر، خداوند براى مظاهر دنيا مانند زمين و آسمان، شب و روز، خورشيد و مانند اين‌ها تا ...

مقدّمه عقل يكى‌ از منابع غيرقابل انكار شناخت و معارف بشرى‌ در همه زمينه هاى‌ مادى‌ و معنوى‌ حيات است. در آموزه هاى‌ مترقّى‌ اسلام، آن مقدار كه از عقل ستايش شده، از كمتر مقوله اى‌ تمجيد گرديده است و اين ستايش به گونه اى‌ است كه به كاربرد و كارايى‌ عقل و تأثير آن در شناخت واقعيت هاى‌ عالم ...

مقدّمه از جمله روش هاى ارزشمند و كارامد قرآن در جهت تربيت درست انسان ها و نجات بشر از ضلالت و گم راهى، توجه دادن آنان به وجود دشمنان و شيوه برخورد آنان در عرصه هاى گوناگون زندگى است. به ديگر سخن، يكى از اقدامات شايسته قرآن در جهت هدايت افراد و جوامع بشرى به سوى پروردگار كريم اين است ...

مقدمه امروزه با توجه به پيشرفت فناورى و وجود زندگى ماشينى، شيوع بيمارى هاى قلبى و از جمله بيمارى عروق كرونر به ميزان قابل توجه اى افزايش پيدا كرده است و به دنبال آن، روش هاى تشخيصى پيشرفته و جديدترى براى تشخيص اين بيمارى ها مورد استفاده قرار مى گيرد. از جمله اين روش ها، آنژيوگرافى است كه به عنوان ...

مقدّمه بحث از منشأ حقوق و تبيين رابطه قواعد حقوقى با مبانى (نيروهاى سازنده) آن از بنيادى ترين مباحث فلسفه حقوق به شمار مى آيد; زيرا در پرتو آن، از يك سو رابطه حقوق با دين، اخلاق و عدالت به خوبى مشخص شده و معيارى براى ارزش يابى قوانين به دست مى آيد; و از سوى ديگر، جايگاه انسان در ...

مقدمه اسلام دينى اجتماعى است و احكام فردى آن نيز آهنگ اجتماعى دارد و از آن ها در جهت اصلاح و تقويت روابط اجتماعى و اجراى اهداف مقدس جامعه بهره مى گيرد. اسلام ميان عبادات فردى و اجتماعى پيوند برقرار كرده است. مثلاً، نماز، كه تبلور عينى ايمان و اعلام نياز و وابستگى به پروردگار يگانه است، هرچند در آغاز ...

مقدمه «انگيزه»1 يك مفهوم روان شناختى است كه در شاخه هاى گوناگون علوم از قبيل «علوم رفتارى»، «مديريت» و «اخلاق»، از زواياى گوناگون درباره آن بحث مى شود و جهت گيرى هاى علوم گوناگون از هر طرف، اين مفهوم را به سويى مى كشاند و اين خود موجب مى گردد بررسى ماهيت و ابعاد آن در عرصه اى خاص از ...

مقدّمه تاريخ جنگ روانى از تاريخ حيات بشر جدا نيست، اما هميشه با اين عنوان به كار گرفته نشده است و مانند ساير مفاهيم، در بستر تاريخ و همراه با مقتضيات زمان و مكان، متحوّل بوده و سير تطوّر خود را تا به امروز پيموده است، به گونه اى كه در عصر حاضر، با استفاده از فن آورى، بر پيچيدگى ...

چكيده «عقل» در قرآن كريم، فقط به صورت فعلى استعمال شده، و مراد از آن نوعى فهم خاص است كه به ظواهر اكتفا نمى كند و حقيقت معنا را درمى يابد. از ديدگاه قرآن كريم، براى رسيدن به چنين فهمى، نبايد تنها به فعاليت هاى ذهنى بسنده كرد، بلكه لازم است در جهت سلامت فطرت و تزكيه روح نيز كوشيد. ...

1. مقدمه «تفسير به رأى»، يكى از روش هاى مردود و مذموم در تفسير قرآن به شمار مى رود و دليل مذمّت احاديث اسلامى از اين كار خطراتى است كه براى مفسّر به دنبال دارد، تا آن جا كه حتى ممكن است مفسّر قرآن را گرفتار انحراف در تفسير و آتش دوزخ نمايد. از اين رو، شناخت اين روش تفسيرى ...

مقدّمه خداوند متعال همراه با آفرينش انسان، به او قدرت بيان بخشيد تا با وضع الفاظ و كاربرد آن ها، فرايند تفهيم و تفهّم را پديدار سازد1 و آن گاه خود با همان زبان، حقايق را به او تفهيم كرد2 و از او خواست تا در همه آياتش، اعم از آفاقى، انفسى و كلامى، انديشه كند و با تكيه بر ...

چكيده هر آنچه در قرآن كريم و سنّت معتبر قطعى (از جهت صدور و دلالت) آمده مربوط به دين مى باشد، و لازم است به حقانيّت معارف آن دو اعتقاد داشت و به احكام و دستورالعمل هاى آن ملتزم بود; زيرا هر دو منبع الهى بوده و مصون از خطا مى باشند و تمام معارف آن دو حق است و ...

اشاره بحث هاى حقوقى در جهان كنونى از جايگاه ويژه اى برخوردارند. سازمان ها و مؤسسه هاى فراوانى در سطح بين المللى درصدد وضع قوانين جديد و كارآمدترى هستند تا به زندگى اجتماعى بشر در قرن بيستم نظم و انضباط بيش ترى ببخشند. در اين ميان، نويسندگان و صاحب نظران كشورهاى عربى به سه دسته «لائيك»، «متحجّر» و «روشنفكر اسلام ...

چكيده آموزه «خداشناسى» اسلامى مبتنى بر خالقيت و ربوبيت و هدايت الهى است; بدين معنا كه خداوند، هم خالق هستى است و هم مدبّر و هدايت كننده آن. فراتر از آن، خداوند هر لحظه در حال خلق، امر و تدبير است و همه موجودات در همه حالات خود به او وابسته و محتاج اويند و جهان هستى يك لحظه بدون ...

مقدمه يكى از حياتى ترين اركان يك مديريت سالم و كارامد وجود يك نظام كامل و دقيق نظارت و بازرسى است. البته ضرورت وجود نظارت به معناى نداشتن اعتماد به كاركنان سازمان نبوده و سفارش به داشتن يك نظام قوى نظارتى نيز به معناى توصيه به نداشتن اعتماد به كاركنان نيست، بلكه بايد در يك عبارت كوتاه گفت: «اعتماد در ...

اشاره يك جامعه دينىِ علوى كه داعيه هدايت افراد را به سمت و سوى ارزش هاى دينى دارد و درپى تحقق مدينه فاضله علوى است، شايسته است كارگزاران چنين نظامى برخوردار ازشايستگى هاى علمى و عملى و اخلاقى و صفات حسنه و پسنديده دينى باشند. آيا دريك جامعه دينى شايسته است افراد با هر نوع اعتقاد و گرايش و تفكرى ...

مقدمه در دنياى معاصر، با عنايت به پيوند بسيار نزديك جوامع بشرى، كه عوامل حياتى متعددى ملت ها را به تعاون و همكارى و هم زيستى مسالمت آميز فرا مى خواند و زندگى در انزوا را دشوار مى نمايد، تبيين جايگاه و نقش دين، به ويژه اسلام، در توسعه حقوق بين الملل حياتى است و هر نوع ابهام و اجمال ...

«وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنينَ وَ لايَزيدُ الظّالِمينَ اِلاّخَساراً.» (اسراء: 82); و ما از قرآن چيزهايى را فرو مى فرستيم كه شفا و رحمتى (الهى) براى اهل ايمان است و ستمگران را جز زيان نمى افزايد. اى مسلمان تو اگر دارى بصر    در ضمير خويش و در قرآن نگر صد جهان تازه در آيات اوست    ...

اشاره در این مقاله  دلايل و مستندات قرآنى كثرت گرايان دينى (پلورالیسم) مورد نقد و ارزيابى قرار خواهد گرفت.    مستند اول: توحيد و عمل صالح; ملاك هدايت از جمله مستندات قرآنى كثرت گرايان، تمسّك به اطلاق آياتى است كه در آن ها ملاك هدايت و رستگارى تنها سه اصل كلى ايمان به خدا و معاد و عمل صالح ذكر ...

«اى مردم، ما شما را از يك مرد و زن بيافريديم و شما را شاخه ها وتيره ها كرديم تا يكديگر را باز شناسيد. هر آينه گرامى ترين شما نزد خدا پرهيزگارترين شماست. خداوند دانا و آگاه است.» (حجرات: 13) آيه فوق از سه جهت به مسأله مليّت پرداخته است: 1ـ جهت تكوينى: «اى مردم ما شما را از يك ...

مقدمه رفتار انسان در كليه قالب ها از نقطه نظرروانى، تحت تأثير نظام انگيزشى است. روان شناسان معمولاً واژه «انگيزش» را به عنوان فرايندى كه موجب برانگيختگى، هدايت و احياى رفتار مى شود، تعريف مى نمايند.(بال 1977، ص 2). آگاهى از پاداش و كيفر يا دريافت خبرى كه حاكى از پى آمد مثبت يا منفى يك رفتار است، به عنوان ...

 جانشين بى‌همتا انسان از ديدگاه اسلام و قرآن1 تنها جانشين خدا در زمين است; زيرا فرمود: «اِني جَاعلٌ فِى الارضِ خليفةً» (بقره: 30)، «هُو الّذي جَعَلكم خَلائفَ الارضِ.» (انعام: 165)   نظرى كرد كه بيند به جهان صورت خويش    خيمه در مزرعه آب و گل آدم زد (حافظ) خليفه الهى، جانشين و گونه امكانى همين ريشه واحد الوهى است: «اِنّ ...

مقدمه محبت، مدارا و عطوفت، از واژه هاى زيبا و ستودنى است كه دارندگان آن، اعم از انسان و مكتب، مورد تحسين و ستايش قرار مى گيرند. در مقابل، واژه هايى مانند، تنفّر، انزجار و خشونت مورد ذمّ و سرزنش است. اين حكم عقل و فطرت است و هيچ نزاع و مناقشه اى برنمى انگيزد. اما نكته اساسى درتطبيق آن ...

  مقدمه در نظام اقتصادى سرمايه دارى، واژه هاى گوناگونى مطرح شده كه مفهوم آن ها با همين واژه ها در نظام اقتصادى اسلام نيز يكى است; مانند سود: مطلوبيت، رفاه و توسعه. اما نكته مهم اين است كه در جزء جزء مفاهيم و نظريه هاى اقتصادى نظام سرمايه دارى، اصالت مادّه متبلور است و اصالت مادّه بر همه نظريه ...

مقدمه پيش از شروع بحث درباره قدرت در منابع اسلامى، اشاره به چند نكته لازم است: اول آن كه اگر رهبرى را به تأثير و نفوذ در ديگران تعريف كنيم بنابراين، رهبر كسى است كه بر ديگران نفود داشته و بر آنان تأثير مى گذارد. اينكه رهبران براى نفوذ در ديگران از چه ابزارى استفاده مى كنند؟ گفته مى شود ...

اكمال دين عده اى از اهل تفسير علّت اكمال دين را در روز غدیر، كامل شدن مراسم حج مى دانند; چون حضرت رسول(صلی الله علیه و آله و سلم) در آن سال احكام و مناسك حج تمتع را عملاً به مسلمانان تعليم دادند و شخصاً در مراسم شركت داشتند. در پاسخ به اين عده بايد گفت: اولاً، چگونه تعليم يك حكم ...

مقدمه «قرآن مشعلى است كه نور آن هرگز خاموش نمى گردد، چشمه زاينده اى است كه واردان از آن نمى كاهند، نشانه هايى است كه روندگان بى آن ها راه نمى يابند، دليل كسى است كه به آن سخن گويد، فيروزى كسى است كه آن را حجّت آورد، نگه دارنده كسى است كه به آن عمل كند، سپر كسى است ...

مقدمه يكى از مباحثى كه در قرآن و سنّت، با اهميت ويژه اى، مطرح گرديده بحث فطرت است. فطرتمندى انسان، فطرى بودن دين، فطرت پسندى حسن عدل و قبح ظلم، معلوم بودن فجور و تقوى به الهام فطرى، اعتراف رسمى انسان به ربوبيت الهى در عالم ذرّ و عهد و پيمان خداوند با او در عدم تبعيت از شيطان از ...

اشاره در قسمتهاى پيشين اين مقاله، به تفصيل پيرامون ابعاد مهم حج از جمله: بعد معنوى و عرفانى، بعد فرهنگى و بعد سياسى سخن گفتيم. در بعد سياسى نيز مباحثى از جمله منافع حج، حج عامل قيام، برائت از مشركين در حج، حج و حكومت اسلامى را مطرح نموديم. اينك بررسى ابعاد ديگر حج از نظر خوانندگان گرامى مى گذرد. ...

مي‌توان عوامل شرك را به عوامل دروني و بيروني تقسيم كرد؛ در مقاله اول راجع به برتري‌طلبي، پيروي از خواهش‌هاي نفساني، طغيان، فقدان روحيه تحقيق، تقديم زندگي دنيا بر آخرت و به خطر افتادن امنيت بحث شد. اينك در این مقاله را با عوال بيروني شرك آغاز مي‌كنيم.   الف: تقليد يكي از عوامل بيروني شرك، تقليد و تبعيت كوركورانه ...

ضرورت بحث با آن كه سالها از ظهور اسلام به عنوان يك مكتب الهي جريان نيرومند عقيدتي و سياسي مي گذرد و گزارشهاي متعدد و متنوعي از آن تهيه و در دسترس نسلهاي پس از صدر اسلام قرار گرفته است، اما همچنان ابرهاي تيره، فضاي جريانات مكه و مدينه آن روزگار را پوشانيده است كه البته گستره اي فرونتر از ...

مقدمه از آن زمان كه جنگ به عنوان يك پديده مورد مطالعه قرار گرفت، جنگ رواني نيز به عنوان ابزاري در خدمت جنگ بوده و بدان توجه شده‌است. نويسندگان غربي جنگ رواني را پديده‌اي منتج از دو جنگ جهاني بخصوص جنگ جهاني‌دوم مي‌دانند كه طي آن آلمان ‌نازي از اين پديده به طور وسيع استفاده نموده و«گوبلز» (Goebbls) را به ...

  اشاره؛ از موضوعاتي كه قرنها است ذهن و انديشه متفكران بزرگ اعم از حكيمان، متكلمان، جامعه شناسان و… را بخود مشغول داشته اين است كه پيام دين چيست و دربرگيرنده چه ابعادي از زندگي انسان است؟ آيا وحي صرفاً ترسيم كننده ارتباط انسان با خدا و عالم اعلي است؟ يا اينكه هدف نبوت پاسخگوئي به تمام مشكلات علمي و ...

در قسمت نخست مقاله حاضر، ضمن بيان معناي پيشگويي و تفاوت آن با پيش‌بيني و آينده‌ نگري، و اين‌كه پيش‌گويي حقيقتي است در نهاد انسان، به بررسي اين نكته پرداختيم كه در عين اين‌كه پيش‌گويي به طور كلي از علم به غيب جدا نيست اما عينيت و همانندي آن را هم نمي‌توان پذيرفت. در پايان نيز متذكر شديم كه پيش‌گويي ...

عارفان و عارف نمایان صدرالمتألهين در مقدّمه كتاب اسفار1 ضمن دعوت به تزکیه نفس از شهوات برمبنای بسیاری از آیات و روایات و استحکام معرفت و حکمت با اجتناب از ترّهات و مضلاّت، به عارف نمایانی اشاره می کند که از جمله صوفیه بوده و دارای ترّهات و لاطائلاتی هستند که هیچ سنخیتی با عقاید پاک ندارد و مردم را ...

چکيده نويسنده در اين مقاله تاريخچه پيدايش «نظريه اعجاز علمي قرآن» از حدود يك قرن پيش تاكنون را گزارش و معناي لغوي و اصطلاحي معجزه را بررسي مي كند و يادآور مي شود كه بر اساس احاديث اسلامي، معجزه هر پيامبر متناسب با پيشرفت هاي علمي عصر خويش بود. در ادامه اقسام معجزات «موقت» و «جاويدان» را بيان مي كند ...

چكيده «تاريخ مندي متن» بر اثرپذيري «متن» از واقعيات فرهنگي و اجتماعي عصر پيدايش آن تأكيد دارد. اين مقاله تقرير نصر حامد ابوزيد از تاريخ مندي قرآن را بررسي مي كند. وي بر آن است كه قرآن يك «محصول فرهنگي» است. از اين رو «معناي اصلي» قرآن يك معناي تاريخي است و بايد با عنايت به آن واقعيات تفسير شود، ...

درباره اسلامی کردن علوم، سخن فراوان گفته شده و می شود. اسلامی کردن علم به اسلامی کردن جهان بر می گردد و اسلامی کردن جهان نیز راهی جز بازگشت به قرآن ندارد. همانگونه که خدای بزرگ “…الأوَّلُ وَ الآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْبَاطِنُ وَ هُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيم”1 است، کتاب وی نیز چنین است. اما واقع امر این است که ...

چكيده مقاله حاضر درصدد تبيين جايگاه معنايي واژه كانوني «صلوه» به شيوه معناشناسي تاريخي و توصيفي با الهام از روش ايزوتسو است. در معناشناسي تاريخي به معناي اصلي ماده صلوة با استناد به اشعار عصر جاهلي، كتب تاريخي و تفسيري توجه شده است. در معناشناسي توصيفي نيز ارتباط معنايي واژه صلوة با واژه هاي هم نشين و جانشين در قرآن ...

چکیده: «العوی» در این مقاله، نقش نظریه انسجام و مناسبت را که از جمله رویکردهای تازه در مطالعات زبان شناختی متن است و بیشتر از طرف اسپربر و ویلسون نظریه پردازی شده، در متن قرآن بررسی می کند. انسجام، روابط صوری میان پاره های مختلف متن و مناسبت، روابط و ادات انسجامی را بررسی می کنند. به دیگر سخن، انسجام، ...

چكيده: اين مقاله به بررسى سندى و دلالى روايات مؤيد استخاره با قرآن مى پردازد و با نگاهى مجموعى به روايات وارد شده در مقام شك و ترديد، اين نتيجه به دست مى آيد كه استخاره با قرآن و نتيجه آن، به هيچ وجه قابل انتساب به شارع نيست و تنها فايده اش، مشخص كردن يكى از دو طرف ترديد ...

چكيده اسـلام، در روش تـربـيـتـى خـود، انـسان‌ها را به الگوها، ايده آل‌ها و نمونه‌هاى برتر تـوجـه مـى‌دهـد. تاثير الگوهـا در ساخته شدن فرد و اجتماع بركسى پوشيده نيست. خـانـواده، كـوچـك‌تـريـن واحـد اجـتـمـاعـى اسـت كـه سـلول اوليـه آن را زن و شـوهـر تـشـكـيـل مـى‌دهـنـد. الگـوى اسـلام بـراى خـانـواده ايـده آل كـدام است؟ اسلام چه خانواده‌اى را برتر مى شمارد؟ خانواده برتر ...