۱۳۹۴/۱۱/۱۹
–
۴۶۱ بازدید
چه آسیب های اخلاقی در نمایه های جهانی مانند ISI وجود دارد که مورد هشدار رهبری واقع شد؟
درباره مسئله نمایه های جهان باید گفت، یکی از روش های غربی ها برای این که تولید علم در انحصار آن ها باقی بماند راه اندازی نمایه های علمی مانند ISI است، با این نگاه که تنها منبع رسمی تولید علم آن ها هستند به گونه ای که مقالات و یافته های علمی دیگر جوامع در صورتی قابلیت ورود به جرگه یافته های جدید علمی را دارند، که در نشریات علمی آن ها مورد تأیید قرار گیرند.به بیان رهبر انقلاب:
«امروز غربی ها یک منطقه ممنوعه ای در زمینه علوم انسانی به وجود آورده اند؛ در همه بخش های مختلف؛ از اقتصاد و سیاست و جامعه شناسی و روانشناسی بگیرید تا تاریخ و ادبیات و هنر و حتی فلسفه و حتی فلسفه دین»[ 29/10/1384.].
به گونه ای که به قول ایشان در نمایه های غربی، گاهی مقالات ایرانی که غیرمنطبق با معیار های آن هاست حتی اجازه چاپ در برخی نشریات آن ها را پیدا نمی کند.
«من اطلاع دارم- به خصوص در زمینه علوم انسانی- که بعضی از مجلات ISI اصلاً مقاله چاپ نمی کنند؛ چرا؟ به خاطر این که با مبانی آن ها سازگار نیست. بله، ممکن است ما درباره فلسفه، روان شناسی، تربیت و دیگر مباحث حرف هایی داشته باشیم؛ پژوهشگر ما تحقیق کرده و به نقطه ای رسیده- همان چیزی که ما می خواهیم- و مرزی را باز کرده که با خاستگاه این دانش- که غرب است و با ارزش های آن هماهنگ است- سازگار نیست؛ لذا مقاله را چاپ نمی کنند! این هم پاسخ ساده لوحی بعضی ها که خیال می کنند دنیای لیبرال- دموکراسی به معنای واقعی کلمه باز است و هرکس هرچه می خواهد، می تواند بگوید؛ نه، آن ها حتی پژوهش علمی را هم با میزان کار می کنند! این، از جمله چیز های هشدار دهنده و عبرت انگیز است».[ 17/10/1383.]در جایی دیگری با توجه به ناهمخوانی مقالات چاپ شده در مجلات خارجی با نیازهای داخلی نیز در این باره فرمودند:
«ما ملاک پیشرفت علمی مان را درج مقالات در مجلات ISI نباید قرار بدهیم. ما نمی دانیم آن چه که پیشنهاد می شود، تشویق می شود، برایش، آن مقاله نویس احترام می شود، دقیقاً همان چیزی باشد که کشور ما به آن احتیاج دارد».[ 8/6/1388.]«البته این را هم باید به عنوان یک انتقاد به مجموعه های علمی داخلی اضافه کرد که متأسفانه امروزه در زمینه ارتقای علمی اساتید در دانشگاه های کشور یکی از ملاک های اصلی (که اصطلاحاً گاهی حق وتو دارد)، چاپ مقاله در مجلات خارجی و بین المللی است که آسیب های خاص خود را در پی دارد از جمله باعث خروج آخرین یافته های علمی از کشور است و هم نوع انفعال و وادادگی را در پی دارد.
این ها از جمله ادله مهمی بودند که رهبر انقلاب در سال 1383 در جلسه ای با حضور وزیر علوم و روسای دانشگاه های کشور با گلایه از وضعیت چاپ مقالات دانشمندان ایرانی در مجلات خارجی، پیشنهاد راه اندازی یک نمایه معتبر در ایران را دادند:
«ما در زمینه کارهای تحقیقاتی و درج مقالات علمی خود در مجلات ISI گاهی دچار مشکلاتی می شویم. البته همان طور که ذکر کردند، حجم مقالاتی که چاپ شده، خوب است؛… تحقیق علمی پژوهشگر مسلمانی که در فلان موضوع برخلاف چارچوب های داوران ISI حرفی زده، قابل درج در آن مجله نیست! بیایید روی ایجاد یک مرکز ISI اسلامی فکر کنید و در این خصوص با کشور اسلامی وارد مذاکره شوید. ما خوشبختانه در بین کشور های اسلامی، پیشرفته هستیم. البته ایجاد این مرکز اسلامی معنایش این نیست که رابطه خود را با مجلات ISI در دنیا قطع کنیم؛ نه، این مرکز را هم به وجود بیاوریم تا متعلق به خودمان باشد؛ این هم بشود یک مرجع معتبر. از این کار ها هر چه بیشتر بکنید، ان شاءالله به پیشرفت کشور بیشتر کمک خواهید کرد».[ 17/10/1383.]پس از این بود که در همان سال 1383 اتفاق شیرین و ارزشمندی رخ دادد این که ISC به عنوان مرکز نمایه آثار دانشمندان و کشورهای اسلامی برای اولین در ایران و در شهر شیراز راه اندازی شد.
نکته جالب توجه این که مرکز استنادی ISC شیراز اولین نمایه با این گستره در جهان اسلام و سومین نمایه معتبر پذیرفته شده بین المللی در سطح جهان پس از ISI در آمریکا و scopos در کشور هلند است.
این قدم هم تا حد زیادی جلوگیری از هدر رفتن دستاوردهای نه تنها دانشمندان ایرانی بلکه محققان کشورهای اسلامی خواهد نمود و هم می توان در آینده شاهد اتحادیه علمی نویسندگان و پژوهشگران اسلامی با محوریت این مرکز باشیم. همان گونه که تاکنون آثار مثبت متعددی داشته است.
در پایان تأکید می شود راه کمال فردی و اجتماعی امروز ما خودشناسی و خودباوری به داشته های علمی و دینی خویش است که می تواند بازکننده هر قفل ناگشودنی باشد؛ چنان که امام رضا(علیه السلام) فرموده اند:
«بالاترین درجه عقل خودشناسی (و خود باوری) است»[ بحارالانوار، ج 78، ص 352.].
«امروز غربی ها یک منطقه ممنوعه ای در زمینه علوم انسانی به وجود آورده اند؛ در همه بخش های مختلف؛ از اقتصاد و سیاست و جامعه شناسی و روانشناسی بگیرید تا تاریخ و ادبیات و هنر و حتی فلسفه و حتی فلسفه دین»[ 29/10/1384.].
به گونه ای که به قول ایشان در نمایه های غربی، گاهی مقالات ایرانی که غیرمنطبق با معیار های آن هاست حتی اجازه چاپ در برخی نشریات آن ها را پیدا نمی کند.
«من اطلاع دارم- به خصوص در زمینه علوم انسانی- که بعضی از مجلات ISI اصلاً مقاله چاپ نمی کنند؛ چرا؟ به خاطر این که با مبانی آن ها سازگار نیست. بله، ممکن است ما درباره فلسفه، روان شناسی، تربیت و دیگر مباحث حرف هایی داشته باشیم؛ پژوهشگر ما تحقیق کرده و به نقطه ای رسیده- همان چیزی که ما می خواهیم- و مرزی را باز کرده که با خاستگاه این دانش- که غرب است و با ارزش های آن هماهنگ است- سازگار نیست؛ لذا مقاله را چاپ نمی کنند! این هم پاسخ ساده لوحی بعضی ها که خیال می کنند دنیای لیبرال- دموکراسی به معنای واقعی کلمه باز است و هرکس هرچه می خواهد، می تواند بگوید؛ نه، آن ها حتی پژوهش علمی را هم با میزان کار می کنند! این، از جمله چیز های هشدار دهنده و عبرت انگیز است».[ 17/10/1383.]در جایی دیگری با توجه به ناهمخوانی مقالات چاپ شده در مجلات خارجی با نیازهای داخلی نیز در این باره فرمودند:
«ما ملاک پیشرفت علمی مان را درج مقالات در مجلات ISI نباید قرار بدهیم. ما نمی دانیم آن چه که پیشنهاد می شود، تشویق می شود، برایش، آن مقاله نویس احترام می شود، دقیقاً همان چیزی باشد که کشور ما به آن احتیاج دارد».[ 8/6/1388.]«البته این را هم باید به عنوان یک انتقاد به مجموعه های علمی داخلی اضافه کرد که متأسفانه امروزه در زمینه ارتقای علمی اساتید در دانشگاه های کشور یکی از ملاک های اصلی (که اصطلاحاً گاهی حق وتو دارد)، چاپ مقاله در مجلات خارجی و بین المللی است که آسیب های خاص خود را در پی دارد از جمله باعث خروج آخرین یافته های علمی از کشور است و هم نوع انفعال و وادادگی را در پی دارد.
این ها از جمله ادله مهمی بودند که رهبر انقلاب در سال 1383 در جلسه ای با حضور وزیر علوم و روسای دانشگاه های کشور با گلایه از وضعیت چاپ مقالات دانشمندان ایرانی در مجلات خارجی، پیشنهاد راه اندازی یک نمایه معتبر در ایران را دادند:
«ما در زمینه کارهای تحقیقاتی و درج مقالات علمی خود در مجلات ISI گاهی دچار مشکلاتی می شویم. البته همان طور که ذکر کردند، حجم مقالاتی که چاپ شده، خوب است؛… تحقیق علمی پژوهشگر مسلمانی که در فلان موضوع برخلاف چارچوب های داوران ISI حرفی زده، قابل درج در آن مجله نیست! بیایید روی ایجاد یک مرکز ISI اسلامی فکر کنید و در این خصوص با کشور اسلامی وارد مذاکره شوید. ما خوشبختانه در بین کشور های اسلامی، پیشرفته هستیم. البته ایجاد این مرکز اسلامی معنایش این نیست که رابطه خود را با مجلات ISI در دنیا قطع کنیم؛ نه، این مرکز را هم به وجود بیاوریم تا متعلق به خودمان باشد؛ این هم بشود یک مرجع معتبر. از این کار ها هر چه بیشتر بکنید، ان شاءالله به پیشرفت کشور بیشتر کمک خواهید کرد».[ 17/10/1383.]پس از این بود که در همان سال 1383 اتفاق شیرین و ارزشمندی رخ دادد این که ISC به عنوان مرکز نمایه آثار دانشمندان و کشورهای اسلامی برای اولین در ایران و در شهر شیراز راه اندازی شد.
نکته جالب توجه این که مرکز استنادی ISC شیراز اولین نمایه با این گستره در جهان اسلام و سومین نمایه معتبر پذیرفته شده بین المللی در سطح جهان پس از ISI در آمریکا و scopos در کشور هلند است.
این قدم هم تا حد زیادی جلوگیری از هدر رفتن دستاوردهای نه تنها دانشمندان ایرانی بلکه محققان کشورهای اسلامی خواهد نمود و هم می توان در آینده شاهد اتحادیه علمی نویسندگان و پژوهشگران اسلامی با محوریت این مرکز باشیم. همان گونه که تاکنون آثار مثبت متعددی داشته است.
در پایان تأکید می شود راه کمال فردی و اجتماعی امروز ما خودشناسی و خودباوری به داشته های علمی و دینی خویش است که می تواند بازکننده هر قفل ناگشودنی باشد؛ چنان که امام رضا(علیه السلام) فرموده اند:
«بالاترین درجه عقل خودشناسی (و خود باوری) است»[ بحارالانوار، ج 78، ص 352.].