پاسخ:
امام زمان (عج) ویژگی های بسیار زیادی دارد. یکی از آن ها آگاهی از اوضاع و احوال شیعیان است؛ چرا که امام علم غیب دارد. پس حتماً امام زمان (ع) از مشکلات و ناراحتی هایی که برای منتظران و دوست دارانش می آید باخبر است. در روایات آمده است اعمال و رفتار ما بر امام (ع) عرضه می شود.(کلینی، اصول کافی، ج1، ص219، ح1) وقتی امام اعمال ما را می بیند، از اعمال خوب و شایسته خوش حال می شود و خدای ناکرده اگر گناهی از سوی ما سرزده باشد ناراحت می شود. (همان، ح3.) پس چه خوبست کارنامه ی خود را با رفتاری شایسته بیاراییم و مواظب باشیم خطا و لغزش در آن نباشد. اگر مشکلات ما از گناه باشد این به رفتار خودمان برمی گردد. توقع بی جایی است من خطا کنم و به دردسر بیفتم و از امام زمان توقع حل آن را داشته باشم؛ اما اگر تلاش کنم تا خوب باشم ولی از بد حادثه دچار مشکل شوم امام (ع) برای حل مشکل من چه عنایت هایی که نمی کند. او به خوبی می داند عاشقان چگونه روزگار سپری می کنند و در چه شرایطی قرار گرفته اند؛ از چه رنج می برند و به چه امیدی زندگی می کنند. او می داند تمام دل خوشی عاشقانش توجه آن ها به امام زمانشان است. او اشکی را که در فراق او می ریزند می بیند و آهی را که از سینه ای خسته و دلی شکسته برمی خیزد می شنود. از آن جا که امام رحمت واسعه ی الهی است برای دل جویی از شیفتگان و دلسوختگانش پیش از آن که از او خواسته شود دست به دعا برمی دارد! «عبدالله بن زیات» به امام رضا (ع) گفت: برای حل مشکلات من و خانواده ام دعا کنید. به او فرمود: تو گمان می کنی دعا ننموده ام؟ سپس درحالی که عبدالله بن زیات از این گفته ی امام متعجب شده بود فرمود: اعمال شما از خداوند متعال و ائمه (ع) مخفی نیست. ( همان، ح4)
به یقین امام زمان (ع) نیز از اعمال و مشکلات ما خبر دارد و همانند جدش امام رضا (ع) مهربان است و برای حل مشکلات شیعه دعا می کند؛ به ویژه در زمان ما که منتظران، پناهی غیر از او ندارند. تنها کافی است باور کنی که او هرگز ما را فراموش نکرده است و اگر مشکلی وجود دارد که از آن رنج می بری، چه بسا صبر بر آن، بستر رسیدن به خیر فراوان و موقعیت بهتری باشد؛ و یا حکمتی در آن باشد که خدا می داند و ما از آن بی خبریم. این را هم بگویم هرچند حکمتی الهی، آن خورشید عالمتاب را پشت ابر غیبت قرار داده است اما غیبت آن حضرت هیچ گاه مانع آگاهی او از مشکلات ما نیست؛ چرا که او در بین ما زندگی می کند و دردآشنای جامعه است. او حتی با بعضی از مشکلات که ما از آن ها بی خبریم روبه رو است ولی باز هم بیش تر از ما به فکر ماست و برای حل مشکلات ما تلاش می کند.
بررسی و مرور تاریخ نشان می دهد حوادث ناگواری برای شیعیان در طول تاریخ رخ داده که به دست امام عصر (ع) گره آن گشوده شده است. اگر عنایت های او شامل حال شیعیان نمی شد معلوم نبود آن ها در چه وضعی به سر می بردند ولی به برکت عنایت های امام زمان (ع) و به خاطر شفقت و مهربانی آن «میر مهر» لطف خداوند شامل دوست دارانش شده است. اگر به جز این بود، همان گونه که حضرت مهدی (ع) فرموده بلاهای بسیار زیادی بر شیعیان نازل می شد و دشمنان آن ها را از بین می بردند. (طوسی، الغیبة، ص286، ح245) او آن قدر مهربان است که غم را برای هیچ یک از منتظران ظهورش نمی پسندد، بنابراین آن قدر به فکر ما هست که همیشه برای حل مشکلات ما تلاش کند تا به لطف او از شدت آن ها کاسته شود. راستی آیا ما برای کم شدن فاصله ی خویش با او و مشکلاتی که از طرف ما برای او به وجود می آید تلاش می کنیم؟

امام زمان(عج) چشم خدا در میان انسان ها است «السلام علیک یا عین الله فى خلقه»؛ مفاتیح الجنان، ص 106 و 992. و بر کل هستى و همه جوامع انسانى، اشراف و نظارت کامل دارد «و عینک الناظرة باذنک»؛ مفاتیح الجنان، ص 106 و 992. امام«ع»، همچون پدرى مهربان، از شیعیان خود مراقبت مى کند و در لحظات سرنوشت ساز، با شیوه هاى مختلف به یارى آنها مى شتابد و چنان که در توقیع شریف آن حضرت به شیخ مفید آمده است : «فانّا نُحیط علما باَنبائکم و لا یعزب عنّا شى ءٌ من أخبارکم»؛ احتجاج طبرسى، ج 2، ص 596. ؛ «ما بر اخبار و احوال شما، آگاهیم و هیچ چیز از اوضاع و احوال شما، بر ما پوشیده و مخفى نیست».حضرت على«ع» در حدیثى در این باره مى فرماید: «لیس یغیب عنّا مؤمن فى شرق الارض و لا فى غربها»؛ ؛ یوم الخلاص، ج 2، ص 648. «هیچ مؤمنى در شرق و غرب زمین، از نظر ما غایب نیست». امام صادق«ع» نیز فرموده است :«انّ الدنیا لتمثّل للامام مثل خلقة الجوز فلا یعزب عنه شى ءٌ»؛ اختصاص، ص 217. ؛ «آسمان و زمین در نزد امام، چون پاره گردویى حاضر و نمایان است». پس بدانیم که امام زمان از هر آنچه که در دل ونیت ما می گذرد ، اطلاع دارد و باخبر است.
اما چه کاری می توانیم برای ظهور انجام دهیم؟
ما وظیفه داریم که زمینه ظهور حضرت را فراهم کنیم، این زمینه ها فراوان است که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
1- شناختن و شناساندن ولی عصر(عج)
مسئله شناخت امام زمان(عج) از مسائل ضروری است که به تعبیر روایات، اگر کسی امام زمان خویش را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است.[5](5) و شناخت بقیه الله بدین جهت لازم است که اگر او را نشناسیم نه تنها عمل ما باطل است بلکه منحرف و گمراه خواهیم شد. امام موسی بن جعفر(ع) فرمود: امام، حجت بندگان است و هرکه او را رها کند گمراه می‌شود و هر که با او باشد نجات می‌یابد و رستگار می‌گردد.[6] به همین جهت است که در دعا می‌خوانیم:
اللهم عرفنی نفسک فانک ان لم تعرفنی نفسک لم اعرف رسولک اللهم عرفنی رسولک فانک ان لم تعرفنی رسولک لم اعرف حجتک، اللهم عرفنی حجتک فانک ان لم تعرفنی حجتک ضللت عن دینی، اللهم لاتمتنی میته جاهلیه …[7]خدایا خودت را به من بشناسان که اگر خودت را به من نشناسانی رسولت را نخواهم شناخت، خدایا پیامبرت را به من بشناسان وگرنه حجتت را نخواهم شناخت، خدایا حجتت را به من بشناسان وگرنه از دین خود گمراه خواهم شد، خدایا مرا به مرگ جاهلیت نمیران.

در همین زمینه احادیث فراوانی در کتابهای شیعه و سنی از پیامبر(ص) آمده است که آن حضرت روی شناخت امام، زیاد تکیه کرده اند به گونه ای که اگر کسی امام زمان خویش را نشناسد به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است.

2- مبارزه با انحرافات و کجروی‌ها
یکی از حکمتهای غیبت امام عصر(عج) وجود گناهانی است که در جامعه به آنها دامن زده می‌شود، اینجاست که مبارزه با گناهان زمینه‌ای است برای ظهور امام، زیرا یکی از اهداف بسیار مهم امام مبارزه با انحرافات و کجرویها و ریشه کن کردن مفاسد است. امام می‌آید تا به ظلم و ستم فرجام داده و عدل و داد را روی زمین بگستراند. پیامبر(ص) در یک پیشگویی فرمود:
یملا الله به الارض قسطا و عدلا کما ملئت ظلما و جورا.[8]

بنابراین اگر بخواهیم زمینه ظهور را فراهم کنیم باید به کمک امام شتافته و دراین کار با او همگام شویم. در اینجا ممکن است برخی باسکوت و بی‌تفاوتی خود در برابر انحرافات و مفاسد اجتماعی چنین فکر کنند که باید به مفاسد در جامعه دامن زد و یا حداقل سکوت کرد تا مفاسد در جامعه صد چندان شود تا براثر زیاد شدن آن، امام ظهور کند، اما این نظریه و اندیشه کاملا غلط و بی اساس است. چرا که حضرت پس از آمدن، زمین را پراز عدل و داد می‌کند نه این که تا زمین پراز ظلم و جور شده است امام نخواهد آمد و دلیلش این است که زمین درحال حاضر به اندازه کافی پر از ظلم و جور شده است پس چرا امام نمی‌آید؟

3- ضرورت خودسازی
یکی از مسائل اساسی در خصوص زمینه سازی برای ظهور، مسئله خودسازی یاران حضرت مهدی(عج) است. کسانی که می‌خواهند جزو یاوران و یاران حضرت حجت باشند باید خود را به مرتبه ای از تهذیب و کمال و خودسازی برسانند تا بتوانند لیاقت همراهی و یاوری آن حضرت را داشته باشند.
کسانی که فرآیند خودسازی را در وجود خود طی نکرده‌اند نمی‌توانند امیدوار باشند که زمینه را برای ظهور منجی آخرالزمان فراهم کرده‌اند. یاور حضرت باید به درجه‌ای از کمال رسیده و فضایل اخلاقی را در خود پیاده کرده باشد که بتواند ادعا کند در رکاب حضرت به یاری دین خدا خواهد پرداخت.
مسلما حضرت با افراد خودساخته خواهد توانست به رفع ظلم و اصلاح جوامع بپردازد.

4- تبیین اهداف امام
مسئله دیگری که زمینه ساز ظهور امام زمان(عج) است، اینکه پس از شناخت و معرفت به امام عصر(عج)، اهداف وی را بررسی و مورد مطالعه قرار دهیم. مثلا ویژگی‌های حکومت امام و تمایز آن از سایر حکومت‌های پیشین و اینکه حکومتی که در قرآن بدان اشاره شده و پیامبران پیشگویی کرده اند، با تمام حکومت‌ها تفاوت اساسی خواهد داشت. حکومت امام عصر(عج) جهانی و الهی و حکومت الهی دین و قرآن و اهل بیت پیامبر است. حکومت برقراری امنیت جهانی است، حکومت بسط عدالت است. حکومت حاکمیت اخلاق و ارزش‌های انسانی است. بدانیم که امام می‌آید تا اهداف پیاده نشده تمام انبیای الهی را به انجام برساند، امام می‌آید تا عالی‌ترین مظاهر یک حکومت مترقی را به نمایش بگذارد امام می‌آید تا بشر را به کمال واقعی خود برساند. و خلاصه کاری که امام عصر(عج) می‌کند، تاکنون به دست هیچ پیامبر و یا حاکمی در جهان در طول تاریخ صورت نگرفته است.
اعتقاد به این مسائل سبب می‌شود که برای رسیدن به چنین حکومتی تلاش کرده، موانع را از سر راه برداریم و همچنین دیگران را تشویق بنماییم که چنین کاری خود زمینه سازی برای ظهور خواهد بود.

5- انتظار فرج
از دیگر موارد زمینه سازی ظهور امام زمان(عج) انتظار فرج است، انتظاری که پیامبر و معصومین ما را به آن دعوت کرده‌اند، انتظاری که در روایات، برترین اعمال و بهترین عبادت مومنان شمرده شده است، انتظاری که به تعبیر امام صادق(عج) اگر شخص درحال انتظار بمیرد شهید خواهد بود، اگر چه در بستر هم مرده باشد.[9]

6- شناخت وظایف و عمل به آن
بزرگان ما براساس روایات و احادیث و سفارش پیامبر(ص) و معصومین علیهم السلام وظایفی را برای مردم درحال غیبت کبری بیان کرده‌اند که هر یک از آنها خود زمینه ساز ظهور مهدی موعود(عج) خواهد بود. مرحوم محدث قمی به چند مورد از آن‌ها اشاره کرده است:
1- مهموم بودن برای آن جناب در ایام غیبت.
2- دعا کردن برای حفظ وجود مبارک امام عصر(عج) از شر شیاطین انس و جن و طلب تعجیل فرج و نصرت و پیروزی او بر کفار و ملحدین و منافقین.
3- صدقه دادن در حد توان برای حفظ وجود مبارک ولی عصر(عج).
4- به جا آوردن حج به نیابت از امام عصر(عج) چنان که در گذشته میان شیعه مرسوم بوده است.
5- برخاستن از برای تعظیم به هنگام ذکر نام مبارک آن حضرت به ویژه نام مبارک قائم(عج).
6- تضرع و درخواست از خداوند برای حفظ دین و ایمان از دستبرد شیاطین و رهایی از شبهات.
7- استمداد و استعانت و استغاثه به آن جناب در هنگام سختی ها و گرفتاری ها و بیماری ها و شبهات و فتنه ها[10] [1]- قصص آیه5
[2]- انبیا آیه501
[3]- نور آیه55
[4]- تذکره الخواص ص362، عقد الدرر ص23، منهاج السنه ج4 ص211
[5]- محاسن برقی ص 551، کمال الدین ج 2 ص 412
[6]- معجم احادیث الامام المهدی ج 4 ص 148
[7]- مرحوم شیخ عباس قمی این دعا را از جمال الاسبوع ابن طاووس حلی نقل کرده است.
[8]- غیبه نعمانی ص 18
[9]- الشیعه و الرجعه ج 1 ص 234، ضمنا در کتاب‌های اهل سنت به انتظار فرج نیز اشاره شده است که می‌توان به کتاب المعجم الکبیر طبرانی ج 01 ص 421، و مسند شهاب ج 1 ص 26 و تاریخ بغداد ج 2 ص 451 مراجعه کرد.
[10]- منتهی الآمال ج 2 ص 384.