باسلام واحترام حضورپرسشگرگرامی؛{انسان تصمیم گرفت به بهشت برود مشکل از جایی شروع شد که خواست دیگران را هم با خود به بهشت ببرد؟} دوست عزیز! مراد خود را از این سطر بیان نفرموده اید لذا سوال شما قدری ابهام دارد، که مساله شما دقیقا چیست؟ به نظر می رسد شاید مقصودتان این بوده که چرا انسان خود را درمقابل دیگران مسئول می داند؟ به همین منظور اهمیت ، ضرورت ، فلسفه و آثار امربه معروف و نهی از منکر را حضورتان بیان می نماییم.*تشبیهاتی در بیان اهمیت امر به معروف؛
1. دریای بزرگ
قَالَ أَمِیرُ الْمُؤمِنِینَ(ع):إِلَّا کنَفْثَةٍ فِی بَحْرٍ لُجِّی[.نهج البلاغة، حکمت 374].
2. چراغ نورانی
امر به معروف: مثل چراغی که همه خیر را روشن می کند مثل خونی که در تمام رگ ها است.
3. لزوم دفع بلای عمومی
قَالَ عِیسَی ابْنُ مَرْیمَ(ع):بِحَقٍّ أَقُولُ لَکمْ إِنَّ الْحَرِیقَ لَیقَعُ فِی الْبَیتِ الْوَاحِدِ فَلَا یزَالُ ینْتَقِلُ مِنْ بَیتٍ إِلَی بَیتٍ حَتَّی تَحْتَرِقَ بُیوتٌ کثِیرَةٌ إِلَّا أَنْ یسْتَدْرَک الْبَیتُ الْأَوَّلُ فَیهْدَمَ مِنْ قَوَاعِدِهِ فَلَا تَجِدَ فِیهِ النَّارُ مَعْمَلًا وَ کذَلِک الظَّالِمُ الْأَوَّلُ لَوْ یؤخَذُ عَلَی یدَیهِ لَمْ یوجَدْ مِنْ بَعْدِهِ إِمَامٌ ظَالِمٌ فَیأْتَمُّونَ بِهِ کمَا لَوْ لَمْ تَجِدِ النَّارُ فِی الْبَیتِ الْأَوَّلِ خَشَباً وَ أَلْوَاحاً لَمْ تُحْرِقْ شَیئاً[تحف العقول، ص504].
حضرت مسیح(ع): اگر آتشی که در خانه ات افتاده خاموش نشود همه خانه را می سوزاند.
قَالَ عِیسَی ابْنُ مَرْیمَ(ع):بِحَقٍّ أَقُولُ لَکمْ مَنْ نَظَرَ إِلَی الْحَیةِ تَؤمُّ أَخَاهُ لِتَلْدَغَهُ وَ لَمْ یحَذِّرْهُ حَتَّی قَتَلَتْهُ فَلَا یأْمَنُ أَنْ یکونَ قَدْ شَرِک فِی دَمِهِ[تحف العقول، ص504].
اگر دیدید ماری به سوی انسان می رود و فریاد نکشید و مار او را نیش بزند و بکشد، در قتل او شریک هستید.
مثل کسی که قسمت خود را در کشتی در وسط دریا سوراخ می کند.[کنز، ج3، ص82].
مثال کسی که ترک کند نهی از منکر را مثل کسی است که مجروح را در کنار جاده رهاکند.[کنز، ج3، ص70].
4. پیروزی عمومی
قَالَ الصَّادِقُ(ع):لَیسَ مِنْ بَاطِلٍ یقُومُ بِإِزَاءِ الْحَقِّ إِلَّا غَلَبَ الْحَقُّ الْبَاطِلَ وَ ذَلِک قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ “بلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَی الْباطِلِ فَیدْمَغُهُ فَإِذا هُوَ زاهِقٌ” (انبیاء-18)[کافی، ج8، ص242]./ حجت الاسلام قرائتی / امر به معروف و نهی از منکر ص 836
*اهمیت امربه معروف ونهی ازمنکر: خوبان عالم آمران به معروف بوده اند.
1. وجوب امر به معروف؛
وَ لْتَکنْ مِنْکمْ أُمَّةٌ یدْعُونَ إِلَی الْخَیرِ وَ یأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ ینْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکرِ وَ أُولئِک هُمُ الْمُفْلِحُونَ[آل عمران104
2. دستور امر به معروف کردن به فرزندان؛
یا بُنَی أَقِمِ الصَّلاةَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنْکرِ[لقمان17
3. امر به معروف از اوصاف پیامبراکرم ؛
الَّذِینَ یتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِی الأُْمِّی الَّذِی یجِدُونَهُ مَکتُوباً عِنْدَهُمْ فِی التَّوْراةِ وَ الإِْنْجِیلِ یأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ ینْهاهُمْ عَنِ الْمُنْکرِ[اعراف157
4. امر به معروف از اوصاف اهل کتاب واقعی؛
لَیسُوا سَواءً مِنْ أَهْلِ الْکتابِ أُمَّةٌ قائِمَةٌ یتْلُونَ آیاتِ اللّهِ آناءَ اللَّیلِ وَ هُمْ یسْجُدُونَ یؤمِنُونَ بِاللّهِ وَ الْیوْمِ الآْخِرِ وَ یأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ ینْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکرِ[آل عمران113-114
5. امر به معروف از اوصاف مجاهدان ومؤمنان؛
وَ الْمُؤمِنُونَ وَ الْمُؤمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ ینْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکرِ[توبه71
إِنَّ اللّهَ اشْتَری مِنَ الْمُؤمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ یقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ فَیقْتُلُونَ وَ یقْتَلُونَ وَعْداً عَلَیهِ حَقًّا فِی التَّوْراةِ وَ الإِْنْجِیلِ وَ الْقُرْآنِ وَ مَنْ أَوْفی بِعَهْدِهِ مِنَ اللّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیعِکمُ الَّذِی بایعْتُمْ بِهِ وَ ذلِک هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ التّائِبُونَ الْعابِدُونَ الْحامِدُونَ السّائِحُونَ الرّاکعُونَ السّاجِدُونَ الآْمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النّاهُونَ عَنِ الْمُنْکرِتوبه111-112
6. از نشانه های حکومت اسلامی؛
الَّذِینَ إِنْ مَکنّاهُمْ فِی الأَْرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکرِ[حج / 41
و لله عاقبة الامورحج41.
7. نهی از معروف وامر به منکر از اوصاف منافقین؛
الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ یأْمُرُونَ بِالْمُنْکرِ وَ ینْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِتوبه67.
8. ضرورت موافقت عمل با گفتار در امر به معروف
وَ ما أُرِیدُ أَنْ أُخالِفَکمْ إِلی ما أَنْهاکمْ عَنْهُهود88
9. بهترین امت؛
کنْتُمْ خَیرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکرِ[آل عمران110
نرم افزار ((توشه تبلیغ)) /حجت الاسلام قرائتی
*فلسفه امر به معروف و نهی از منکر:
والمؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر … توبه / 71
مردان و زنان با ایمان ولی ّ(و یار و یاور) یکدیگرند، امر به معروف، و نهی از منکر می کنند.
آیه از اینجا شروع می شود که می فرماید: “مردان و زنان با ایمان دوست و ولیّ و یار و یاور یکدیگرند” درباره ی منافقان کلمه ی اولیاء، ذکر نشده بود بلکه جمله ی بعضهم من بعض که دلیل بر وحدت هدف و هماهنگی صفات و کردار است به چشم می خورد، اشاره به اینکه “منافقان” هر چند در صف واحدی قرار دارند و گروههای مختلفشان در مشخصات و برنامه ها شریکند روح مودت و ولایت در میان آنها وجود ندارد، و هرگاه منافع شخصی آنان به خطر بیافتد حتی به دوستان خود خیانت خواهند کرد، به همین دلیل در آیه 14 سوره ی حشر: “تحسبهم جمیعا و قلوبهم شتّی” (آنها را متحد فکر می کنی در حالی که دلهایشان پراکنده است)
بعد از بیان حال منافقین حال عامه ی مؤمنین را بیان می کند و می فرماید: “مردان و زنان باایمان اولیای یکدیگرند” تا منافقین بدانند نقطه ی مقابل ایشان مؤمنین هستند که مردان و زنانشان با همه ی کثرت و پراکندگی افرادشان همه در حکم یک تن واحدند، به همین جهت بعضی از ایشان امور بعضی دیگر را عهده دار می شوند. و به همین جهت است که هر کدام دیگری را به معروف امر می کند و از منکر نهی می نماید. آری، به خاطر ولایت داشتن ایشان در امور یکدیگر است- آنهم ولایتی که تا کوچکترین افراد اجتماع راه دارد- که به خود اجازه می دهند هر یک دیگری را به معروف وا داشته و از منکر باز دارد.
و فی التهذیب باسناده عن صفوان بن مهران قال: قلت لابی عبدالله علیه السلام تأتینی المراة المسلمة قد عرفتنی بعملی و اَعرفها باسلامها لیس لها محرم فأحملها؟ قال: فاحملها فان المؤمن محرم للمؤمنة. ثم تلاهذه الایة: “والمؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیاء بعض”.
(و در تهذیب به سند خود از صفوان بن مهران آورده که گفت: به امام صادق(علیه السلام) عرض کردم زن مسلمان نزد من می آید، او مرا به شغلم (چاپادار) می شناسد و من او را به مسلمانی می شناسم و او محرمی ندارد، آیا او را حمل بکنم؟ فرمود: عیب ندارد، حمل کن زیرا مؤمن برای زن مؤمن محرم است، آنگاه این آیه را تلاوت نمود: “المؤمنونَ و المؤمناتُ بَعضُهُم اَولیاءُ بعض”) ( پاورقی: 1 ترجمه روایت از تفسیرالمیزان ج 9، ص 455، )
پیام ها 1- مؤمنان در جامعه اسلامی نسبت به یکدیگر حق ولایت ونظارت همراه با محبت دارند و بی تفاوت نیستند (بعضهم اولیاء بعض).
2- امر به معروف و نهی از منکر بر همه مردان و زنان با ایمان واجب است (المؤمنون و المؤمنات یأمرون، ینهون)
4- امر و نهی در سایه ی محبت و ولایت قابل اجرا است (اولیاء، یأمرون)
8- کسانی که دیگران را به کارهای خوب دعوت می کنند، باید خود نیز اهل عمل باشند(یأمرون، یقیمون الصلوة، یؤتون الزکوة)
تفسیر نمونه و 4739- تفسیر المیزان و 1528 / آیت الله مکارم شیرازی و علامه طباطبایی /جلد: 8-9-5/ صفحه: 36و455،347
*ره آورد و آثارامر به معروف و نهی از منکر :
1. تربیتی؛
1. تشویق نیکان و تنبیه بدان
قَالَ أَمِیرُ المُؤمِنِینَ(ع):إنَّ فِی ذَلِک تَزْهِیداً لِأَهْلِ الْإِحْسَانِ فِی الْإِحْسَانِ وَ تَدْرِیباً لِأَهْلِ الْإِسَاءَةِ عَلَی الْإِسَاءَةِ[نهج البلاغة، نامه53].
2. بهترین جامعه؛
قال رسول الله(ص):لَا تَزَالُ أُمَّتِی بِخَیرٍ مَا أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکرِ وَ تَعَاوَنُوا عَلَی الْبِرِّ وَ التَّقْوَی فَإِذَا لَمْ یفْعَلُوا ذَلِک نُزِعَتْ مِنْهُمُ الْبَرَکاتُ وَ سُلِّطَ بَعْضُهُمْ عَلَی بَعْضٍ وَ لَمْ یکنْ لَهُمْ نَاصِرٌ فِی الْأَرْضِ وَ لَا فِی السَّمَاءِ[وسائل الشیعة، ج16، ص123].
3. انسانیت انسان؛
قَالَ أَمِیرُ المُؤمِنِینَ(ع):مَنْ لَمْ یعْرِفْ بِقَلْبِهِ مَعْرُوفاً وَ لَمْ ینْکرْ مُنْکراً قُلِبَ فَجُعِلَ أَعْلَاهُ أَسْفَلَهُ وَ أَسْفَلُهُ أَعْلَاهُ[نهج البلاغة، حکمت 375].
4. ردّ ظلم؛
فَعَقَرُوا النّاقَةَ[اعراف / 77].
با این که یک نفر بود.
قَالَ أَمِیرُ المُؤمِنِینَ(ع):من استحسن قبیحا کان شریکا فیه[کشف الغمة، ج2، ص349].
5. حفظ ارزش ها؛
اگر امر به معروف نشود، ارزش ها ضد ارزش می شود.
قال الصادق (ع): “قَالَ النَّبِی (ص) کیفَ بِکمْ إِذَا فَسَدَتْ نِسَائُکمْ وَ فَسَقَ شَبَابُکمْ وَ لَمْ تَأْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ لَمْ تَنْهَوْا عَنِ الْمُنْکرِ” فَقِیلَ لَهُ وَ یکونُ ذَلِک یا رَسُولَ اللَّهِ؟ فَقَالَ:” نَعَمْ وَ شَرٌّ مِنْ ذَلِک کیفَ بِکمْ إِذَا أَمَرْتُمْ بِالْمُنْکرِ وَ نَهَیتُمْ عَنِ الْمَعْرُوفِ” فَقِیلَ لَهُ یا رَسُولَ اللَّهِ وَ یکونُ ذَلِک قَالَ نَعَمْ وَ شَرٌّ مِنْ ذَلِک کیفَ بِکمْ إِذَا رَأَیتُمُ الْمَعْرُوفَ مُنْکراً وَ الْمُنْکرَ مَعْرُوفاً”[کافی، ج5، ص59]./ نرم افزار ((توشه تبلیغ)) حجت الاسلام قرائتی
موفق ومؤید باشید.