قوی ترین طلسمات+قویترین دعا و طلسم+قوی ترین کتاب طلسم و دعانویسی مطالب مذهبی+طلسم سیاهی و طلاق+طلسم احضار محبت معشوق+دانلود کتاب طلسم محبت و طلاق قوی
ایمان-ویژگی های مؤمنین-خوش خلقی-کسب خلق خوش
۱۳۹۶/۰۷/۲۴
–
۲۴۸۲ بازدید
درباره ی ایمان واخلاق راهنمایی کنید.
باسلام واحترام حضورپرسشگرگرامی؛
دوست عزیز! ضمن تشکرازحسن اعتماد شما به این مجموعه، باید عرض شود که سؤال شما خیلی کلی است، از (ایمان و اخلاق )سوال پرسیده اید، اما مشخص ننموده اید که دقیقا سوال شما چیست؟، مفهوم ایمان؟فواید ایمان؟درجات ایمان؟ویژگی های مؤمنین؟ خوش اخلاقی؟ روش های کسب خلق خوش؟مصادیق خوش اخلاقی؟… خواهشمندیم در مکاتبات بعدی خود سوالتان را جزیی تر بیان بفرماید تا همکاران ما بهتر بتواند شما را راهنمایی نمایند. دراین نوشتار سعی می کنیم مطلبی را درخصوص ایمان و ویژگی های مومنین و رعایت اخلاق حضورتان بیان نماییم.
***ایمان:
«ایمان»، تنها یک «کلمه» نیست، بلکه یک «باور قلبی» است. باوری که به زندگی انسان «جهت» می‌دهد و در «چگونه زیستن» او نقشی مهمّ دارد و محور ارزش‌گذاری برای اندیشه‌ها و عملکردهای مردم است.
خداوند متعال نیز در قرآن کریم هرگاه ایمان را مطرح می‌‌سازد، به دنبال آن «عمل» را نیز بیان می‌‌دارد تا نمود عینی ایمان را در عمل گوشزد کند .
بنابراین ایمان زبانی و یا اعتقاد صرف، ایمان نیست مگر آن‌که به لوازم آن چیزی که بدان معتقد شده‌ایم، ملتزم شویم و آثار آن را بپذیریم .
در نتیجه ، درک فوائد ایمان زمانی معنا پیدا که انسان علاوه بر آنچه که به زبان می آورد و باور قلبی دارد، به آنچه که خداوند دستور داده نیز عمل نماید نه اینکه تنها به ایمان زبانی و یا باور قلبی اکتفا نموده و از طرفی نیز در انتظار چشیدن فوائد ایمان باشد .
ایمان دارای مراتبی می باشد که هر کسی بنا به اعتقاد و عملی که انجام می دهد به این مراتب دست پیدا می کند . بنابراین ملاک شناختن فوائد ایمان به خدا ؛ افراد و اشخاص نمی باشند چراکه چه بسا افرادی داعیه ایمان داشته باشند اما عملا در پائین ترین مراتب ایمان قرار گرفته و از ثمرات و فوائد ایمان کمترین بهره را در زندگی خود نبرده باشند .
اما فوائد ایمان به خدا در زندگی انسان از ابعاد گوناگون جسمی ، روحی ، مادی ، معنوی و همچنین از بعد اجتماعی قابل بررسی می باشد.
*ویژگی های مومنین در قرآن و روایات : برخی از ویژگی های مومنین که در قرآن ذکر گردیده به شرح ذیل می باشد:
1- تأمین حوائج مادى دیگران (توبه/71، انفال/3)
2- امر به معروف و نهى از منکر (توبه/71، آل عمران/114)
3- تعاون و همیارى با برادران ایمانى (توبه/71)
4- تواضع با مردم (فرقان/63)
5- پیشى گرفتن در انجام امور خیر (مؤمنون/59)
6- عدم طرح دوستى با کافران (مجادله/22)
7- کوشش در امانتدارى (مؤمنون/8)
8- وفاى به تعهدها و قراردادها (مؤمنون/8)
علاوه بر آیات ذکر شده برخی از روایات نیز بر ویژگی های مومنین تاکید دارد که به برخی از آنها نیز اشاره می نمائیم.
1- صداقت : درحکمت« 450 » نهج البلاغه هم حضرت علی علیه السلام یکی از علامات ایمان درمؤمنین را همین راستگویی می دانند ومی فرمایند «علامة الایمان ان تؤثر الصدق حیث یضرک علی الکذب حیث ینفعک »
نشانه ی ایمان آن است که اختیار کنی راست گفتن را جائیکه به تو زیان می رساند بردروغ گفتن جائیکه سود می دهد .
2- شاد بودن با شادی دیگران و ناراحت بودن با ناراحتی آنها پیامبر گرامی اسلام در این خصوص می فرماید : « مَثَلُ الْمُؤْمِنِ فِی تَوَادِّهِمْ وَ تَرَاحُمِهِمْ کَمَثَلِ الْجَسَدِ إِذَا اشْتَکَى بَعْضُهُ تَدَاعَى سَائِرُهُ بِالسَّهَرِ وَ الْحُمَّى . نمونه مؤمنان در مهرورزى و دلسوزى به هم ، چون یک تن است که اگر قسمتی از آن بیمار شود همه آن دچار بیخوابى و تب گردد. ». (بحار الأنوار ج 58 ص 150 )
3- برخی دیگر از صفتهای مومنین از زبان امام صادق علیه السلام :
امام صادق علیه السّلام فرمود: مؤمن را سزاوار است که داراى هشت خصلت باشد: 1- هنگام شدائد با وقار باشد، 2- هنگام بلا شکیبا باشد، 3- در فراوانى نعمت سپاسگزار باشد، 4- بآنچه خدا روزیش کرده قانع و خرسند باشد، 5- به دشمنانش ستم نکند، 6- بارش را بر دوستانش نیفکند 7- بدنش از او در رنج و مشقت باشد (از بسیارى عبادت و قضاء حوائج مردم) 8- مردم از ناحیه او در آسایش باشند، همانا علم دوست مؤمن است و بردبارى و زیرش و عقل امیر سپاهش (یعنى اعضاء و جوارحش بفرمان عقلش رفتار کنند) و مدارا برادرش و احسان پدرش باشد. ( اصول کافى-ترجمه مصطفوى، ج 3، ص: 79 )
***اخلاق:
بهترین راه موجود برای کسب اخلاق خوش، مطالعه ى روایات و آیاتى است که در زمینه حسن خلق و سوء اخلاق وارد شده است. پیرامون روایات و آیات زیر تأمل کنید:
الف- توجه و تأمل به ارزش خوش اخلاقى و آثار نیک آن و هم چنین تفکر و اندیشه بر آثار نا مطلوب دنیوی و آخروی بد اخلاقى برای ایجاد انگیزه ،بسیار موثر است. براى این منظور بهترین راه موجود، مطالعه ى روایات و آیاتى است که در زمینه حسن خلق و سوء اخلاق وارد شده است. برخى از آیات و روایات را بیان می کنیم:
قرآن کریم علت پیروزی و موفقیت پیامبر عظیمُ شأن اسلام را در تسخیر قلوب اعراب جاهلی بد اخلاق و خُشک که به فرزندان خود نیز رحم نمی کردند و آنان را زنده بگور می کردند،چنین می فرماید:« فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ؛ رحمت خدا تو را با خلق، مهربان و خوش خوى گردانید، و اگر تند خو و سخت دل بودى مردم از پیرامون تو متفرق مى شدند، پس چون امت به نادانى در باره تو بد کنند از آنان درگذر و از خدا بر آنها طلب آمرزش کن./ آل عمران/ 159.
اخلاق خوب پیامبر بود که خداوند نیز آن را می ستاید و چه زیبا است که خداوند چنین سخنی را به بنده اش بگوید:«انک لعلى خلق عظیم؛ همانا تو ( ای پیامبر) دارای خلق عظیم هستی». / قلم/4.
– یکی از خویشان امام سجاد –علیه السلام- نزد حضرت آمد و سخنان تند و ناسزا به آن بزرگوار گفت. امام سکوت فرمودند، تا او رفت. در این هنگام، امام به حاضران فرمود: شنیدید این مرد چگونه با من بر خورد کرد. اکنون دوست دارم همراه من بیاید تا نزد او برویم و پاسخ مرا بشنوید. امام حرکت کرد و در راه این آیه را می خواند:« و الکاظمین الغیظ و العافین عن الناس و الله یحب المحسنین؛ پرهیز گاران، خشم خود را فرو می برند و نسبت به مردم عفو و گذشت دارند. خداوند نیکوکاران را دوست دارد»./ آل عمران/134.
امام به خانه ی مرد ناسزا گو رسید و او را صدا زد. او به گمان این که امام برای تلافی آمده، خود را آمده ی ستیز ساخت و بیرون آمد. امام فرمود: برادرم؛ ساعتی قبل نزد من آمدی و آن چه خواستی گفتی، اگر آن چه گفتی، در من هست، از درگاه خدا طلب آمرزش می کنم و اگر نیست خدا تو را بیامرزد. مرد گستاخ چنان در برابر سخنان مهر انگیز امام تحت تاثیر قرار گرفت، که بین چشمان حضرت را بوسید و گفت: آن چه گفتم، در شما نبود و اعتراف می کنم خودم به آن چه گفتم، سزاوارترم. / آموزه های اخلاقی- رفتاری امامان شیعه -علیهم السلام-، محمد تقی عبدوس و محمد محمدی ری شهری، بوستان کتاب، ص623.
-پیامبر خدا – صلی الله علیه وآله- می فرماید : آن که اخلاق خویش را نیکو گرداند، خداوند او را به مقام روزه گیرِ شب زنده دار رساند./ میزان الحکمه، ج٣، ص٤٦٧
-پیامبر خدا صلی الله علیه وآله می فرماید: بنده ، هر چند در عبادت ضعیف باشد ، با اخلاق نیک خود در آخرت به درجات بزرگ ومنزلت های والایی دست می یابد./ همان،ج٣، ص٤٦٧ .
-پیامبر خدا – صلی الله علیه وآله- می فرماید : همانا نزدیکترین شما به من در فردا [ی قیامت] وسزاوارترین شما به شفاعت من ، راست گوترین ، امانتدارترین ، خوش اخلاق ترین، ونزدیکترین شما به مردم است./ همان، ج 5، ص ٥٩٣ .
این روایات بیان می دارد که برای رسیدن به اخلاق شایسته باید تمرین کرد و پشتکار داشت؛ امام علی -علیه السلام- می فرماید : در راه کسب مکارم اخلاق پشتکار و پایداری ورزید. همان،ج٣، ص ٤٧٢
-همچنین آن حضرت فرمود: نفْسهای خود را بر اخلاق نیکو تمرین دهید ؛ زیرا که بنده مسلمان، با حُسنِ خُلقِ خود به درجه روزه گیرِ شب زنده دار می رسد. / همان،ج3 ، ص ٤٧٠ .
-درحدیث دیگری از آن حضرت آمده است: اخلاق نیکو روزیها را زیاد می کند ومیان دوستان اُنس واُلفت پدید می آورد./ همان، ج ٣، ص ٤٨٠ .
*در مورد آثار دنیوی خوش اخلاقی همین بس که فرد خوش اخلاق و نرم خو را همگان دوست دارند و دوستان چنین افرادی بسیار زیاد است و از حمایت های مادی و معنوی و اجتماعی این افراد بهره مند می شود.
-امام علی -علیه السلام- می فرماید: آن که بد اخلاق باشد خانواده اش(و دیگران) از او دلتنگ و بیزار می شوند. /همان،٣ ص ٤٨٤ .
-امام علی علیه السلام می فرماید: کسی که بد اخلاق باشد، از پیدا کردن دوست وهمراه درمانَد. / همان،٣ ص ٤٨٤ .
-امام صادق علیه السلام : هر که بد اخلاق باشد، خودش را عذاب دهد. /همان،ج3، ص ٤٨٥ .
ب. یکى از ابعاد مهم وجودى انسان عواطف طبیعى، انسانى و ایمانى او است. ایجاد رابطه عاطفى با سایر انسانها قابل رشد و تربیت است. قسمت بزرگى از لذت و شادى زندگى انسان از طریق ایجاد ارتباط عاطفى با دیگران تأمین مى شود.
باید توجه نمود که این شادى و لذت از طریق خوش اخلاقى یعنى ایجاد رابطه ى عاطفى مثبت بدست مى آید و بد اخلاقى که در واقع همان رابطه ى عاطفى منفى است، موجب کدورت و عذاب زندگى مى باشد و دیگران را از گرد انسان دور می کند. آدمی هر گاه که کار خوب انجام می دهد، خودش حس خوبی را در درون خود احساس می کند، بنابراین بیاید با آگاهی، تلاش و توجه بیشتر حسهای خوش آیند را همواره تجربه کنیم.
ج. از راههاى دیگر تحصیل خوش اخلاقى و رفع بد اخلاقى تمرین عملى خوش اخلاقى هنگام برخورد با دیگران است. اگر مدتی خود را به خوش برخوردی بزنید، بعد از مدتی خوش رفتاری جزء شخصیت شما می شود. هر کس قادر است با یک تصمیم قوى عزم را جزم و با رعایت اصل تدریج و گام به گام، به تمرین عملى در این زمینه بپردازد. اگر کسى تصمیم بگیرد حداقل به مدت چهل روز در برخورد خود نسبت به اطرافیان تجدید نظر نماید و در این مدت باروئى گشاده دیگران را میهمان کند، لبى خندان و رابطه اى صمیمى برخورد نماید، قطعاً نتایج خوبى خواهد گرفت.
با رعایت موضوعات اخلاقی و داشتن خلق نکو می توان زندگی را هم برای خود و هم برای دیگران خوشایند نماییم.مهمترین نکته برای رسیدن به این هدف توجه به فرمایش گوهر بار امام علی علیه السلام است که ایشان می فرمایند هرآنچه برای خود می پسندی برای دیگران هم بپسند و آنچه را برای خود نمی پسندی برای دیگران نپسند.
توجه و رعایت این نکته در زندگی باعث می گردد رفتار و برخورد با دیگران تغییر نماید زیرا همه انسانها خواستار احترام و محبت کردن دیگران و… هستند لذا اگر خودشان هم این امور را رعایت کنند دیگران هم از این رفتار احساس رضایت می کنند. امام صادق علیه السلام فرمود:«هیچ زندگانى گواراتر از خوش اخلاقى نیست».کسیکه خوش اخلاق باشد،با مردم خوشرفتارى کند،با لب خندان سخن بگوید،در مقابل حوادث و مشکلات بردبار باشد،محبوب همه است،دوستانش زیادند،همه دوست دارند با او معاشرت و رفت و آمد کنند،عزیزو محترم است،به ضعف اعصاب و بیماریهاى روانى مبتلا نمیشود،برمشکلات و دشواریهاى زندگى پیروز میگردد،از زندگى لذت میبرد،و برمعاشرانش خوش میگذرد.برای رسیدن به این هدف زیبا باید به این نکات توجه نمود که خوش اخلاقی و ایجاد فضای صمیمی و شیرین خواه در زندگی شخصی خودمان و خواه در زندگی اجتماعی و شغل خود محصول منش ماست ، نه ثمره قواعد و فنون. برای خوش اخلاق بودن لازم است نخست فرد احترام به خود و اعتماد به نفس را در مورد خود رعایت نموده و دارای خویشتن داری باشد. اگر نسبت به فرمایش امام علی علیه سلام به باور رسیده باشید در نحوه رفتار با دیگران، مراعات رفتار را نموده و در نتیجه فضای زندگی آمیخته به لطف و خوش رفتاری و جاذبه بین یکدیگر می شود. برای خوش اخلاق بودن نیاز است برخی نکات را رعایت نمایید.
1. با یادگیری مهارت های ارتباطی(نظیر:به حرفهای یکدیگر گوش دادن،احترام به نظرها و عقاید یکدیگر و تشریک مساعی و مشورت کردن)روابط خود را بهبود بخشید.
2. هنگام اختلاف نظر یا سوء تفاهم ،به جای سرزنش کردن یا تفسیر نادرست،به شناسایی مسأله و یافتن راه حل آن بپردازید و در صورت لزوم از کمک و مشاوره افراد با تجربه و متخصص بهره ببرید. در صورت به وجود آمدن هر گونه سوءتفاهم و سوء برداشت،در نخستین فرصت ممکن به حل و فصل قضیه بپردازید ؛تا به فرایندی مخرب و پیشرونده تبدیل نشود.
3. برای رسیدن به امنیت روانی و عاطفی در روابط با دیگران ،داشتن صداقت،پذیرش،سعة صدر،انصاف و اعتماد متقابل را اصل اول قرار دهید.
4. خشونت را با خشونت پاسخ ندهید.خشونت را با سکوت پاسخ گویید و در موقعیتی مناسب،دربارة مسأله مورد نظر به بحث و گفت و گو بپردازید.
5. بکوشید در سراسر زندگی و در روابط بین خود و دیگران به جای هر گونه پیش داوری یا مشاهده اشکالات و ضعف ها ،نقاط مثبت و قوت را ببینید؛به عبارت دیگر،به جای توجه به نیمه خالی لیوان ،به نیمه پر آن توجه کنید. همیشه در رویارویی با مسائل و مشکلات ،خود ا در وضعیت طرف مقابل قرار دهید و با قبول مسؤولیت خود و شناخت انتظارات متقابل ،به حل و فصل اختلافات رو آورید.
6. از رفتارهایی نظیر متلک،تحقیر،سرزنش و به رخ کشیدن یکدیگر،که موجب افزایش مقاومت های روانی در طرف مقابل است،بجد پرهیز شود.
7. از خطاهای یکدیگر بسرعت بگذرید و خطاهای همدیگر را تحمل کنید.
8. از نسبت دادن القاب و زدن برچسب های ناگوار و نامطلوب(مانند:بدقول،زرنگ،شلخته،کله شوق،یک دنده،لجباز و خود خواه)به یکدیگر پرهیز کنید.
9. برای داشتن یک اخلاق خوب و زندگی با نشاط و موفق،خوب بیندیشید،وقت بگذارید،احساس مسئولیت کنید،موانع ارتباط سالم را از میان بردارید و به عوامل ایجاد کننده روابط سالم توجه کنید.
10. در مواردی که عصبانیت شما شدت می یابد و احتمال اختلال در کار سیستم عصبی یا غدد درون ریز(بویژه غدد تیروئید)وجود دارد،در نخستین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کنید؛تا از عادی بودن ترشح غدد(از جمله غده تیروئید)مطمئن شوید.
موفق و مؤید باشید.
دوست عزیز! ضمن تشکرازحسن اعتماد شما به این مجموعه، باید عرض شود که سؤال شما خیلی کلی است، از (ایمان و اخلاق )سوال پرسیده اید، اما مشخص ننموده اید که دقیقا سوال شما چیست؟، مفهوم ایمان؟فواید ایمان؟درجات ایمان؟ویژگی های مؤمنین؟ خوش اخلاقی؟ روش های کسب خلق خوش؟مصادیق خوش اخلاقی؟… خواهشمندیم در مکاتبات بعدی خود سوالتان را جزیی تر بیان بفرماید تا همکاران ما بهتر بتواند شما را راهنمایی نمایند. دراین نوشتار سعی می کنیم مطلبی را درخصوص ایمان و ویژگی های مومنین و رعایت اخلاق حضورتان بیان نماییم.
***ایمان:
«ایمان»، تنها یک «کلمه» نیست، بلکه یک «باور قلبی» است. باوری که به زندگی انسان «جهت» می‌دهد و در «چگونه زیستن» او نقشی مهمّ دارد و محور ارزش‌گذاری برای اندیشه‌ها و عملکردهای مردم است.
خداوند متعال نیز در قرآن کریم هرگاه ایمان را مطرح می‌‌سازد، به دنبال آن «عمل» را نیز بیان می‌‌دارد تا نمود عینی ایمان را در عمل گوشزد کند .
بنابراین ایمان زبانی و یا اعتقاد صرف، ایمان نیست مگر آن‌که به لوازم آن چیزی که بدان معتقد شده‌ایم، ملتزم شویم و آثار آن را بپذیریم .
در نتیجه ، درک فوائد ایمان زمانی معنا پیدا که انسان علاوه بر آنچه که به زبان می آورد و باور قلبی دارد، به آنچه که خداوند دستور داده نیز عمل نماید نه اینکه تنها به ایمان زبانی و یا باور قلبی اکتفا نموده و از طرفی نیز در انتظار چشیدن فوائد ایمان باشد .
ایمان دارای مراتبی می باشد که هر کسی بنا به اعتقاد و عملی که انجام می دهد به این مراتب دست پیدا می کند . بنابراین ملاک شناختن فوائد ایمان به خدا ؛ افراد و اشخاص نمی باشند چراکه چه بسا افرادی داعیه ایمان داشته باشند اما عملا در پائین ترین مراتب ایمان قرار گرفته و از ثمرات و فوائد ایمان کمترین بهره را در زندگی خود نبرده باشند .
اما فوائد ایمان به خدا در زندگی انسان از ابعاد گوناگون جسمی ، روحی ، مادی ، معنوی و همچنین از بعد اجتماعی قابل بررسی می باشد.
*ویژگی های مومنین در قرآن و روایات : برخی از ویژگی های مومنین که در قرآن ذکر گردیده به شرح ذیل می باشد:
1- تأمین حوائج مادى دیگران (توبه/71، انفال/3)
2- امر به معروف و نهى از منکر (توبه/71، آل عمران/114)
3- تعاون و همیارى با برادران ایمانى (توبه/71)
4- تواضع با مردم (فرقان/63)
5- پیشى گرفتن در انجام امور خیر (مؤمنون/59)
6- عدم طرح دوستى با کافران (مجادله/22)
7- کوشش در امانتدارى (مؤمنون/8)
8- وفاى به تعهدها و قراردادها (مؤمنون/8)
علاوه بر آیات ذکر شده برخی از روایات نیز بر ویژگی های مومنین تاکید دارد که به برخی از آنها نیز اشاره می نمائیم.
1- صداقت : درحکمت« 450 » نهج البلاغه هم حضرت علی علیه السلام یکی از علامات ایمان درمؤمنین را همین راستگویی می دانند ومی فرمایند «علامة الایمان ان تؤثر الصدق حیث یضرک علی الکذب حیث ینفعک »
نشانه ی ایمان آن است که اختیار کنی راست گفتن را جائیکه به تو زیان می رساند بردروغ گفتن جائیکه سود می دهد .
2- شاد بودن با شادی دیگران و ناراحت بودن با ناراحتی آنها پیامبر گرامی اسلام در این خصوص می فرماید : « مَثَلُ الْمُؤْمِنِ فِی تَوَادِّهِمْ وَ تَرَاحُمِهِمْ کَمَثَلِ الْجَسَدِ إِذَا اشْتَکَى بَعْضُهُ تَدَاعَى سَائِرُهُ بِالسَّهَرِ وَ الْحُمَّى . نمونه مؤمنان در مهرورزى و دلسوزى به هم ، چون یک تن است که اگر قسمتی از آن بیمار شود همه آن دچار بیخوابى و تب گردد. ». (بحار الأنوار ج 58 ص 150 )
3- برخی دیگر از صفتهای مومنین از زبان امام صادق علیه السلام :
امام صادق علیه السّلام فرمود: مؤمن را سزاوار است که داراى هشت خصلت باشد: 1- هنگام شدائد با وقار باشد، 2- هنگام بلا شکیبا باشد، 3- در فراوانى نعمت سپاسگزار باشد، 4- بآنچه خدا روزیش کرده قانع و خرسند باشد، 5- به دشمنانش ستم نکند، 6- بارش را بر دوستانش نیفکند 7- بدنش از او در رنج و مشقت باشد (از بسیارى عبادت و قضاء حوائج مردم) 8- مردم از ناحیه او در آسایش باشند، همانا علم دوست مؤمن است و بردبارى و زیرش و عقل امیر سپاهش (یعنى اعضاء و جوارحش بفرمان عقلش رفتار کنند) و مدارا برادرش و احسان پدرش باشد. ( اصول کافى-ترجمه مصطفوى، ج 3، ص: 79 )
***اخلاق:
بهترین راه موجود برای کسب اخلاق خوش، مطالعه ى روایات و آیاتى است که در زمینه حسن خلق و سوء اخلاق وارد شده است. پیرامون روایات و آیات زیر تأمل کنید:
الف- توجه و تأمل به ارزش خوش اخلاقى و آثار نیک آن و هم چنین تفکر و اندیشه بر آثار نا مطلوب دنیوی و آخروی بد اخلاقى برای ایجاد انگیزه ،بسیار موثر است. براى این منظور بهترین راه موجود، مطالعه ى روایات و آیاتى است که در زمینه حسن خلق و سوء اخلاق وارد شده است. برخى از آیات و روایات را بیان می کنیم:
قرآن کریم علت پیروزی و موفقیت پیامبر عظیمُ شأن اسلام را در تسخیر قلوب اعراب جاهلی بد اخلاق و خُشک که به فرزندان خود نیز رحم نمی کردند و آنان را زنده بگور می کردند،چنین می فرماید:« فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ؛ رحمت خدا تو را با خلق، مهربان و خوش خوى گردانید، و اگر تند خو و سخت دل بودى مردم از پیرامون تو متفرق مى شدند، پس چون امت به نادانى در باره تو بد کنند از آنان درگذر و از خدا بر آنها طلب آمرزش کن./ آل عمران/ 159.
اخلاق خوب پیامبر بود که خداوند نیز آن را می ستاید و چه زیبا است که خداوند چنین سخنی را به بنده اش بگوید:«انک لعلى خلق عظیم؛ همانا تو ( ای پیامبر) دارای خلق عظیم هستی». / قلم/4.
– یکی از خویشان امام سجاد –علیه السلام- نزد حضرت آمد و سخنان تند و ناسزا به آن بزرگوار گفت. امام سکوت فرمودند، تا او رفت. در این هنگام، امام به حاضران فرمود: شنیدید این مرد چگونه با من بر خورد کرد. اکنون دوست دارم همراه من بیاید تا نزد او برویم و پاسخ مرا بشنوید. امام حرکت کرد و در راه این آیه را می خواند:« و الکاظمین الغیظ و العافین عن الناس و الله یحب المحسنین؛ پرهیز گاران، خشم خود را فرو می برند و نسبت به مردم عفو و گذشت دارند. خداوند نیکوکاران را دوست دارد»./ آل عمران/134.
امام به خانه ی مرد ناسزا گو رسید و او را صدا زد. او به گمان این که امام برای تلافی آمده، خود را آمده ی ستیز ساخت و بیرون آمد. امام فرمود: برادرم؛ ساعتی قبل نزد من آمدی و آن چه خواستی گفتی، اگر آن چه گفتی، در من هست، از درگاه خدا طلب آمرزش می کنم و اگر نیست خدا تو را بیامرزد. مرد گستاخ چنان در برابر سخنان مهر انگیز امام تحت تاثیر قرار گرفت، که بین چشمان حضرت را بوسید و گفت: آن چه گفتم، در شما نبود و اعتراف می کنم خودم به آن چه گفتم، سزاوارترم. / آموزه های اخلاقی- رفتاری امامان شیعه -علیهم السلام-، محمد تقی عبدوس و محمد محمدی ری شهری، بوستان کتاب، ص623.
-پیامبر خدا – صلی الله علیه وآله- می فرماید : آن که اخلاق خویش را نیکو گرداند، خداوند او را به مقام روزه گیرِ شب زنده دار رساند./ میزان الحکمه، ج٣، ص٤٦٧
-پیامبر خدا صلی الله علیه وآله می فرماید: بنده ، هر چند در عبادت ضعیف باشد ، با اخلاق نیک خود در آخرت به درجات بزرگ ومنزلت های والایی دست می یابد./ همان،ج٣، ص٤٦٧ .
-پیامبر خدا – صلی الله علیه وآله- می فرماید : همانا نزدیکترین شما به من در فردا [ی قیامت] وسزاوارترین شما به شفاعت من ، راست گوترین ، امانتدارترین ، خوش اخلاق ترین، ونزدیکترین شما به مردم است./ همان، ج 5، ص ٥٩٣ .
این روایات بیان می دارد که برای رسیدن به اخلاق شایسته باید تمرین کرد و پشتکار داشت؛ امام علی -علیه السلام- می فرماید : در راه کسب مکارم اخلاق پشتکار و پایداری ورزید. همان،ج٣، ص ٤٧٢
-همچنین آن حضرت فرمود: نفْسهای خود را بر اخلاق نیکو تمرین دهید ؛ زیرا که بنده مسلمان، با حُسنِ خُلقِ خود به درجه روزه گیرِ شب زنده دار می رسد. / همان،ج3 ، ص ٤٧٠ .
-درحدیث دیگری از آن حضرت آمده است: اخلاق نیکو روزیها را زیاد می کند ومیان دوستان اُنس واُلفت پدید می آورد./ همان، ج ٣، ص ٤٨٠ .
*در مورد آثار دنیوی خوش اخلاقی همین بس که فرد خوش اخلاق و نرم خو را همگان دوست دارند و دوستان چنین افرادی بسیار زیاد است و از حمایت های مادی و معنوی و اجتماعی این افراد بهره مند می شود.
-امام علی -علیه السلام- می فرماید: آن که بد اخلاق باشد خانواده اش(و دیگران) از او دلتنگ و بیزار می شوند. /همان،٣ ص ٤٨٤ .
-امام علی علیه السلام می فرماید: کسی که بد اخلاق باشد، از پیدا کردن دوست وهمراه درمانَد. / همان،٣ ص ٤٨٤ .
-امام صادق علیه السلام : هر که بد اخلاق باشد، خودش را عذاب دهد. /همان،ج3، ص ٤٨٥ .
ب. یکى از ابعاد مهم وجودى انسان عواطف طبیعى، انسانى و ایمانى او است. ایجاد رابطه عاطفى با سایر انسانها قابل رشد و تربیت است. قسمت بزرگى از لذت و شادى زندگى انسان از طریق ایجاد ارتباط عاطفى با دیگران تأمین مى شود.
باید توجه نمود که این شادى و لذت از طریق خوش اخلاقى یعنى ایجاد رابطه ى عاطفى مثبت بدست مى آید و بد اخلاقى که در واقع همان رابطه ى عاطفى منفى است، موجب کدورت و عذاب زندگى مى باشد و دیگران را از گرد انسان دور می کند. آدمی هر گاه که کار خوب انجام می دهد، خودش حس خوبی را در درون خود احساس می کند، بنابراین بیاید با آگاهی، تلاش و توجه بیشتر حسهای خوش آیند را همواره تجربه کنیم.
ج. از راههاى دیگر تحصیل خوش اخلاقى و رفع بد اخلاقى تمرین عملى خوش اخلاقى هنگام برخورد با دیگران است. اگر مدتی خود را به خوش برخوردی بزنید، بعد از مدتی خوش رفتاری جزء شخصیت شما می شود. هر کس قادر است با یک تصمیم قوى عزم را جزم و با رعایت اصل تدریج و گام به گام، به تمرین عملى در این زمینه بپردازد. اگر کسى تصمیم بگیرد حداقل به مدت چهل روز در برخورد خود نسبت به اطرافیان تجدید نظر نماید و در این مدت باروئى گشاده دیگران را میهمان کند، لبى خندان و رابطه اى صمیمى برخورد نماید، قطعاً نتایج خوبى خواهد گرفت.
با رعایت موضوعات اخلاقی و داشتن خلق نکو می توان زندگی را هم برای خود و هم برای دیگران خوشایند نماییم.مهمترین نکته برای رسیدن به این هدف توجه به فرمایش گوهر بار امام علی علیه السلام است که ایشان می فرمایند هرآنچه برای خود می پسندی برای دیگران هم بپسند و آنچه را برای خود نمی پسندی برای دیگران نپسند.
توجه و رعایت این نکته در زندگی باعث می گردد رفتار و برخورد با دیگران تغییر نماید زیرا همه انسانها خواستار احترام و محبت کردن دیگران و… هستند لذا اگر خودشان هم این امور را رعایت کنند دیگران هم از این رفتار احساس رضایت می کنند. امام صادق علیه السلام فرمود:«هیچ زندگانى گواراتر از خوش اخلاقى نیست».کسیکه خوش اخلاق باشد،با مردم خوشرفتارى کند،با لب خندان سخن بگوید،در مقابل حوادث و مشکلات بردبار باشد،محبوب همه است،دوستانش زیادند،همه دوست دارند با او معاشرت و رفت و آمد کنند،عزیزو محترم است،به ضعف اعصاب و بیماریهاى روانى مبتلا نمیشود،برمشکلات و دشواریهاى زندگى پیروز میگردد،از زندگى لذت میبرد،و برمعاشرانش خوش میگذرد.برای رسیدن به این هدف زیبا باید به این نکات توجه نمود که خوش اخلاقی و ایجاد فضای صمیمی و شیرین خواه در زندگی شخصی خودمان و خواه در زندگی اجتماعی و شغل خود محصول منش ماست ، نه ثمره قواعد و فنون. برای خوش اخلاق بودن لازم است نخست فرد احترام به خود و اعتماد به نفس را در مورد خود رعایت نموده و دارای خویشتن داری باشد. اگر نسبت به فرمایش امام علی علیه سلام به باور رسیده باشید در نحوه رفتار با دیگران، مراعات رفتار را نموده و در نتیجه فضای زندگی آمیخته به لطف و خوش رفتاری و جاذبه بین یکدیگر می شود. برای خوش اخلاق بودن نیاز است برخی نکات را رعایت نمایید.
1. با یادگیری مهارت های ارتباطی(نظیر:به حرفهای یکدیگر گوش دادن،احترام به نظرها و عقاید یکدیگر و تشریک مساعی و مشورت کردن)روابط خود را بهبود بخشید.
2. هنگام اختلاف نظر یا سوء تفاهم ،به جای سرزنش کردن یا تفسیر نادرست،به شناسایی مسأله و یافتن راه حل آن بپردازید و در صورت لزوم از کمک و مشاوره افراد با تجربه و متخصص بهره ببرید. در صورت به وجود آمدن هر گونه سوءتفاهم و سوء برداشت،در نخستین فرصت ممکن به حل و فصل قضیه بپردازید ؛تا به فرایندی مخرب و پیشرونده تبدیل نشود.
3. برای رسیدن به امنیت روانی و عاطفی در روابط با دیگران ،داشتن صداقت،پذیرش،سعة صدر،انصاف و اعتماد متقابل را اصل اول قرار دهید.
4. خشونت را با خشونت پاسخ ندهید.خشونت را با سکوت پاسخ گویید و در موقعیتی مناسب،دربارة مسأله مورد نظر به بحث و گفت و گو بپردازید.
5. بکوشید در سراسر زندگی و در روابط بین خود و دیگران به جای هر گونه پیش داوری یا مشاهده اشکالات و ضعف ها ،نقاط مثبت و قوت را ببینید؛به عبارت دیگر،به جای توجه به نیمه خالی لیوان ،به نیمه پر آن توجه کنید. همیشه در رویارویی با مسائل و مشکلات ،خود ا در وضعیت طرف مقابل قرار دهید و با قبول مسؤولیت خود و شناخت انتظارات متقابل ،به حل و فصل اختلافات رو آورید.
6. از رفتارهایی نظیر متلک،تحقیر،سرزنش و به رخ کشیدن یکدیگر،که موجب افزایش مقاومت های روانی در طرف مقابل است،بجد پرهیز شود.
7. از خطاهای یکدیگر بسرعت بگذرید و خطاهای همدیگر را تحمل کنید.
8. از نسبت دادن القاب و زدن برچسب های ناگوار و نامطلوب(مانند:بدقول،زرنگ،شلخته،کله شوق،یک دنده،لجباز و خود خواه)به یکدیگر پرهیز کنید.
9. برای داشتن یک اخلاق خوب و زندگی با نشاط و موفق،خوب بیندیشید،وقت بگذارید،احساس مسئولیت کنید،موانع ارتباط سالم را از میان بردارید و به عوامل ایجاد کننده روابط سالم توجه کنید.
10. در مواردی که عصبانیت شما شدت می یابد و احتمال اختلال در کار سیستم عصبی یا غدد درون ریز(بویژه غدد تیروئید)وجود دارد،در نخستین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کنید؛تا از عادی بودن ترشح غدد(از جمله غده تیروئید)مطمئن شوید.
موفق و مؤید باشید.