در شرایطی که قرار بود دیروز نشست کمپ دیوید با حضور رئیس جمهوری آمریکا و سران کشورهای عربی برگزار شود، اما این نشست غایبی داشت که نبودش مورد توجه رسانه ها و تحلیل گران مسائل منطقه قرار گرفت. این غایب کسی نیست جز ملک سلمان، ‌پادشاه عربستان سعودی. اهمیت این موضوع بدان سبب است که در شرایطی که اعراب منطقه به رهبری عربستان تلاش می کنند تا در وهله اول مانع توافق هسته ای میان ایران و کشورهای 1+5 شوند و در وهله دوم، در صورت انعقاد توافق میان طرفین،‌ اطمینان های لازم برای تأمین منافعشان از سوی آمریکا به آنها داده شود، عدم حضور ملک سلمان، پادشاه فراموش کار عربستان در این نشست که از آن به قهر تعبیر شده است، حاوی معنای مهمی است که البته فراتر از قهر است.

از سوی دیگر قرار بود در این نشست، موافقتنامه ای امنیتی میان طرفین، یعنی آمریکا و کشورهای عربی منطقه منعقد شود تا به زعم خودشان از گسترش نفوذ و قدرت ایران، در صورت انعقاد توافق هسته ای میان ایران با کشورهای 1+5 در امان بوده و از سوی دیگر، از تداوم حمایت های آمریکا به خود مطمئن باشند.

با این وجود و علی رغم اهمیت این موضوع،‌ به ویژه برای عربستان سعودی که می کوشد خود را سردمدار جهان عرب نشان دهد،‌ پادشاه این کشور در این نشست حاضر نشد و این یک سوال بزرگ است که چرا؟

با نگاه به ساختار پیر و فرتوت حاکمیت سیاسی عربستان و منازعات جدی قدرت در خاندان آل سعود، می توان گفت پاسخ چندان دشوار نیست، یعنی ‌اگر چه همپیمانی با آمریکا و مقابله با نفوذ ایران در منطقه برای عربستان اهمیت دارد، اما به نظر می رسد در شرایط کنونی آل سعود با خطری آنی و جدی در داخل مواجه است، به گونه ای که حتی منجر به لغو سفر پادشاه این کشور به کمپ دیوید شده است. هرچند در این میان، برخی از وضعیت نامساعد جسمی ملک سلمان و ابتلای وی به آلزایمر سخن می گویند، اما مسأله ای جدی تر از این موضوع در میان است.

برای درک این مسأله می بایست به تحولات اخیر عربستان، به ویژه پس از حمله این کشور به یمن و عزل ولیعهد و وزیر خارجه این کشور اشاره کرد، ‌اقدامی که از آن به عنوان نوعی کودتای خاموش در حاکمیت عربستان نام برده می شود. در این اقدام ملک سلمان در یک سنت شکنی بی سابقه، مقرن بن عبدالعزیز را از ولیعهدی عزل کرد و یکی از نوادگان عبدالعزیز، یعنی محمد بن نایف را به ولیعهدی انتخاب کرد و فرزند خود، یعنی محمد بن سلمان، سردمدار کشتار مردم یمن را جانشین ولیعهد کرد. ملک سلمان همچنین وزیر خارجه کهنه کار سعودی، یعنی سعود الفیصل را برکنار کرد و فردی وابسته تر به آمریکا، یعنی عادل الجبیر را به جای فیصل گماشت.

این کودتای خاموش امروز در فرآیندی معکوس، در حال تبدیل شدن به یک کودتای واقعی علیه حاکمیت آل سعود است؛ مسأله ای که چندی پیش نیز موجب بازگشت زودهنگام ملک سلمان از اجلاس سران اتحادیه عرب در شرم الشیخ شد. در آن زمان، پایگاه خبری «الاتجاه پرس»، نوشت که علت بازگشت سریع سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان از اجلاس سران اتحادیه عرب در شرم الشیخ به علت تلاش برای کودتا در این کشور بوده است. به نقل از این پایگاه و بنا به گفته منابع عربی، مقرن بن عبدالعزیز جانشین ولیعهد و متعب بن عبدالله فرزند پادشاه سابق عربستان و شاهزاده ولید بن طلال در کودتا علیه سلمان بن عبدالعزیز دست داشتند.

با حمله عربستان به یمن و همچنین عزل و نصب های جدید در دستگاه آل سعود،‌ نه تنها از حجم اختلافات در عربستان کم نشده است که زنگ خطر کودتا را بیش از پیش برای این کشور به صدا درآورده است؛ مسأله ای که مهمترین علت غیبت سلمان در کمپ دیوید می باشد. در این جهت،‌ پایگاه تحلیلی آی‌ اچ‌ اس انگلیس در گزارشی با بی سابقه خواندن سرعت اقدامات سلمان در ساختار سیاسی عربستان سعودی، از احتمال بروز خصومت از سوی متعب، فرزند قدرتمند پادشاه فقید، که کنترل گارد ملی را در اختیار دارد، خبر داده است. این گزارش با بیان اینکه سلمان از زمان روی کار آمدن، عرف رایج آل سعود، مبنی بر تغییرات آهسته به منظور کسب حمایت حداکثری را کنار گذاشته، نوشته است که فرزند او محمد بن سلمان نیز به وضوح در تلاش است تا قدرت خود را تثبیت کند. آی‌ اچ ‌اس با اشاره به برکناری مقرن از ولیعهدی، نوشته است که حتی ممکن است محمد بن سلمان برای کنار زدن محمد بن نایف از ولیعهدی و در دست گرفتن قدرت پیش از برآوردهای کنونی، تلاش کند. آ چ اس پیش بینی می کند که ریسک اینکه ولیعهد و دیگر شاخه‌های آل سعود برای برکناری شاه سلمان به بهانه مشکلات سلامت، با شورای بیعت لابی کنند را افزایش یافته است.

با توجه به آنچه گفته شد، بحران سیاسی در حاکمیت آل سعود و وجود تغییرات مدیریت نشده در هرم قدرت سیاسی این کشور عامل اصلی ترس ملک سلمان از ترک ریاض است؛ نه تنها قهری در کار نیست، بلکه مدیریت این اوضاع آشفته عربستان بیش از هر زمانی وابستگی پادشاه به کاخ سفید را ایجاب می کند.