جهت استحضار خوانندگان گرامی نظریه فقهای بزرگ شیعه و روایاتی را که از ائمه علیهم السلام آمده ذکر می کنیم و آن سیره خلفای اهل سنت را در گرامی داشتن عید نوروز نقل می کنیم و قضاوت را به عهده خوانندگان گرامی می گذاریم.

نظریه فقهاى بزرگ شیعه نسبت به نوروز

ابن فهد حلى از فقهاى بزرگ شیعه مى فرماید: «یوم النیروز یوم جلیل القدر». روز نوروز یک روز با عظمتى است. المهذب البارع، ج 1، شرح ص 191.
حضرت آیت اللّه العظمى خوئى در پاسخ به استفتایى پیرامون فضیلت و اعمال عید نوروز پرسیده اند، ایشان پاسخ داده اند: «لا بأس بالاتیان بالأعمال المذکورة رجاء ، والله العالم». اگر این اعمال را به قصد رجاء باشد نه به قصد ورود، اشکال ندارد. صراط النجاة للمیرزا جواد التبریزی، ج 2، ص 426.

از حضرت آیت اللّه العظمى سیستانى پرسیده اند: «هل یعد اعتبار النیروز عیدا من البدع فی الدین؟»
که آیا معتبر دانستن عید نوروز بدعت است؟

پاسخ داده اند: «لا یعد بدعة». خیر، بدعت شمرده نمى شود.
فقهاى شیعه به استناد روایات متعدد، فتوى به استحباب غسل روز نوروز داده اند.

علامه حلى مى فرماید: «ویستحب الغسل لیلة الفطر… ویوم النیروز للفرس». غسل شب عید فطر و… و نوروز مستحب است. منتهى المطلب (ط.ق)، ج 1، ص 130.
همین فتوى را مرحوم ابن فهد در مهذب ج 1، ص 191، صاحب حدائق در حدائق، ج 4، ص 234، و مقدس اردبیلى در مجمع الفائدة، ج 7، ص 19.

صاحب جواهر مى فرماید: «وأما غسل یوم النیروز فعلى المشهور بین المتأخرین بل لم أعثر على مخالف فیه».
و اما استحباب غسل روز نوروز، نظریه مشهور میان متأخرین است بلکه در میان فقهاء کسى را مخالف نیافتم. جواهر الکلام، ج 5، ص 41.

سخنان ائمه علیهم السلام در باره نوروز

شیخ صدوق نقل مى کند: «وأتی علی علیه السلام بهدیة النیروز ، فقال علیه السلام : ما هذا؟»
خدمت حضرت امیر (ع) هدیه اى آوردند، حضرت فرمود این چه هدیه این است؟ پاسخ دادند: «یا أمیر المؤمنین الیوم النیروز» این هدیه روز نوروز است، حضرت هدیه را پذیرفت و فرمود «اصنعوا لنا کل یوم نیروزا». شما هر روز را براى ما نوروز قرار دهید. (هر روزتان نوروز باد). من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 300، ح 4073 .

از این روایت استفاده مى شود که حضرت هیچگونه مخالفتى با عید نوروز نفرمودند، بلکه فرمودند هر روزتان نوروز باد.
و در روایت دیگرى حضرت امیر علیه السلام فرمود: «الیوم لنا عید ، وغدا لنا عید ، وکل یوم لا نعصی الله فیه فهو لنا عید

امروز براى ما عید است و فردا هم عید ما هست و هر روز که خدا را معصیت نکنیم آن روز عید ما است.
مستدرک الوسائل، ج 6، ص 154، ح 6679.

شیخ طوسى در مصباح از امام صادق (ع) نقل کرده که حضرت به معلى بن خنیس فرمودند: «إذا کان یوم النیروز فاغتسل والبس أنظف ثیابک ، وتطیب بأطیب طیبک ، وتکون ذلک الیوم صائما

روز نوروز غسل کن و پاکیزه ترین لباست را بپوش و خود را خوشبو نما و این روز را روزه بگیر و بعد از نماز ظهر و عصر چهار رکعت نماز (با آداب خاصى) بجاى آور و دعا کن «یغفر لک ذنوب خمسین سنة». خداوند گناه پنجاه سال تو را مى آمرزد.
وسائل الشیعة (آل البیت)، ج 8، ص 172 – 173، ح 10338، مصباح المتهجد : 790.

ابن فهد حلى در مهذب نقل کرده که امام صادق (ع) به معلى بن خنیس فرمود: «إن یوم النیروز هو الیوم الذی أخذ فیه النبی ( صلى الله علیه وآله ) لأمیر المؤمنین ( علیه السلام ) العهود بغدیر خم فأقروا له بالولایة ، فطوبى لمن ثبت علیها ، والویل لمن نکثها»
روز نوروز همان روزى است که پیامبر اکرم صلّى اللّه علیه وآله در غدیر خم، از مردم نسبت به امیر مؤمنان (ع) عهد و پیمان گرفت. و در این روز با ولایت على (ع) تجدید پیمان نمایید، خوشا به حال کسى که در ولایت على (ع) ثابت قدم بماند و واى به حال کسى که پیمان شکنى کند.

و حضرت در ادامه فرمود: «وما من یوم نیروز إلا ونحن نتوقع فیه الفرج ، لأنه من أیامنا حفظه الفرس وضیعتموه».
ما در روز نوروز انتظار فرج داریم، زیرا آن روز از روزهاى ویژه ما اهل بیت است که شما آن را ضایع کردید ولى فارسها آن را حفظ کردند.

المهذب : 194، وسائل الشیعة (آل البیت)، ج 8، ص 173 ، ح 10339، والبحار 59 : 119.

سیره خلفای اسلامی در عید نوروز
علامه سید جعفر مرتضى مى نویسد: اهل سنت روز نوروز را گرامى مى داشتند و به همدیگر هدایا مى فرستادند، خلیفه اسلامى متوکل عباسى، در بغداد، چیزهاى ساخته شده از عنبر و گلهاى مخصوصى میان مردم توزیع مى کرد. الدیارات / ص 57 ، وراجع ص 39 / 40 ونشوار المحاضرات / ج 8 / ص 246 والعامة فی بغداد / ص 253 / 254 عنهما وعن عجائب المخلوقات / ص 121 وعن صبح الأعشى / ج 2 / ص 420 .

«وقیل إنّه أول من أخر النیروز رفقا بأهل الخراج
گفته اند که ایشان اولین کسى بود که روز عید نوروز را به خاطر مدارا با اقلیتهاى مذهبى، به تأخیر انداخت. محاضرة الأوائل / ص 142 .

و مادر مقتدر عباسى این روز را گرامى مى داشت. نشوار المحاضرات / ج 1 / ص 293 ، وراجع : المستطرف / ج 2 / ص 52 .
واثق هم این روز را گرامى مى داشت. الأغانی / ج 19 / ص 230 .

و مصنور دوانیقى نیز به این روز اهمیت مى داد
و اول کسى که روز نوروز را گرامى داشت و عید باستانى اعلام کرد، حجاج بن یوسف ثقفى بود. الأوائل / ج 2 / ص 34.

دکتر صالح وردانى از علماى مصر مى نویسد: وکان الفاطمیون بالإضافة إلى ذلک یحتفلون بعید النیروز ویوزعون فیه أصناف الحلوى.
در زمان حکومت فاطمیون، عید نوروز را جشن مى گیرفتند و انواع شیرینى جات در این روز توزیع مى کردند. الشیعة فی مصر ص 34.

تمام این کارها توسط خلفاى اسلامى در سه قرن آغازین اسلام، انجام مى گرفت و هیچ یک از علماى بزرگ اعتراض نمى کردند. المواسم والمراسم ص 99.