اعتماد به نفس از نظر قرآن ، به معناى پى بردن به کرامت و ارزش نفس است;(اسراء ،70 ) و این کرامت انسان از ویژگى هاى او است که سائر مخلوقات از آن برخوردار نیستند;و به همین خاطر نسبت به دیگر مخلوقات برترى دارد .
از دیگر کرامات و ارزش هاى انسان ، مقام «خلیفة اللهى » (بقره ،30) و «مسجود ملائکه » (بقره ، 33)و «تعلیم الاسماء» (بقره ،31) بودن او است کشف این حقایق سبب مى شود انسان ، جایگاه و ارزش خود را بشناسد ،و به خود ببالد و اعتماد کند; و با این ویژگى ها در مسیر سعادت و کمال گام بردارد
نکته مهم : در روان شناسى غرب ، اعتماد به نفس در مقابل توکل به خداست ; زیرا توکل به خدا به معناى اعتماد به خدا است ، ولى اعتماد به نفس از دیدگاه روان شناسان غرب به معناى اعتماد به خود است . در حالی که اگر اعتماد به خدا جایش را به اعتماد به خود داد شرک خواهد شد!
بنابراین اعتماد به نفس ریشه در خودشناسی و عزت نفس دارد یعنی انسان با تأمل در خود به نکات قوت و ضعف خود آشنا شود. وقتی انسان واقع بین می شود یعنی باخبر می شود که او توانایی محض نیست و نقاط ضعف هم در او هست دیگر مجالی برای غرور برایش باقی نمی نماند از طرفی هم با توجه به ضعف خود که از خودشناسی به دست آورد مأیوس و ناامید نمی شود چرا که بعد دیگر خود یعنی به توانایی ها و استعدادهای بالفعل و بالقوه خود آگاه است و می داند که انسان تا مرز خلیفه الهی و برترشدن از ملائک جای رشد دارد (اعتدال در توجه به نقاط ضعف و قوت) از سویی دیگر ،یکی از عوامل مهم تقویت به نفس خداباوری و توکل به خداست کسی که می داند لحظه به لحظه از نیروی بیکران حق قدرت و زندگی می گیرد هر لحظه خودش را نیازمند او می داند داشته هایش را از او می داند و برای رشد بیشتر توسل و توکل بیشتر را توشه و زاد راه خود می کند این امر برای او غرور نمی آورد برعکس این خودشناسی که اینجا حاصل می کند زمینه ساز خداشناسی او می گردد که من عرف نفسه عرف ربّه.
اما غروروتکبر :
یکی از رذایل اخلاقی که نه تنها در میان علمای اخلاق معروف و مشهور است در میان توده های مردم نیز از جمله صفات زشت شناخته شده می باشد «غرور» است. این صفت رذیله موجب از خود بیگانگی و جهل نسبت به خویشتن و دیگران و فراموش کردن موقعیت فردی و اجتماعی خود و غوطه ور شدن در جهل و بی خبری است.
غرور انسان را از خدا دور می کند و به شیطان نزدیک می سازد، واقعیت ها را در نظر او دگرگون می کند و همین امر سبب خسارت های شدید مادی و معنوی می گردد. افراد مغرور همیشه در جامعه منفورند و به خاطر توقع نامحدودشان گرفتار انزوای اجتماعی می شوند.غرور سرچشمه صفات رذیله دیگری مانند خودبرتربینی و تکبر و عجب و خودپسندی و ترک تواضع و کینه و حسد نسبت به دیگران و تحقیر آنها می شود.