با سلام و آرزوی موفقیت برای شما پرسشگر محترمفَاقْرَؤُوا مَا تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ(مزمل، 20) هر مقدار از قرآن که می توانید قرائت کنیداما اگر به هر دلیل، موفق به قرائت از روی قرآن کریم نشدید، صرف گوش دادن و یا نظر کردن به آیات قرآن هم ثواب دارد. و هر کدام مراتبی از بهره آیات الهی است.
مراتب بهره گیری از قرآن متفاوت است: نظر کردن، گوش کردن، قرائت از حفظ، قرائت همراه با نگاه کردن به آیات، قرائت همراه با تدبر، قرائتی که همراه با عمل کردن به دستورات الهی است، و …. هر کدام از این مراحل به نوبه ی خود مستحب و ثواب دارد.
استماع به معنی شنیدن است در حالی که به معنا و مفهوم کلام نیز توجه شود. یعنی شنیدن با میل قلبی. توفیق بعضی از عبادتها نصیب همة انسانها نمی شود برای این که از پاداش فراوان آن اطلاعی ندارد. از جملة این عبادتها استماع قرآن کریم است. در زمینة فضیلت استماع کلام خدا از امام چهارم زین العابدین ـ علیه السّلام ـ روایتی رسیده است که فرمود:
مَنِ اسْتَمَعَ حَرْفاً مِنْ کِتابِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ مِنْ غَیْرِ قِرائَةٍ کَتَبَ اللهُ لَهُ حَسَنَةً وَ مَحاعَنْهُ سَیِّئَةً وَ رَفَعَ لَهُ دَرَجَةً( کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۶۱۲، باب «ثواب قراءة القرآن) کسی که حرفی از کتاب خدا را بشنود بدون اینکه خود قرائت کند خداوند برایش حسنه ای می نویسد و یکی از گناهان او را محو می کند و مقام او را یک درجه بالا می برد.
روایاتی درباره عبادت بودن نگاه کردن به قرآن
مردم نماز می‌خواندند و ابوذر به امام علی ـ علیه‌السلام ـ نگاه می‌کرد از او سؤال شد، چرا این کار را انجام می‌دهی؟ گفت: از رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ شنیدم که می‌فرمود: نگاه کردن به علی بن ابی‌طالب عبادت است. نگاه کردن به والدین از روی رحمت و رأفت عبادت است. و نگاه کردن به مصحف عبادت است. و نگاه کردن به کعبه عبادت است.(محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج ۴، ص ۲۶۸، مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام، قم، ۱۴۰۸ ق.)
راوی گوید به امام صادق ـ علیه‌السلام ـ عرض کردم: فدایت شوم من قرآن را در سینه‌ام حفظ کرده و در دل می‌خوانم؛ آیا این‌طور افضل است یا اینکه قرآن را نگاه کنم؟ حضرت فرمود: با نگاه کردن بخوانی افضل است، مگر نشنیده‌ای نظر کردن در قرآن عبادت است؟( کلینی، یعقوب، الکافی، ‌ج ۲، ص ۶۱۳، چاپ چهارم‌، دار الکتب الإسلامیة، تهران، ۱۳۶۵ ش)