جهنم سعودی ها در سوریه رقم خواهد خورد!

دیدبان: بعد از گذشت حدود پنج سال از بحران سوریه، حامیان ایجاد این بحران در پله های شکست قرار گرفته اند. در حال حاضر بر همگان از جمله ایالات متحده آمریکا ثابت شده است که برچیدن حکومت مستقر و مشروع دمشق امکان پذیر نیست و بایستی در اندیشه گزینه های دیگری در قبال این امر بود. با این حال عربستان سعودی شکست ذلیلانه خویش در سوریه را تحمل نمی کند و به دنبال اشتباه استراتژیک دیگری در قبال حکومت مشروع سوریه است. قصه مداخله نظامی عربستان سعودی در سوریه از یک سری محرکه ها برخاسته است که امکان مداخله سعودی ها را علی رغم مسیر پر پیچ و خم آن فراهم کرده است؛ با این حال این مسیر در نهایت جهنم سعودی ها را رقم خواهد زد. حال در این نوشتار به بررسی محرکه ها و مسیر پر پیچ و خم این اقدام پرداخته می شود.

الف) محرکه ها

1- مدیریت پر ریسک

اگر در حال حاضر کسی بپرسد که آیا واقعا عربستان سعودی به سوریه لشکر می کشد یا نه؟ در پاسخ نمی توان با قاطعیت موانع موجود را برای وی لیست کرد و از عدم امکان چنین اتفاقی حرف به میان آورد. گرچه در بخش دوم این نوشتار به موانع موجود در مسیر پر پیچ و خم لشکرکشی به سوی سوریه خواهیم پرداخت اما سخن گفتن از عدم انجام این امر چندان راحت نیست. در حقیقت اصلی ترین موضوع در این رابطه به نوع کنشگری سران سعودی بر می گردد.

با مثال هایی ساده می توان به توضیح نوع رفتار عربستان در یک سال گذشته پرداخت. این کشور از یازده ماه گذشته به یمن هجوم برد اما کم تر کسی قبل از آن با قاطعیت احتمال انجام چنین جنگی با این بازه زمانی را پیش بینی می کرد. نمونه دیگر در رابطه با اعدام شیخ نمر اتفاق افتاد. می توان گفت که تقریبا عموم کارشناسان و تحلیل گران امکان اعدام این شیخ بزرگ را دور از ذهن می دانستند اما در کمال ناباوری این اتفاق نیز رخ داد. حال با این نمونه ها آیا می توان با قاطعیت کامل گفت که عربستان دست به جنایت دیگری در سوریه نمی زند؟

2- صحنه میدانی

سوریه در طول هفته های اخیر شاهد پیروزی های چشمگیری به نفع دولت مستقر و مشروع بشار اسد بوده است. پیروزی ها در «نبل» و «الزهرا» یکی از نمونه های اخیر است که محاصره چهار ساله آن به تازگی در هم شکست. بنابراین احساس خطری که از سوی حامیان تروریست ها پیدا شده است، خود را در پله های شکست پی در پی می بینند؛ لذا کم ترین علاج فوری بر پریشان حالی تروریست ها و حامیان آن ها ایجاد یک جو رسانه ای برای بازیابی روحیه شکست خورده آن ها است.

عربستان و حامیان دیگر تروریست های منطقه ای با پیروزی های اخیر محور مقاومت، خود را در شکست ذلیلانه می بینند؛ لذا به دنبال تبدیل این شکست ها به پیروزی هستند. صحنه میدانی سوریه یکی از مهم ترین عوامل چنین تاکتیکی به شمار می رود که از این حیث احتمال وقوع چنین اتفاقی را بیش از پیش به نظر می رساند.

3- تغییر موازنه

دنباله شکست های تروریست ها به نفع حکومت مشروع دمشق، موازنه بیرونی را بر هم زده است. حضور پر قدرت روسیه و ایران در طی ماه های اخیر موازنه قدرت در سوریه را به نفع محور مقاومت پیش می برد؛ لذا مخالفین چنین نظمی به دنبال ایجاد یک نظم جدیدی هستند. نظمی که حضور عربستان و ترکیه را پررنگ سازد و ایالات متحده آمریکا را موفق قصه گرداند.

اگر چنین بیندیشیم که با توجه به موضع گیری های غربی ها بحران سوریه به ماه های انتهایی خویش رسیده است، پس در این بازه آخر حضور بازیگران موجود بایستی با قدرت دنبال شود. در هفته های گذشته مخالفان حکومت سوریه از وزارت خارجه آمریکا خواستند تا درباره اظهارات جان کری که گفته بود مخالفان سوری تا سه ماه آینده ریشه کن می‌شوند، توضیح دهد. (1)

ب) مسیر پر پیچ و خم

1- کنشگری منفعت محور غرب

به نظر می رسد سیاستی که از سوی ایالات متحده آمریکا در قبال سوریه همانند سیاست های دیگر منطقه ای این کشور پیگیری می شود، سپردن هزینه های مدیریت بحران ها به عهده خود کشورهای منطقه است. آمریکا از این که هزینه های هنگفتی را بر خویش تحمیل کند دوری می جوید؛ لذا مشارکت این کشور در جنگ احتمالی عربستان علیه سوریه غیر محتمل به نظر می رسد.

در حقیقت گرچه آمریکا از اظهارات سعودی­ها مبنی بر دخالت نظامی در قبال سوریه حمایت می کند اما بعید به نظر می رسد که خود به صورت مستقیم در این صحنه حضور یابد. به هر حال تایید یا عدم تایید آمریکا برای سعودی ها مهم جلوه می کند و در تحولات آینده بایستی به نوع کنشگری ایالات متحده آمریکا توجه کرد. شاید بتوان گفت که حمایت بدون مشارکت این کشور نیز برای عربستان سعودی یک نیروی محرکه مشروعیت ساز تامین کند و احتمال حضور نظامی سعودی ها در سوریه را افزایش دهد.

2- باز شدن جبهه جدید

عربستان سعودی از یازده ماه گذشته جنایت های خویش علیه مردم مظلوم یمن را آغاز کرده است. حال این کشور بدون به اتمام رساندن جنگ اول خویش در یمن قصد سوریه کرده است اما توان نیروی زمینی عربستان برای اقدام علیه سوریه کافی به نظر نمی رسد؛ حال در صورت وجود چنین قوه ای نیز ­طبق قواعد نظامی ورود هم زمان به دو جنگ اشتباهی استراتژیک می باشد.

سعودی ها در یمن معمولا به حملات هوایی اکتفا کرده اند و اگر توان لازم برای اعزام نیروی زمینی به این کشور داشتند، بی تردید با استفاده از آن عبد ربه منصور هادی، رئیس جمهوری فراری و مستعفی یمن را باز می گرداندند. بنابراین عدم پیروزی در یمن دلیل قاطعی است که بر اشتباه بودن اقدام سعودی ها کفایت کند.

3- کنشگران مقابل سعودی ها

سوال مهمی که در رابطه با دخالت نظامی عربستان در سوریه به نظر می رسد، عبارت است از این که آیا عربستان به بازیگرانی که احتمالا با ایشان در سوریه مواجه خواهد شد اندیشیده است؟ اگر سعودی ها صرفا در خیال درگیری با نیروهای دولت سوریه هستند، در اشتباه فاحشی به سر می برند. در حال حاضر به نظر نمی آید که هیچ بازیگر عاقلی با لشکرکشی علیه دولت مشروع دمشق به پیروزی دست یابد؛ چرا که قصه حاضر سوریه با منافع متضاد و مشترک بازیگران زیادی از جمله بازیگران داخلی، منطقه ای و فرامنطقه ای گره خورده است.

در این صحنه آشفته که هر بازیگری به دنبال گسترش منافع خویشتن است، عربستان به منافع کدام بازیگر حمله خواهد کرد؟ با اندیشیدن نه چندان سخت می توان به این واقعیت پی برد که صحنه میدانی سوریه، طرف واحدی ندارد بلکه چندین قدرت بزرگ در این مساله دخیل هستند. محور مقاومت، حمایت های روزافزون روسیه و کردهای شمال سوریه از جمله بازیگرانی به شمار می آیند که در حفظ بقای دمشق تلاش می کنند. حال عربستان با کدامیک از این قدرت ها سر جنگ دارد. پس در حقیقت جنگ با سوریه جنگ با تعدادی از قدرت های بزرگی است که عربستان توان مقابله در برابر ایشان ندارد.

4- شرکای همراه

توجه به شریکان همراه سعودی ها واقعیت های بسیاری را به تصویر می کشد. غیر از آمریکا و جهان غرب، ترکیه یکی از کشورهایی است که از جمله همراهان عربستان در قصه دخالت نظامی علیه سوریه به نظر می رسد. وضعیتی که ترکیه در حال حاضر به سر می برد، موید این نکته است که این کشور آمادگی کافی برای دخالت گسترده در خاک سوریه ندارد؛ چرا که اولا این کشور در داخل از هفت ماه پیش در جنوب شرق کشور خویش با حزب کارگران کردستان(پ.ک.ک) درگیر است و این درگیری ها که با کشته شدن حدود 3500 تن از اعضای پ.ک.ک همراه بوده است، همچنان تداوم دارد. حدود دو میلیون پناهنده سوری نیز از دستاورهای ایجاد بحران در سوریه بوده است که ترکیه یکی از عوامل اصلی تدارک این بحران است. این کشور در فراتر از مرزهای خود نیز با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کند که مقابله با روسیه و تنش در روابط طرفین مهم ترین آن به نظر می آید. همچنین تنش بین بغداد و آنکارا نیز به دلیل حضور نیروهای نظامی ترک در خاک عراق از مشکلات دیگر ترکیه در قبال همسایگان خویش است.

حملات لفظی ترکیه علیه ایران نیز فضای دوستانه طرفین را بیش از پیش به سمت تنش سوق داده است. اختلافات گسترده با حزب اتحاد دموکراتیک سوریه در شمال این کشور از دیگر تنش های ترکیه با بازیگران منطقه است. حال در این فضایی که کاملا علیه ترکیه ترسیم شده است، تحرک اشتباه این کشور هزینه های جبران ناپذیری برای منافع و امنیت ملی ترکیه در پی خواهد داشت. حال آیا ترکیه عاقل دست به همکاری با عربستان برای حمله به سوریه می زند؟ پاسخ عاقلانه این سوال کاملا واضح و مبرهن است.

فرجام سخن

شکست های ذلیلانه حامیان تروریسم منطقه ای موجب شده است که آن ها در اندیشه جبران آن باشند؛ اندیشه ای که اشتباهی استراتژیک شمرده می شود اما نوشتار حاضر بیان کرد که امکان سنجی عدم مداخله نظامی عربستان علیه سوریه چندان نمی تواند مطابق واقعیت باشد؛ چرا که مدیریت پر ریسک این کشور در قبال نمونه های دیگر موید این نکته است. همچنین صحنه میدانی سوریه و تغییر موازنه قوا از جمله عوامل دیگری است که محرکه عربستان در دخالت نظامی این کشور علیه سوریه محسوب می شود. با این حال مسیر پر پیچ و خمی در انتظار سعودی ها قرار دارد که آن ها را می تواند در باتلاق سوریه درگیر سازد. نوع بازیگری غرب به ویژه آمریکا از جمله عواملی است که می تواند مانع اقدام عربستان به شمار رود؛ چرا که امکان مشارکت مستقیم آمریکا دور از ذهن است. باز شدن جبهه جدیدی در کنار جنگ علیه یمن نیز که با پیروزی خاصی همراه نبوده است، قاعده نظامی سعودی ها را مختل خواهد کرد. همچنین غفلت سعودی ها از بازیگران حاضر در صحنه میدانی سوریه می تواند جهنمی برای آن ها ایجاد کند که هزینه های جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. در نهایت شریکان همراه عربستان از جمله ترکیه نیز خود در بحران لاینحلی به سر می برند که اضافه شدن سنگینی بار جنگ علیه سوریه بر دوش آن ها، طاقت بقا را از ایشان سلب خواهد کرد.

ارجاعات:

1. http://fa.alalam.ir/news/1787469