نخست باید دانست هر مجموعه نظام مندى تابعى از هدفمندى ها و ابزارهاى لازم براى رسیدن به آن اهداف است. پس از بیان این واقعیت به خوبى قابل درک است که زندگى در دنیا و برآوردن نیازهاى مختلف جسمى و روحى انسان و چگونگى روابط با دوستان و مقابله با دشمنان و… نیازمند نیروها و ابزارهایى ویژه است؛ و اگر با نگاهى همه جانبه به زندگى انسان در دنیا نگریسته شود وجود همه نیروها و غرایز، تعریف شده و نمایانگر هندسه مستحکم نظام هستى و مطابق با ساختار وجودى انسان است.از این رو کارکرد غضب و خشم مى تواند براى خروش بر علیه بدها و بدى ها قرار بگیرد و سرچشمه غیرت دینى و ملى باشد به گونه اى که اگر انسان  داراى نیروى خشم نبود موجودى ترسو و وامانده مى بود و کارکرد شهوت نیز مى تواند براى تمایل به خورد و خواب و پیوند خانوادگى و اظهار علاقه و محبت کاربرد داشته باشد که بدون آن انسان خمود و منزوى خواهد بود. بنابراین خداوند اصل وجود غرایز را براى گناه کردن نیافریده است.
و این که «خداوند انسان را از ناحیه غریزه جنسى و دیگر غرایز آسیب پذیر آفریده» تعبیر دقیقى نیست. خداوند انسان را با دو دسته کنش و واکنش نیرومند (معنوى و مادى) آفریده است و این خود انسان است که مى تواند با تکیه بر اراده نیرومندى که خداوند به او داده است، کاربرد هر یک از آن ها را بر دیگرى غلبه دهد و به پیروى یا سرپیچى از هر کدام اقدام کند. بنابراین، آسیب پذیرى انسان تابع خواست و اراده او است. آنچه مستقیماً به کار خدا مربوط مى شود، قرار دادن چنین غریزه نیرومندى در انسان است و آسیب پذیرى انسان، به جهت سستى و یا سوء استفاده خود اوست.
شاید گفته شود سؤل اصلى همین بود که چرا خداوند چنین نیرو و توانمندى دو سویه را در انسان قرار داده آیا نمى شد تنها توانایى بر خوبى ها را داشته باشیم؟
در پاسخ باید گفت معناى قدرت و توانمندى همین است که انسان در دو جهت متخالف، امکان فعالیت داشته باشد. در غیر این صورت، قدرت و توانمندى معنا ندارد. انتساب حدوث زیبایى به هر کس و اثبات قابلیت و لیاقت براى هر چیز آن گاه معنا دارد که او توانایى بر زشتى و قدرت بر نافرمانى داشته باشد.
نکته مهم تر آن که شکل گیرى خوبان و بدان انجام نمى پذپرد مگر با وجود غرایزى چون شهوت و غضب که داراى دو چهره خوبى و بدى اند و ظرفیت  وجودى ما ساخته و پرداخته نمى شود مگر آن که در کنار عقل و قلب، داراى نیروى شهوت و غضب نیز باشیم تا لیاقت راه یابى به بهشت را پیدا کنیم و یا با نگون بختى جهنم را براى خود بسازیم؛ زیرا بهشت و جهنم ما باید با گذر از این دنیا ساخته شود و شکل گیرد.
از این رو به عنوان یک اصل کلیدى گفته مى شود که «دنیا محل حدوث و اثبات قابلیت ها است و آخرت جایگاه ظهور و ثبات قابلیت ها؛» به عبارت دیگر، دنیا بستر«شدن»ها است و آخرت استقرار در «شده»ها. این گونه نیست که «درجات بهشتى» یا «درکات جهنمى» ما از قبل ساخته شده باشد. باید آن را بسازیم و ساخته شدن آن به وجود نیروهاى شهوت و غضب در کنار عقل و قلب وابسته است. بنا بر آنچه گفته شد، چهره زیبایى ها آن گاه آشکارتر مى شود که در کنار زشتى ها قرار گیرد و هنر مردان خدا آن گاه بیش تر جلوه گر مى شود که با سست عنصران و آلودگان به شهوت مقایسه شوند و در برابر حق ستیزان قرار گیرند. از این رو، با نگاهى کلان به زندگى انسان ها وجود شهوت و غضب در تجلى زیبایى ها و حتّى به فعلیت رساندن خوبان نقش مؤرى دارد.
در پایان شاید گفته شود با وجود این که اکثر انسان ها در برابر غرایز جنسى و خشم نقطه ضعف دارند، آیا سزاوار است خداوند این غرایز را در انسان قرار دهد؟!
در پاسخ باید یادآور شد، زمینه هاى فساد فراوان است و دغدغه آن بسیارى از جوانان را آزرده مى کند؛ اما باید دانست که خروش شهوت و برافروختگى غضب، در برابر عزم و اراده جوانان و جوان دلان نه تنها قابل فروکشى است؛ بلکه حتّى با یک بار ایستادگى در برابر شهوت مى توان چون یوسف و ابن سیرین به مقامات دست یافت و از رسوایى ها دور ماند و خاطره  خوش آن تجربه نورانى را در زندگى ماندگار ساخت.
در این مسیر لطف خداوند و امدادهاى غیبى او نیز همیشه همراه و راه گشا است؛ خداوند مى فرماید:
«وَ الَّذِینَ جاهَدُوا فِینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِینَ»[1]؛ «و کسانى که در راه ما کوشیده اند به یقین راه هاى خود را بر آنان مى نماییم و در حقیقت خدا با نیکوکاران است».

پی نوشت ها
_____________
[1]. عنکبوت 29، آیه 69.