خانه » همه » مذهبی » درمان دنیا دوستی

طلسمات

درمان دنیا دوستی


درمان دنیا دوستی

۱۳۹۳/۰۷/۲۸


۲۰۲ بازدید

در پاسخ به شما دانشجوی گرامی در خصوص نحوه برخورد با دنیا باید عرض کنیم که در روایات رسیده از معصومین(ع) دو دید نسبت به دنیا وجود دارد. دنیاى ممدوح و خوب و دنیاى مذموم و بد.

در پاسخ به شما دانشجوی گرامی در خصوص نحوه برخورد با دنیا باید عرض کنیم که در روایات رسیده از معصومین(ع) دو دید نسبت به دنیا وجود دارد. دنیاى ممدوح و خوب و دنیاى مذموم و بد. در نتیجه به طور مطلق نمى توان گفت که دنیا بد است، زیرا دنیا مزرعه آخرت و راه رسیدن به بهشت و جوار الهى است. حضرت على(ع) فرمودند: «دنیا چه سراى نیکویى است براى کسى که آن را خانه همیشگى خویش نداند و چه جایگاه خوبى است براى کسى که آن را وطن خود قرار ندهد»، (ترجمه میزان الحکمه، ج 4).

اما اگر همین دنیا موجب غفلت از آخرت و خداوند گردد و محبت آن در دل آدمى قرار گیرد فریب خوردن اززر، زور و تزویر را به دنبال دارد. عن ابى عبداللّه (ع): «رأس کل خطیئة حب الدنیا؛ حب دنیا رأس هر خطا و اشتباهى مى باشد»، (اصول کافى، ج 2، ص 315، روایت 1، به نقل از سرالاسراء، استاد على سعادت پرور، ج 1، ص 102).

در تبیین معناى «دنیا» باید گفت دنیاى مذموم، «خود» انسان است. انسان «بد» خود دنیا است. آسمان، زمین، درخت، کوه، صحرا و دریا هیچ کدام دنیا نیست. این ها از «آیات الاهى»اند و خداى سبحان از همه آن ها با تجلیل یاد کرده است فصلت(41):11. در قرآن مجید و روایات اهل بیت(ع) هرگز از آسمان و اختران به بدى یاد نشده، و از زمین، کوه ها، معادن دل زمین، دریا و موجودات دریایى بدگویى نشده است، این ها دنیا نیستند.

«دنیا» که ضمیر و قلب، متوجه او است، مجموعه اى از «عناوین اعتبارى» است که انسان تبهکار را به خود سرگرم و مشغول کرده است. مجموعه خود خواهى ها است که دنیا را شکل داده است؛ و گرنه شما به آسمان یا زمین بروید، دنیا را پیدا نمى کنید؛ زیرا همه این ها «آیات الاهى»اند؛ موجوداتى که تسبیح گوى حق اند و مستقمیاً براى عبادت خداى سبحان و به طور غیر مستقیم براى نفع ما خلق شده اند.

«دنیا» یعنى مجموعه عناوین اعتبارى که انسان در نهان و نهاد خود بافته و مى سازد؛ همین من و مایى که برخى به آن مبتلایند: نظر من این است، دلم مى خواهد فلان کار را بکنم، دلم مى خواهد این طور بپوشم و… . البته مى توان از شر این ها نجات پیدا کرد، این کار شدنى و این راه رفتنى است و همه ما باید بکوشیم با «مراقبت مستمر» آن را طى کنیم.

حضرت امام خمینی (ره ) از مجلسی (ره ) مطلبی را نقل می کند که چکیده آن این است : دنیای مذموم اموری است که انسان را از اطاعت خدا و دوستی او و تحصیل آخرت باز می دارد. و هر چه باعث رضای خدای سبحان و قرب او شود دنیای ممدوح و از آخرت محسوب می شود.

گرچه به حسب ظاهر از دنیا باشد. بنابراین کارهایی مثل تجارت , زراعت , و صنعت که مقصود از آنها معیشت عیال و زندگی است , اگر برای اطاعت امر خدا و صرف کردن آنها در مصارف خیریه و اعانت به محتاجان و غیر آن باشد, همه از آخرت اند گرچه مردم آن را از دنیا دانند.

ریاضات مبتدعه و اعمال ریائیه , گرچه با تزهد و انواع مشقت هم همراه باشد از دنیای مذمومه به حساب می آید. سپس خودشان می فرمایند: آنچه مذموم است دنیای خود انسان است , (امام خمینی (ره ), اربعین حدیث , ص 118 و 119).

بنابراین بهترین راه حل برای داشتن برخوردی صحیح با این دنیا آن است که نسبت به این دنیا دیدگاهی الهی داشته و از آن به عنوان مرزعه ای برای آخرت استفاده نمائیم هر چند لازمه آن کار و فعالیت و کسب درآمد باشد اما چون همرا دلبستگی دنیایی نبوده و در مسیر الهی صرف می گردد رنگ و بوی الهی گرفته و در نتیجه خیر دنیا و آخرت را نسیب انسان می نماید .

براى مقابله با دنیای مذموم راههای متعددی وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می گردد :

1- باور کردن فناء دنیا:

باور دل از اعتقاد ذهن خیلى بالاتر است. بسیارى اعتقاد حتى جزمى دارند که مرده ترس ندارد ولى باز هم از مرده مى ترسند این نیست جز این که این اعتقاد باور دل نشده است اما شخص غسال و مرده شوى علاوه بر اعتقاد، دلش هم باور کرده که مرده ترسى ندارد. ازاین رو ممکن است حتى شب تا صبح کنار چندین مرده راحت بخوابد. بسیارى از ما اعتقاد به فناء دنیا داریم و معتقدیم که یک روزى از دنیا خواهیم رفت. در قرآن خوانده ایم: کُلُّ مَنْ عَلَیْها فانٍ همه کسانى که روى زمین هستند فانى مى شوند،( الرحمان، آیه 26)و نیز اعتقاد داریم: ما عِنْدَکُمْ یَنْفَدُ وَ ما عِنْدَ اللَّهِ باقٍ آنچه پیش شماست از بین مى رود و آنچه پیش خداست باقى مى باشد،( النحل، آیه 96)). آنچه پیش شماست از بین مى رود و آنچه پیش خداست باقى مى باشد. اما هیچ کدام از اعتقادات را باور دل نکرده ایم ازاین رو دل به دنیا بسته ایم، بنابراین باید فناء دنیا را باور دل کنیم تا دل به دنیا بسته نشود و براى کسب این باور باید چند چیز را دقیقاً و در درازمدت عمل کرد:

الف) روزى نیم ساعت در مکانى خلوت به مرگ فکر کنید. کیفیت آن فرق مى کند ولى به هر گونه که انسان بتواند حقیقت مرگ، قبر و بى اعتبارى دنیا را براى خود بیشتر جا بیندازد و با جان درآمیزد، بهتر مى باشد. مثلًا مى تواند خاطرات تلخ و شیرین را چون فیلم از ذهن بگذراند با این توجه که همه اینها چه زود گذشت مخصوصاً خاطرات کسانى که با انسان مأنوس بوده اند و الان از این سراى فانى کوچ کرده اند و این هر چه بیشتر و دقیق تر و عمیق تر باشد دل را بیشتر از این دنیاى فانى جدا مى سازد.

2- شناخت آخرت

اگر کسى هدف حیات را شناخت و فلسفه حضور خویش در این وادى را دانست و دریافت که حیات اصلى و کامل در آخرت است و دنیا پلى براى گذر و کسب کمالات مى باشد و آنچه که انسان را از توشه گرفتن از این مزرعه دست یافتن به کمالات بازمى دارد، همان خصلت هاى نکوهیده است. شناخت خصلت هاى ناپسند و پسندیده، شرط اول است. پیامبران الهى نیز- که طبیبان روح و جان بودند- همین منظور را دنبال مى کردند.

ما طبیبانیم شاگردان حق بحر قلزم دید ما را فأنفلق

3- عمل نمودن بر ضد دنیا دوستی

امام خمینى (ره) در کتاب آداب الصلاة مطلب در این باره گفته اند : در روایتى آمده است مولاى عارفان على (ع) جابر بن عبدالله را دید که آهى بر کشید. فرمودند: اى جابر براى دنیا آه مى کشى؟ جابر عرض کرد: آرى. حضرت فرمودند: اى جابر لذت هاى دنیا در هفت چیز است: خوردنى، آشامیدنى، پوشیدنى، آمیزشى، سوار شدنى، بوییدنى و شنیدنى. لذیذترین خوردنى عسل است و آن آب دهان حشره اى باشد: گواراترین آشامیدنى آب است که بر خاک روان است بهترین پوشیدنى ابریشم است و آن از آب دهان کرمى باشد برترین همبستر شدنى زنانند که از زشت ترین عضو آنان خواسته مى شود بهترین سوار شدنى، اسب است و آن کشنده است ارزشمندترین بوییدنى مشک است و آن خون ناف حیوانى باشد بهترین شنیدنى ها غنا و آواز است که آن هم گناه باشد پس آدم خردمند براى چیزهایى با این اوصاف هرگز آه نمى کشد. جابر بن عبدالله مى گوید: به خدا سوگند از آن زمان به بعد هرگز دنیا بر دلم خطور نکرد».( میزان الحکمه، ح 6058)

سپس امام راحل (ره) در بیان راه عملى علاج فرموده است: «و طریق علاج عملى آن است که معامله به ضد کند: پس اگر به مال و منال علاقه دارد، با بسط ید و صدقات واجبه و مستحبه، ریشه آن را از دل بکند ….( مصباح الشریعه، باب 32، فى صفه الدنیا)

سرّ دادن صدقات همین کم شدن علاقه به دنیا است از این رو مستحب است که انسان چیزى را که دوست مى دارد و مورد علاقه اش است، صدقه دهد. باید انسان بداند که دنیا طورى است که هر چه آن را بیشتر تعقیب کند و در صدد تحصیل آن باشد، علاقه اش به آن بیشتر شود و تأسفش از فقدان آن روز افزون گردد گویى انسان طالب چیزى است که به دست او نیست گمان مى کند طالب فلان حد از دنیا است تا آن را ندارد تعقیبش مى کند و در راه آن تحمل مشاق مى کند و خود را به مهالک مى اندازد. همین که آن حد از دنیا را به دست آورد، براى او یک امر عادى مى شود و عشق و علاقه اش مربوط مى شود به چیز دیگرى که بالاى آن است و خود را براى آن به زحمت و مشقت مى اندازد و هیچ گاه عشقش فرو ننشیند، بلکه هر دم روز افزون شود و زحمت و تعبش بیشتر گردد و این فطرت و جبلت را هرگز وقوفى نیست و اهل معرفت با این فطرت، اثبات بسیارى از معارف کنند که بیان آن از حوصله این اوراق خارج است و اشاره به بعضى از این مطالب در احادیث شریفه شده است، چنان که در کافى شریف از حضرت باقرالعلوم (ع) روایت نموده که «مثل حریص به دنیا مثل کرم ابریشم است که هر چه به دور خود آن را بیشتر مى پیچد از خلاص شدن دورتر شود تا آنکه از اندوه بمیرد» و از حضرت صادق (ع) مروى است که «مثل دنیا مثل آب دریا است که هر چه انسان تشنه از آن بخورد تشنه تر گردد تا او را بکشد».( آداب الصلاة، باب 12)

4-زیاد یاد مرگ کنید.

از دیگر راههایی که موجب می شود تا محبت دنیا از دل انسان کنده شود این است که انسان زیاد یاد مرگ نماید ابو عبیده مى گوید به امام باقر (ع) گفتم: سخنى را برایم بفرما تا به وسیله آن بهره برم سپس حضرت فرمود: اى ابوعبیده بسیار یاد مرگ کن زیرا یادآورى مرگ به انسان نمى افزاید مگر زهد در دنیا را»،( المحجةالبیضاء، ملا محسن فیض کاشانى، ج 8، ص 241) ویا در روایت دیگری حضرت على «علیه السلام» مى فرماید: «آنکه یاد مرگ بسیار کند، از دنیا به اندک خشنود شود».( نهج البلاغة ، حکمت 943)

5- اجتناب از گناه و انجام واجبات:

باید توجه داشت گناه انسان را به دامن دنیا مى اندازد زیرا نوع گناهان با مشتهیات نفسانى و بعد حیوانى انسان سازگار است و هر قدر انسان به گناهان نزدیک شود در باتلاق دنیا فرو مى رود و دنیا در نفسش شیرین تر مى آید چون کرمى که در لجن مى لولد و از این لولیدن لذت هم مى برد و هر قدر دامن خود را ازغبار تیره گناه بتکاند از بعد حیوانى و لذت دنیوى فاصله مى گیرد و دل را از شیرینى دنیا که ناشى از گناه است مى روید از طرفى انجام واجبات بعد انسانى و ملکوتى را جلا مى دهد زیرا تمامى واجبات با شرایطش انبساط و گشایش روحانى و توجه معنوى مى باشد و اگر دل با واجبات انس گرفت و لذت عبادات راچشید از آن طرف لذت دنیا و دلبستگى به آن رخت برمى بندد هر چه اجتناب از گناه و انجام واجبات بیشتر و دقیق تر باشد اثرش بیشتر است.

6- پرهیز از دوستان ناباب:

بر کسى پوشیده نیست که اثر دوست و همنشین بسیار شگرف و عمیق است مخصوصاً دوستان (و دقیق تر دشمنانى) که انسان را به گناه بکشانند حضرت على (ع) مى فرمایند: صاحب السوء قطعة من النار همراه (و رفیق) بد پاره اى از آتش است،( سرالاسراء، استاد على سعادت پورر، ج 2، ص 350، روایت 6) . نه تنها باید از دوستان معصیت کار و معصیت خوان پرهیز کرد، بلکه حضرت بالاتر از این را مى فرمایند: ینبغى لمن اراد صلاح نفسه و احراز دینه، ان یجتنب مخالطه انباء الدنیا سزاوار است براى کسى که مى خواهد نفس خود را اصلاح کند و دین خود را نگه دارد که از مخلوط شدن با فرزندان (و اهل) دنیا بپرهیزد،( همان، روایت 9)از مهمترین اسباب اصلاح نفس جدایى دل از دنیا و غیرخداست واز مهمترین اسباب جدایى دل از دنیا و غیرخدا، جدایى و پرهیز از اهل دنیا و دنیامداران و مخلوط نشدن با آنان مى باشد تا چه رسد به این که این اهل دنیا دوست همیشگى و همراه انسان باشد و تا چه رسد به این دوست همیشگى هم خود اهل معصیت باشد و هم دیگرى را به معصیت دعوت کند.

7-توجه به نتایج حب دنیا

با توجه به امتیازات عالم آخرت و برترى زایدالوصف نعمتهاى اخروى و رضوان و قرب الهى بر لذایذ دنیا، جاى تردید نیست که برگزیدن زندگى دنیا بر آخرت، کارى نابخردانه خواهد بود.( اعلى/ 11)و نتیجه اى جز حسرت و پشیمانى و پریشانى نخواهد داشت ولى زشتى ونادرستى چنین گزینشى هنگامى بیشتر ظاهر مى شود که بدانیم انتخاب دنیا و دلبستگى به لذایذ آن، نه تنها موجب محرومیت از سعادت ابدى است، بلکه عامل مهمى براى شقاوت جاودانى نیز مى شود، زیرا اگر انسان مى توانست به جاى سعادت ابدى، لذایذزودگذر دنیا را انتخاب کند، اما به گونه اى که پى آمد سوئى براى جهان ابدى نداشته باشد، چنین کارى با توجه به رجحان فوق العاده سعادت اخروى کارى ابلهانه مى بود، ولى هچ کس را گریزى از ورود جهان ابدى نیست و کسى که تمام نیروى خود راصرف زندگى دنیا کرده و عالم آخرت را به دست فراموشى سپرده و یا اساسا آن را انکار کرده است نه تنها از نعمتهاى بهشت محروم مى شود، بلکه براى همیشه گرفتارعذابهاى دوزخى خواهد شد و زیان مضاعفى خواهد کرد.( هود/ 22، کهف/ 105- 103) (محمد تقى مصباح یزدى/ آموزش عقاید، مصباح یزدى- محمد تقى )

8-توجه به احوال گذشتگان

فرازهاى ذیل که از زبان مبارک امام على «علیه السلام» نقل شده، براى بیان مقصود کافى است:

«اخبار گذشتگان و آنچه را بر نسل هاى پیشین رفته است، به یاد آور. بر سرزمین هایشان بگذر و در آثار بازماندگان شان نیک بنگر. ببین که چه کردند و از کجا برکنده شدند و به کجا فرود آمدند و جاى گرفتند بى گمان در مى یابى که از میان دوستان به سراى غربت در افتاده اند، و زود باشد که تو نیز سرنوشتى چو آنان یابى».( نهج البلاغة، نامه 13)

ترک ویژگى هاى اهل دنیا

کسى که مى خواهد از دنیاى

مذموم فاصله بگیرد، باید بکوشد تا متصف به اوصاف اهل دنیا نباشد، ویژگى هاى اهل دنیا- بنابر حدیث معراج پیامبر «صلى الله علیه وآله»- بیست مورد است که اهل آخرت نباید بدان ها آراسته باشد.( براى اطلاع تحصیلى از این ویژگى ها نگا: راهیان کوى دوست، شرح حدیث معراج، ص 831- 144.) اهل دنیا چنین هستند:

1. پرخور و شکم باره اند

2. خنده فراوان مى کنند

3. پرخواب هستند

4. خشم فراوان دارند

5. کم خرسند مى گردند و همواره از دیگران طلب کارند

6. وقتى به دیگران بدى مى کنند، پوزش نمى خواهند

7. عذر دیگران را نمى پذیرند

8. در هنگام عبادت کسل اند و هنگام معصیت شجاع

9. با اینکه مرگشان نزدیک است، آرزوهاى دور و دراز دارند

10. به محاسبه و حسابرسى نفس خود نمى پردازند

11. به دیگران نفع نمى رسانند

12. بسیار سخن مى گویند

13. ترس اندک از خدا دارند

14. هنگام آماده شدن غذا، شادمانند

15. نه هنگام آسایش، شکر مى کنند و نه بر بلا و گرفتارى صابرند

16. مردم رابه حساب نمى آورند و کارهاى خیرى که دیگران انجام مى دهند، (حتى اگر فراوان نیز باشد) در چشم آنان اندک است

17. خود را به کارى که انجام نداده اند، مى ستایند

18. چیزى را ادعا مى کنند که در وجود آنان نیست

19. همواره تمنا و انتظارات خود را بیان مى کنند

20. به عیب گویى از دیگران مى پردازند.

7. متخلق شدن به اخلاق اهل آخرت

آدمى با آراستگى به ویژگى هاى اهل آخرت، از دنیاى مذموم دور مى شود اهل آخرت در حدیث معراج پیامبر «صلى الله علیه وآله» چنین توصیف شده اند:

1. چهره شان ملاطفت آمیز و به عبارتى دیگر زرد و ضعیف است

2. حیاى آنان فراوان است

3. حماقت و نابخردى شان اندک است

4. نفع آنها براى مردم فراوان است

5. مکر و نیرنگ شان اندک است و صادقانه با دیگران برخورد مى کنند

6. مردم از دست آنان در آسایش و امنیت اند و خود در سختى و رنج

7. سنجیده سخن مى گویند

8. به محاسبه نفس خویش مى پردازند

9. نفس خویش را [براى تزکیه و تهذیب ] به زحمت مى اندازند

10. چشمان شان به خواب مى رود ولى دل شان بیدار است

11. چشمان شان گریان و دل شان همواره به یاد خداوند است

12. در آغاز نعمت حمد و در پایان آن شکر خدا را به جا مى آورند

13. حتى به اندازه یک چشم بر هم زدن از یاد خدا غافل نمى شوند و چیزى آنان را از ذکر خدا بازنمى دارد

14. خواهان پرخورى نیستند

15. طالب پرگویى نمى باشند

16. خواهان اسراف در لباس نمى باشند

17. مردم در نظر آنان مردگانند و خدا در نظرشان حى و کریم است

18. کسانى را که به آنها پشت کرده اند، از روى بزرگوارى به سوى خود مى خوانند و کسانى را که به آنان روى آورده اند، از روى لطف مى پذیرند

19. دنیا و آخرت در نظر آنان یکسان است

20. در اثر مبارزه با نفس و مخالفت با هوا و هوس و مجاهدت با شیطان، روزى هفتاد بار مى میرند

21. آن قدر لاغر و ضعیف اند که اگر بادى بوزد آنان را تکان مى دهد اما وقتى در برابر خدا به عبادت مى ایستند، چونان سدى آهنین خسته نمى شوند و هیچ چیز آنان را از جاى خود تکان نمى دهد

22. لحظه اى دل شان به آفریده اى مشغول نمى گردد.( براى اطلاع تحصیلى از این ویژگى ها نگا: راهیان کوى دوست، شرح حدیث معراج، ص 159- 184.)

برای اطلاع بیشتر به کتاب های ذیل می توانید مراجعه نمائید :

1- آیت بصیرت (بیان حالاتى است از آیت الله بهاءالدین).

2- نردبان آسمان، ویرایش و تدوین: اکبر اسدى.

3- سلوک معنوى، ویرایش و تدوین: اکبر اسدى.

4- معاد، شهید دستغیب.

ممکن است این مطالب هم برای شما مفید باشد:

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد