دوری از نگاه های عامیانه به ظهور منجی

نگاه عامیانه یعنی نگاه سطحی به مفاهیم و مسائل عمیق داشتن و به اندک آگاهی درباره هر چیزی اکتفا کردن. نگاه عامیانه یعنی پردازش اطلاعات اندک و افزایش غیر واقعی و خیال پردازانه آنها.

این عوام زدگی آثار سویی به همراه دارد. یکی از آثار سو آن فراهم شدن زمینه تحریف و انحراف است. یکی دیگر از آثار سو آن این است که حتی اگر این عوام زدگی موجب تحریف و انحراف هم نشود، لااقل موجب بی زار شدن کسانی می شود که با دقت و موشکافی برخورد کرده و ضعف های نگاه عامیانه را به سرعت درمی یابند.

انتظار بدون نگاه عامیانه

وقتی با نفی برخی از موارد نگاه عامیانه به موضوع منجی نگاه می کنیم فضاهای تازه ای برای تفکر در مقابل ما گشوده خواهد شد. مثلا اگر بپذیریم که ساز و کار ظهور و حکومت امام زمان(ع) یک سازوکار طبیعی و مطابق با سنن الهی و دستورات دینی است که همه انبیا، اولیا و امامان معصوم ما آنها را پذیرفته و رعایت می کرده اند. طبیعتا باید بپذیریم که تداوم حکومت امام زمان هم امری طبیعی و ناشی از همان سنن و احکام خواهد بود ولی با تحقق برخی از شرایط و سنن الهی که تا کنون فرصت تحقق نداشته اند.

اتفاقا درک ساز و کار ظهور و حکومت آن حضرت هم برمی گردد به شناخت همین بخش از شرایط و سنن و داشتن یک تحلیل انسانی، اجتماعی و سیاسی از آنها، مثل اینکه آن احکامی که تا کنون امکان اجرا نداشته اند کدام ها هستند؟ در زمان ظهور چرا و چگونه فرصت اجرای آن احکام پدید می آید؟ به چه دلیل و با کدام ساز و کار طبیعی و اجتماعی حکومتی که از ابتدای خلقت تا کنون امکان تحقق نداشته امکان تحقق پیدا می کند؟ تمام معجزات و کرامات حضرت و عنایات خداوند متعال نیز در همین راستا قابل توجیه است.

وقتی سازوکار حکومت یک سازوکار طبیعی و مبتنی بر یک سری قواعد و سنن الهی شد باید ادامه و بقای آن حکومت نیز تا روز قیامت مبتنی بر یک سری قواعد و سنن الهی باشد. در چنین وضعیتی سوال های مهمی مطرح خواهد شد که به برخی از آنها اشاره می کنیم؛

اگر آدم ها به صورت اجباری و یا با معجزه آدم های خوبی نمی شوند پس می توانند از اختیار خود استفاده کنند و باز آدم های بدی بشوند. ولی ما می شنویم که در زمان ظهور و حکومت حضرت آدم ها اکثرا خوب می شوند.

این امر چگونه اتفاق می افتد؟ چه عاملی باعث خوب شدن اکثریت آدم ها می شود؟ چرا این خوبی ها پایدار می مانند؟ چرا بدی های آدم های بد پنهان می شود و آنها نمی توانند ضرر چندانی به جامعه بزنند؟ سونوشت این آدم های بد که از بد بودن خود دست برنمی دارند چه می شود و آنها در جامعه مهدوی چگونه زندگی خواهند کرد و بدی های خود را چگونه بروز خواهند داد؟

امام زمان(ع) با مشکل فساد و نفاق چگونه برخورد خواهند کرد؟ آیا ما همین الان هم می توانیم به سوی چنین جامعه خوبی حرکت کنیم؟ تا چه حد؟ آیا می توانیم از قواعدی که منجر به ایجاد چنین تحولی در زندگی بشر می شوند برای حل مشکلات امروز جامعه خود استفاده کنیم؟ اساسا آیا این قواعد طبیعی بدون حضور امام معصوم قابل بهره برداری هستند؟ یا بخشی از آن است و بخشی نیست؟ نقش حضور امام در جامعه و نقش حاکمیت او در تحقق سعادت بشر دقیقا چیست؟

وقتی نگاه عامیانه را کنار بگذاریم سوال ها یکی یکی می جوشند و فکرها به کار می افتند. جدا از معارف و برکات فراوانی که در اثر پیگیری این سوال ها نصیب ما خواهد شد نفس جوشش این گونه سوال ها به معنی جدی گرفته شدن امر ظهور و راسخ شدن اعتقاد ما به فرج خواهد بود، ضمن اینکه همه ما در اثر جوشش این سوال ها و سپس نزدیک شدن به پاسخ آنها وظایف خود را در این زمان و برای زمینه سازی ظهور بهتر خواهیم شناخت.

شاید بسیاری از مشکلات موجود در جامعه فعلی ما ناشی از بی توجهی به همان سنن الهی باشد که در زمان ظهور عامل حل مشکلات و سعادت بشر می شود شاید بدون برخی از اقدام های عالمانه منتظرین اساسا بستر و زمینه های اجتماعی و مقدمه ساز ظهور فراهم نشود، شاید بخشی از انتظار ما هم باید به اقدام عالمانه تبدیل شود، شاید ما هم تا حدودی مانند آنان که انتظار را دست مایه سستی و فرار از تکلیف جهاد قرار داده اند بی همتی و جهالت خودمان را با انتظار توجیه می کنیم.

منبع: “انتظار عامیانه، انتظار عالمانه، انتظار عارفانه” نوشته حجت الاسلام علیرضا پناهیان، انتشارات بیان معنوی