صاحبان طینت چهار گونه اند؛ کسانی که طینت سجّینی خالص دارند که ائمة الکفر هستند، کسانی که طینت علّیینی خالص دارند که ائمة الهدی هستند. کسانی که طینتشان برگرفته از طینت علّیینی است ولی خلط سجّینی دارند. و کسانی که طینتشان برگرفته از طینت سجّینی است ولی خلط علّیینی دارند. آنکه طینتش برگرفته از طینت علیین است، اگر به مقتضای طینتّت سجّینی خود رفتار کند و غرق در اعمال قبیح شود، کم کم حکم طینت سجّینی در او غالب می شود به نحوی که حکم برگفته از سجّیین را پیدا می کند ولی فی الواقع سجّینی نیست. در این حالت می گویند: « طینت او مبدّل به طینت سجّینی شده است.» چنین کسی با تولّی و تبرّی و… می تواند تغییر طینت داده به اصل خود برگردد. کما اینکه گاه صاحبان طینت برگرفته از سجّین، در اثر بودن در محیطهای سرشار از آثار علّیینی، طینت علّیینی آنها غالب می شود و حکم صاحبان طینت برگرفته از علّیین را پیدا می کنند. اینها اگر با همین حال بمیرند، وارد بهشت می شوند. امّا اگر همینها هم از هادیان الهی تبرّی بجویند، به طینت سجّینی خود باز می گردند. حرّ بن یزید ریاحی، مصداقی از طینت برگفته از علّیین بود که در اثر بودن در محیطهای آلوده، حکم طینت برگرفته از سجّین را یافته بود؛ لذا وقتی با امام حسین(ع) آشنا شد و نسبت به حضرت زهرا(س) اظهار ارادت نمود، تبدیل طینت یافت و به طینت اصلی خود بازگشت. از آن سو، برخی اصحاب رسول خدا صلی الله علیه و آله ـ که برگرفته از سجّین بودند ـ در اثر تصرّفات ولایی آن حضرت، تبدیل طینت یافته بودند و آثار علّیینی از خود بروز می دادند. امّا به محض وفات آن حضرت و برداشته شدن آن تصرّفات، به اصل خود باز گشتند. مثلاً طلحه از این گماش بود، در حالی که زبیر، طینت برگرفته از علّیین داشت؛ لذا در جریان سقیفه، با علی علیه السلام ماند، ولی بعدها به خاطر حشر و نشر با سجّینی ها، تبدیل طینت یافت. در جنگ جمل وقتی علی(ع) را دید، تا حدودی به اصل خود بازگشت و حاضر به جنگ با حضرت نشد و از جنگ کناره گرفت و توسّط یک آسیابان، سرش بریده شد. امام صادق(ع) فرمودند: « مَا زَالَ الزُّبَیْرُ مِنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ حَتَّى أَدْرَکَ فَرْخُهُ فَنَهَاهُ عَنْ رَأْیِه ــــ زبیر همواره از ما اهل بیت بود تا اینکه جوجه اش بزرگ شد و او را از رأى خود برگردانید. (منظور از جوجه ی زبیر، پسرش عبد اللَّه است.)» منظور امام صادق علیه السلام از اینکه فرمودند: « زبیر همواره از ما بود» این است که طینت او بر گرفته از طینت ما بود. دقّت شود! امام(ع) نفرمودند: « مَا زَالَ الزُّبَیْرُ مَعَنا ــ زبیر همواره با ما بود» بلکه فرمودند: « مَا زَالَ الزُّبَیْرُ مِنَّا ــ زبیر، همواره از ما بود.»
در برخی روایات و بخصوص مناجاتهای اهل بیت(ع) نیز اشاراتی به تبدیل طینت وجود دارد، که در اغلب آنها، تبدیل طینت مستند شده است به سنّت امحاء و اثبات، که در آیه ی « یَمْحُوا اللَّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتابِ » ذکر شده است.
شاهد نخست:
« أَسْتَغْفِرُکَ إِلَهِی وَ سَیِّدِی مِنْ جَمِیعِ مَا کَرِهْتَهُ مِنِّی بِجَمِیعِ الِاسْتِغْفَارَاتِ لَکَ وَ تُبْتُ مِنْ جَمِیعِ مَا کَرِهْتَهُ مِنِّی بِأَفْضَلِ التَّوْبَاتِ لَدَیْکَ مُصَلِّیاً عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّیِّبِینَ الزَّاهِدِینَ بِجَمِیعِ صَلَوَاتِکَ وَ لَاعِناً أَعْدَاءَکَ وَ أَعْدَاءَهُمْ قَبْلَ کُلِّ شَیْ ءٍ وَ مَعَ کُلِّ شَیْ ءٍ وَ عِنْدَ کُلِّ شَیْ ءٍ وَ فِی کُلِّ شَیْ ءٍ وَ لِکُلِّ شَیْ ءٍ وَ بَعْدَ کُلِّ شَیْ ءٍ عَلَى أَفْضَلِ مَحَبَّتِکَ وَ مَرْضَاتِکَ حَیّاً وَ مَیِّتاً حَتَّى تَرْضَى عَنِّی وَ تَمْحُوَنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ الْمَحْرُومِینَ إِجَابَتَکَ وَ تَکْتُبَنِی مِنَ السُّعَدَاءَ الْمُسْتَحِقِّینَ إِجَابَتَکَ فَإِنَّکَ سَیِّدِی تَمْحُو مَا تَشَاءُ وَ تُثْبِتُ وَ عِنْدَکَ أُمُّ الْکِتَابِ- رَبَّنا آمَنَّا بِما أَنْزَلْتَ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ وَ وَالَیْنَا الْوَلِیَّ وَ تَأَمَّمْنَا الْأَئِمَّةَ فَاکْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدِینَ وَ أَدْخِلْنَا بِهِمْ فِی عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ وَ انْصُرْنَا بِهِمْ عَلَى الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ وَ بِجَمِیعِ رَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِین »
شاهد دوم:
«اللَّهُمَّ إِنْ کُنْتُ عِنْدَکَ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ فَإِنَّکَ قُلْتَ یَمْحُوا اللَّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتابِ تَمْحُو مَا تَشَاءُ وَ تُثْبِتُ وَ عِنْدَکَ أُمُّ الْکِتَابِ وَ تَسْأَلُ حَاجَتَک »