۱۳۹۳/۰۸/۲۴
–
۱۴۵۲ بازدید
لطفا بفرمائید ۱-سرنوشت ذوالجناح در عاشورا چه بود. آیا اینکه گفته می شود ذولجناح بعد عاشورا خودکشی کرده و در فرات غرق شده صحیح است؟۲-جایی شنیدم که یاران شهید امام حسین(ع) در کربلا بیش از ۷۲ تن و حدود صدو پنجاه و …بوده صحیح است؟
۳- می توان بجای امام حسین ، حضرت حسین گفته شود؟ تفاوت این دو در چیست؟
1. پاسخ سوال اول:ابناعثم و خوارزمی در این باره نوشته اند:[پس از شهادت امام حسین] اسب آنحضرت رو [به خیمه گاه] آورد و از مقابل آنها گذشت تا او را نگیرند و پیشانی خود را به خون حسین آغشته کرد و به سوی خیمه زنان دوید، در حالی که شیهه می کشید و سرش را جلوی خیمه گاه به زمین می زد. چون خواهران، دختران و اهلبیت امام†، اسب را دیدند که کسی بر او سوار نیست، صدای شان را به ناله و گریه بلند کردند…( خوارزمی، مقتلالحسین، ج2، ص 37. ابناعثم کتاب الفتوح، ج5، ص 119 ـ 120)
محمّد بنابیطالب حسینی موسوی حائری (م قرن دهم هـ) این گزارش را با این اضافه آورده که اسب جلوی خیمه آنقدر سر خود را بر زمین زد که مُرد. (تسلیة المُجالس و زینة المَجالس، ج2، ص327). این مضامین در برخی از زیارتنامههای منسوب به ناحیه مقدسه نیز آمده است.
ابنشهراشوب گزارشی را از ابومِخْنَف و او نیز از فردی به نام جلودی نقل کرده است که وقتی امام حسین† از اسب بر زمین افتاد، اسب از او دفاع می کرد و سواران دشمن را از زین اسب شان فرو انداخته لگدمال می کرد تا آن که چهل نفر از دشمن را کشت!… (مناقب آلابیطالب، ج4، ص 66).
پس آنچه ذکر کردید که در فرات غرق شده یا امثال آن وجهه تاریخی درستی ندارد
2. جواب سوال دوم:
در تعداد یاران امام در روز عاشورا گزارش های تاریخی یک گونه نیستند که ذیلاً ذکر می شود:
1ـ مشهورترین و پرگوینده ترین قول، 72 نفر است. ابومخنف به نقل از ضحّاکبنعبدالله مِشرَقی، یاران امام حسین را 72 نفر (32 نفر سواره و 40 پیاده) نوشته است. (طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج5، ص422؛ شیخ مفید، الإرشاد، ج2، ص 95. بسیاری از مورخان، این قول را نقل کرده اند: بَلاذُری، انساب الاشراف، ج3، 395؛ دینوری، الاخبار الطوال، ص378؛ ابناعثم، کتاب الفتوح، ج5، ص101؛ قاضی نعمان مغربی، شرح الاخبار، ج3، ص 155؛ مسکویه رازی، تجارب الامم، ج2، ص75؛ طبری، دلائلالامامة، ص71؛ ابنفتال نیشابوری، روضةالواعظین، ص184؛ طبرسی، اعلام الوَریٰ باعلام الهُدیٰ، ص237؛ خوارزمی، مقتلالحسین، ج2، ص4؛ ابنجوزی، اَلْمُنْتَظِم، ج5، ص339؛ عمادالدین طبری، کامل بهائی (الکاملالبهائی فی السقیفة)، ج 2، ص 281؛ ابنکثیر، البدایة و النهایة، ج 8 ، ص 192.)
2ـ حُصَیْنبنعبدالرحمن در گزارش خود به نقل از سعدبنعبیده سپاه امام را نزدیک به 100 نفر دانسته است. (بَلاذُری، انساب الاشراف، ج3، ص 424؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج5، ص393؛ شمسالدین ذهبی، تاریخ الاسلام، ج5، ص 15. )
3ـ طبری از ابومخنف از قول زیدبنعلیبنالحسین ـ ع ـ، یاران امام را 300 نفر نوشته است. (تاریخ الامم و الملوک، ج7، ص168. (ذیل حوادث سال 121).)
4ـ قاضی نعمان مغربی و بلخی، کم تر از 70 نفر را نیز گفته اند. (شرح الاخبار، ج3، ص 154.)
5ـ مسعودی (مؤلّف کتاب «اثبات الوصیة»)، 61 نفر نوشته است. (علیبنحسین مسعودی، اثبات الوصیة، ص 166.)
6ـ خوارزمی بنابر روایتی 114 نفر (32 سواره و 84 پیاده) نوشته است. (مقتلالحسین، ج2، ص 6؛ حسینی موسوی، تسلیةالمُجالس و زینةالمَجالس، ج2، ص 275؛ مجلسی، بِحار الانوار، ج45، ص4)
7ـ سبطبنجوزی، 145 نفر (45 نفر سواره و 100 نفر پیاده) نوشته است. (تذکرةالخواص، ص251. هم چنین او قول به 170 نفر (70 نفر سواره و 100 نفر پیاده) و نیز قول به 30 سواره را نیز بیان کرده است)
8 ـ ابنحجر هَیْتَمی (م 974 ق)، هشتاد و چند نفر نوشته است. ( الصواعق المحرقة، ص 197؛ شَبْراوی، الإتْحاف بحُبّ الأشراف، ص146 ـ 147)
نتیجه
اگر گزارش طبری (300 نفر) را به خاطر متفرد بودنش کنار بگذاریم میتوان گفت: تعداد یاران امام بین 65 تا 145 نفر بوده است. اما با توجه به آمار شهدا، گزارش 72 نفر به لحاظ قدمت و اعتبار منابع و کثرت ناقلان آن، قابل اعتماد و پذیرش است.
3. پاسخ سوال سوم:
به هر دو صورت می شود گفت ولی ذکر لفظ حضرت امام حسین علیه السلام کاملتر و بهتر است.
محمّد بنابیطالب حسینی موسوی حائری (م قرن دهم هـ) این گزارش را با این اضافه آورده که اسب جلوی خیمه آنقدر سر خود را بر زمین زد که مُرد. (تسلیة المُجالس و زینة المَجالس، ج2، ص327). این مضامین در برخی از زیارتنامههای منسوب به ناحیه مقدسه نیز آمده است.
ابنشهراشوب گزارشی را از ابومِخْنَف و او نیز از فردی به نام جلودی نقل کرده است که وقتی امام حسین† از اسب بر زمین افتاد، اسب از او دفاع می کرد و سواران دشمن را از زین اسب شان فرو انداخته لگدمال می کرد تا آن که چهل نفر از دشمن را کشت!… (مناقب آلابیطالب، ج4، ص 66).
پس آنچه ذکر کردید که در فرات غرق شده یا امثال آن وجهه تاریخی درستی ندارد
2. جواب سوال دوم:
در تعداد یاران امام در روز عاشورا گزارش های تاریخی یک گونه نیستند که ذیلاً ذکر می شود:
1ـ مشهورترین و پرگوینده ترین قول، 72 نفر است. ابومخنف به نقل از ضحّاکبنعبدالله مِشرَقی، یاران امام حسین را 72 نفر (32 نفر سواره و 40 پیاده) نوشته است. (طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج5، ص422؛ شیخ مفید، الإرشاد، ج2، ص 95. بسیاری از مورخان، این قول را نقل کرده اند: بَلاذُری، انساب الاشراف، ج3، 395؛ دینوری، الاخبار الطوال، ص378؛ ابناعثم، کتاب الفتوح، ج5، ص101؛ قاضی نعمان مغربی، شرح الاخبار، ج3، ص 155؛ مسکویه رازی، تجارب الامم، ج2، ص75؛ طبری، دلائلالامامة، ص71؛ ابنفتال نیشابوری، روضةالواعظین، ص184؛ طبرسی، اعلام الوَریٰ باعلام الهُدیٰ، ص237؛ خوارزمی، مقتلالحسین، ج2، ص4؛ ابنجوزی، اَلْمُنْتَظِم، ج5، ص339؛ عمادالدین طبری، کامل بهائی (الکاملالبهائی فی السقیفة)، ج 2، ص 281؛ ابنکثیر، البدایة و النهایة، ج 8 ، ص 192.)
2ـ حُصَیْنبنعبدالرحمن در گزارش خود به نقل از سعدبنعبیده سپاه امام را نزدیک به 100 نفر دانسته است. (بَلاذُری، انساب الاشراف، ج3، ص 424؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج5، ص393؛ شمسالدین ذهبی، تاریخ الاسلام، ج5، ص 15. )
3ـ طبری از ابومخنف از قول زیدبنعلیبنالحسین ـ ع ـ، یاران امام را 300 نفر نوشته است. (تاریخ الامم و الملوک، ج7، ص168. (ذیل حوادث سال 121).)
4ـ قاضی نعمان مغربی و بلخی، کم تر از 70 نفر را نیز گفته اند. (شرح الاخبار، ج3، ص 154.)
5ـ مسعودی (مؤلّف کتاب «اثبات الوصیة»)، 61 نفر نوشته است. (علیبنحسین مسعودی، اثبات الوصیة، ص 166.)
6ـ خوارزمی بنابر روایتی 114 نفر (32 سواره و 84 پیاده) نوشته است. (مقتلالحسین، ج2، ص 6؛ حسینی موسوی، تسلیةالمُجالس و زینةالمَجالس، ج2، ص 275؛ مجلسی، بِحار الانوار، ج45، ص4)
7ـ سبطبنجوزی، 145 نفر (45 نفر سواره و 100 نفر پیاده) نوشته است. (تذکرةالخواص، ص251. هم چنین او قول به 170 نفر (70 نفر سواره و 100 نفر پیاده) و نیز قول به 30 سواره را نیز بیان کرده است)
8 ـ ابنحجر هَیْتَمی (م 974 ق)، هشتاد و چند نفر نوشته است. ( الصواعق المحرقة، ص 197؛ شَبْراوی، الإتْحاف بحُبّ الأشراف، ص146 ـ 147)
نتیجه
اگر گزارش طبری (300 نفر) را به خاطر متفرد بودنش کنار بگذاریم میتوان گفت: تعداد یاران امام بین 65 تا 145 نفر بوده است. اما با توجه به آمار شهدا، گزارش 72 نفر به لحاظ قدمت و اعتبار منابع و کثرت ناقلان آن، قابل اعتماد و پذیرش است.
3. پاسخ سوال سوم:
به هر دو صورت می شود گفت ولی ذکر لفظ حضرت امام حسین علیه السلام کاملتر و بهتر است.