قوی ترین طلسمات+قویترین دعا و طلسم+قوی ترین کتاب طلسم و دعانویسی مطالب مذهبی+طلسم سیاهی و طلاق+طلسم احضار محبت معشوق+دانلود کتاب طلسم محبت و طلاق قوی
۱۳۹۳/۰۶/۲۰
–
۱۲۲۶ بازدید
نقش صندوق جمعیت ملل متحد در کارگروه کاهش فقر زنان سرپرست خانوار وزارت کار و چند نکته کلیدی.
چندی پیش خبری در مورد تشکیل کارگروه کاهش فقر زنان سرپرست خانوار در وزارت کار منتشر شد. در مورد اهمیت این کارگروه، به نقش تعیین‌کننده آن در تنظیم و تصویب برنامه ششم توسعه اشاره شده است و به این ترتیب به نظر می‌رسد نتایج به دست آمده توسط این کارگروه، در تعیین بخشی از راهبردهای نظام؛ حداقل در حوزه زنان و خانواده، تأثیرگذار خواهد بود.
به گزارش مهرخانه، برخی از اعضای این کارگروه بنا بر اعلام مراجع رسمی عبارتند از: نمایندهای از صندوق جمعیت ملل متحد، نماینده سازمان بهزیستی کشور، نماینده کمیته امداد امام خمینی (ره)، نماینده بانک کشاورزی، نماینده معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری، نماینده مرکز آمار ایران، نماینده وزارت کشور، اعضایی از انجمن‌های مردم‌نهاد، نماینده اتاق بازرگانی، نماینده وزارت صنعت، معدن و تجارت، نماینده دانشگاه‌ها و نماینده مجمع تشخیص مصلحت نظام.
از آن‌جایی‌که بهره‌گیری از تجارب موفق زنان در سطوح بین‌المللی از جمله اهداف این کارگروه مطرح شده و نیز با توجه به حضور نمایندهای از صندوق جمعیت ملل متحد، در جلسات کارگروه، فرصت را مغتنم شمردیم تا نیم‌نگاهی به این نهاد بین‌المللی داشته باشیم؛ چراکه آگاهی از برنامه‌ها و رویکرد صندوق جمعیت ملل متحد به عنوان یک رکن مشورتی در کارگروه کاهش فقر زنان سرپرست خانوار در وزارت کار لازم به نظر می‌رسد تا بتوان به اهداف اصلی تأسیس کارگروه که همانا کاهش فقر و بهبود کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار است، جامه عمل پوشاند.
الف) جایگاه مفهومی توانمندسازی زنان
1. رابطه توانمندسازی، برابری جنسیتی و توسعه
از منظر صندوق جمعیت ملل متحد، توانمندسازی زنان ابزار لازمی برای پیشبرد توسعه و کاهش فقر عنوان شده است. نقش زنان توانمند، در سلامت و باروری کل خانواده‌ها و جوامع و بهبود چشم‌انداز نسل آینده، مهم ارزیابی شده است. در این رابطه برابری جنسیتی به عنوان یکی از اهداف مهم شمرده می‌شود و این در حالی است که هنوز تبعیض علیه زنان و دختران از جمله اعمال خشونت مبتنی بر جنسیت، تبعیض اقتصادی، نابرابری‌های سلامت باروری، و رویه‌های سنتی زیان‌بار به عنوان مهم‌ترین اشکال نابرابری در عرصه بین‌المللی مطرح می‌شوند. (1)
این صندوق، توانمندسازی زنان را به منزله موتور محرکه توسعه در هر اجتماعی تلقی می‌کند و قائل است به اینکه حقوق برابر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، می‌تواند قید و بندهای مربوط به جنبه باروری زنان را سست کند. همچنین توانایی زنان برای تصمیم‌گیری آزادانه در مورد تعداد و زمان فرزندآوری، به منزله کلید توانمندسازی و گسترش فرصت‌های اشتغال، آموزش و مشارکت اجتماعی ایشان از منظر این صندوق تلقی می‌شود.
در مورد مردان نیز نقش کلیدی ایشان در تحصیل برابری جنسیتی، کاهش فقر و تحقق اهداف توسعه از جمله بهبود سلامت نوزادان و مادران و کاهش انتقال ایدز و خشونت مبتنی بر جنسیت مورد تأکید این نهاد است و اینکه خشونت علیه زنان و دختران، موجب تحمیل هزینه‌های اجتماعی و اقتصادی به افراد، خانواده‌ها و بودجه عمومی شده است.
محو ازدواج کودکان، توانمندسازی دختران نوجوان برای به تأخیر انداختن بارداری، پایان دادن به تبعیض علیه دختران باردار و ارائه حمایت مقتضی از مادران نوجوان که بتوانند آموزش خود را به اتمام برسانند؛ از دیگر نگرانی‌های صندوق جمعیت ملل متحد است. همچنین این صندوق قائل به این امر است که آموزش دوران متوسط نقش زیادی در کاهش فقر، تحقق برابری جنسیتی، مشارکت نیروی کار و سلامت باروری از جمله پیشگیری از ایدز و ارتقای وضعیت سلامت دارد. (2)
2. پیوند مفهوم توانمندسازی و حقوق جنسی و باروری زنان
علی‌رغم اینکه در بسیاری از موافقتنامه‌های حقوق بشری، حقوق بشر زنان را مورد تأیید قرار گرفته است، صندوق جمعیت ملل متحد تصریح دارد که هنوز احتمال اینکه زنان در مقایسه با مردان فقیر و بی‌سواد باشند، بیشتر است و نیز زنان معمولاً در مقایسه با مردان، به امکانات بهداشت و درمان، مالکیت اموال، آموزش و اشتغال دسترسی کمتری دارند، و ازطرفی احتمال کمتری دارد که به لحاظ سیاسی فعال شوند و احتمال بیشتری هست که قربانی خشونت خانگی گردند.
همچنین توانایی زنان برای کنترل بارداری جهت توانمندسازی و برابری، امری لازم تلقی شده است و بر این اساس بنا به ادعای این صندوق وقتی زنی بتواند برای خانواده خود برنامه‌ریزی کند، می‌تواند باقی امور زندگی خود را نیز مدیریت کند و هنگامی‌که حقوق باروری زنی -از جمله حق تصمیم‌گیری در مورد تعداد، زمان و فاصله فرزندآوری- مورد حمایت و ارتقا قرار گیرد، بدیهی است که وی برای مشارکت کامل و برابر در جامعه از آزادی برخوردار است.
به گزارش مهرخانه، نکته قابل تأمل در مورد نگاه صندوق جمعیت ملل متحد به مسئله توانمندسازی زنان، آن است که صندوق با صراحت اذعان دارد که در صورتی‌که موقعیت زنان در اجتماع پایین باشد، اندازه خانواده‌ها نوعاً بزرگ می‌شود و این امر پیشرفت خانواده‌ها را با مشکل مواجه خواهد کرد. لذا برنامه‌های جمعیت، توسعه و سلامت باروری هنگامی که فرصت‌های آموزشی، بهبود موقعیت و توانمندسازی زنان را مدنظر قرار دهد، از تأثیرگذاری لازم برخوردار خواهند شد. همچنین در صورتی‌که زنان با این مبنا توانمند شوند، مجموع خانواده‌ها نفع خواهند برد و این منافع بر نسل‌های آینده نیز تأثیر خواهد گذاشت. البته این پیش‌فرض صندوق جمعیت ملل متحد، به مقوله جمعیت و باروری یک‌جانبه و قابل انتقاد است.
همچنین صندوق قائل است به اینکه نقش‌هایی که زنان و مردان در اجتماع ایفا می‌کنند، ناشی از ویژگی‌های خلقتی و بیولوژیکی ایشان نیست، بلکه مبتنی بر رویکرد اجتماعی است که آن هم در حال تغییر است و اینکه اگرچه نقش‌های مزبور در هر اجتماعی ممکن است توسط فرهنگ یا مذهب حاکم توجیه شوند، ولی در طول زمان با تحولاتی نیز همراه بوده‌اند. صندوق جمعیت ملل متحد دریافته است که پیگیری رهیافت‌های فرهنگی، ضمن احترام به اشکال مختلف ساختارهای اجتماعی، کلید پیشبرد حقوق زنان تلقی به شمار می‌آید.
صندوق به دنبال شناسایی گروه‌های آسیب‌پذیرتر نظیر زنان پناهنده، زنان سرپرست خانوار یا زنان گرفتار در فقر مفرط است و تلاش می‌کند که نیازها و دغدغه‌های ویژه آنها را مدنظر قرار دهد. این وظیفه مرتبط با نیاز ضروری به اطلاعات مرتبط با جنسیت است و صندوق جمعیت ملل متحد، به دولت‌ها کمک خواهد کرد که اطلاعات لازم را در این زمینه گردآوری کنند. (3)
3. رابطه فقر و سلامت جنسی و باروری
بنا به تصریح صندوق جمعیت ملل متحد، رشد آرام‌تر جمعیت و سرمایه‌گذاری بر سلامت باروری و پیشگیری از ایدز (خصوصاً در میان نوجوانان)، آموزش، توانمندسازی زنان و برابری جنسیتی؛ منتهی به کاهش فقر خواهد شد و دسترسی جهانی به خدمات و اطلاعات سلامت باروری تا سال 2015، از جمله شرط اساسی برای تحقق اهداف توسعه هزاره تلقی شده است.
فقر در نگاه صندوق جمعیت ملل متحد، پدیده‌ای چندوجهی است که مشتمل بر محرومیت از دسترسی به خدمات، منابع، فرصت‌ها و درآمد می‌شود. توانمندسازی زنان و مردان از طریق آموزش برای دسترسی به فرصت‌های برابر و ارائه شیوه‌های تعیین تعداد، زمان و فاصله فرزندان؛ از جمله برنامه‌های این صندوق اعلام شده است. همچنین وصول به اهداف اقتصادی، منوط به کاهش جمعیت، سرمایه‌گذاری در امر سلامت باروری و جنسی، آموزش و تحقق برابری جنسیتی شده است.
و اما چگونه از نگاه صندوق، سرمایه‌گذاری در زمینه سلامت باروری، آموزش و برابری جنسیتی، فقر را کاهش خواهد داد؟
صندوق جمعیت ملل متحد قائل است:
1. این رویه مردم را قادر می‌سازد که فرزندان کمتری داشته باشند و از این طریق به تسریع و پیشبرد توسعه کمک کنند؛ همچنین هنگامی‌که زنان بتوانند در تصمیمات مربوط به سلامت باروری با مردان مشارکت کنند، این امر منجر به این خواهد شد که نقش تصمیم‌گیری زنان در خانواده و اجتماع افزایش یابد و این امر برای همگان نفع خواهد داشت.
2. نیز به دلیل آنکه در خانواده‌های کوچک‌تر، درآمد میان تعداد افراد کمتری تقسیم می‌شود، متوسط بهره‌مندی از درآمد افزایش می‌یابد، بارداری‌های کمتر منجر به کاهش مرگ و میر مادران و دسترسی بیشتر زنان به فرصت‌های اقتصادی و آموزشی خواهد شد و این امر در افزایش درآمد خانوار تأثیر می‌گذارد.
3. چنانچه زنان تحصیلات بیشتری داشته باشند، گرایش به تعداد کمتری فرزند خواهند داشت و بیشتر می‌توانند در بازار کار مشارکت کنند.
4. خانواده‌های کم‌جمعیت، این امکان را بیشتر دارند که در مورد آموزش و سلامت هر فرزند سرمایه‌گذاری کنند. تعداد فرزندان کمتر و با فاصله بیشتر، به‌طور کلی زندگی کودک را بهبود می‌بخشد.
5. خدمات سلامت جنسی و باروری، کلید پیشگیری از ایدز تلقی می‌شود و این امر ارتباط مستقیم با افزایش کارآیی نیروی کار و جمعیت جوان هر کشور دارد.
6. برنامه‌های ناظر بر سلامت باروری که آسیب‌پذیری بیشتر نوجوانان را در مقابل رفتارهای جنسی غیرایمن، ایدز و دیگر بیماری‌های مقاربتی، بارداری‌های زودهنگام، ناخواسته و سقط جنین غیرایمن مورد توجه قرار می‌دهد و نیز زنان جوان را قادر می‌سازد که بارداری و ازدواج خود را به تأخیر بیاندازند؛ عوامل مهمی در شکستن گردش میان‌نسلی فقر به‌شمار می‌روند.
در مجموع سرمایه‌گذاری در امر سلامت باروری؛ خصوصاً در زمینه تنظیم خانواده که منتهی به کاهش باروری شود، از منظر صندوق به منزله پنجره‌ای به سوی فرصت‌های اقتصادی قلمداد می‌شود. (4)
ب) مروری بر اقدامات صندوق جمعیت ملل متحد در راستای توانمندسازی زنان
1. برنامه‌های صندوق برای مقابله با فقر زنان
صندوق جمعیت ملل متحد اهتمام دارد که در زمینه مقابله با فقر و عدم توانایی؛ به‌ویژه در میان زنان اقداماتی انجام دهد. تقریباً نیمی از برنامه‌های کشوری این نهاد، راهبردهایی را توسعه داده است که درصدد فراهم کردن فرصت‌های اقتصادی برای زنان بوده‌اند. صندوق تاکنون، توانمندسازی اقتصادی زنان را در بنگلادش، چاد، کنیا، موروکو، فلسطین، تاجیکستان و دیگر کشورها حمایت کرده و از مقابله با پدیده زنانه‌شدن فقر حمایت می‌کند و تحقق این مهم را منوط به توجه به دغدغه‌های جنسیتی در راهبردهای کاهش فقر و اقتصاد کلان می‌داند.
برخی از مهم‌ترین برنامه‌های صندوق برای کاهش فقر زنان عبارت است از:
در کشور چاد: دو نوع برنامه آموزشی در زمینه امور اقتصادی خرد و سلامت باروری اجرا شده است که در نتیجه آن، زنان جوان از حمایت‌هایی برخوردار شدند که منتهی به استقلال اقتصادی ایشان شد؛ همچنین این زنان در این خصوص که بتوانند از خودشان در مقابل ایدز و دیگر معضلات سلامت باروری حمایت کنند، آموزش دیدند.
در جمهوری دموکراتیک لائوس: برنامه‌هایی در نظر گرفته شد که صندوق کمک کرد تا زنان به عنوان طرف‌های اقتصادی، در عین حال که مادر و همسر هستند، محترم شمرده شوند؛ همچنین زنان در ضمن برنامه‌های مزبور در مورد سلامت جنسی و باروری آموزش داده شدند.
در بنگلادش: برنامه‌های این صندوق در راستای آموزش مهارت‌های اقتصادی و اعطای وام‌های تجاری به زنان بوده و همچنین از خدمات سلامت باروری و تنظیم خانواده حمایت شده است.
در ویتنام: صندوق جمعیت زنان ملل متحد از تلاش‌های ملی که مرتبط با توانمندسازی اقتصادی زنان، مدیریت زیست‌محیطی و خدمات سلامت باروری بود، حمایت کرده است. مشارکت حدود 500 گروه زنان در 9 استان با عضویت حدود 12 هزار زن، از نتایج برنامه‌های صندوق در این کشور اعلام شده است. (5)
بنابراین در مورد اقدامات صندوق جمعیت ملل متحد در مقابله با فقر زنان، آموزش سلامت جنسی و باروری جزو انفکاک‌ناپذیر برنامه‌های آن بوده است که البته با رویکرد کوچک‌سازی خانواده‌ها و کاهش میزان باروری در نگاه کلان صورت می‌گیرد.
2. جایگاه آموزش در برنامه‌های صندوق جمعیت ملل متحد
آموزش به عنوان مهم‌ترین شیوه و ابزار برای توانمندسازی زنان از طریق ارتقای آگاهی، کسب مهارت و اعتماد به نفس تلقی شده است که برای مشارکت کامل زنان در روند توسعه ضروری به‌شمار می‌رود. آموزش برای زنان و دختران به این دلیل بیشتر دنبال می‌شود که به منزله گام نخست برای دسترسی به دیگر فرصت‌ها است و اینکه آموزش زنان، کل اعضای خانواده و در نتیجه نسل بعدی را نیز متأثر خواهد کرد. سرمایه‌گذاری در امر آموزش دختران به منزله مهم‌ترین شیوه برای کاهش فقر شمرده می‌شود.
صندوق دلیل تأکید خود بر آموزش دختران را چنین عنوان می‌کند که دخترانی که تحصیل می‌کنند احتمال بیشتری دارد که دیرتر ازدواج کنند و دارای خانواده‌های کوچک‌تر و سالم‌تر باشند. (6)
در نتیجه این صندوق به طور غیرمستقیم در ضمن برنامه‌های آموزشی مختلف خود به زنان و دختران، کاهش جمعیت و نرخ باروری را دنبال کرده و از این امر به عنوان فاکتوری مثبت و مؤثر در توانمندسازی زنان یاد می‌کند.
با توجه به جایگاه مهم آموزش نزد صندوق، از اولویت‌های اصلی آن اجرای برنامه‌های آموزشی در بسیاری از کشورها است که موضوعاتی از قبیل پروژه‌های سوادآموزی تا سلامت جنسی و باروری را در برمی‌گیرد. با توجه به حساسیت این موضوعات، تمرکز ویژه‌ای روی آنها وجود دارد و البته سعی می‌شود از شیوه‌های آموزشی مشارکتی و کارگاهی استفاده شود.
برخی نمونه‌های برنامه‌های آموزشی صندوق در کشورها عبارتند از:
در جامائیکا: صندوق جمعیت ملل متحد از برنامه‌ای حمایت کرد که بازگشت هزاران دختر را پس از بارداری به مدرسه تسهیل نمود و امکان کسب مهارت‌های تکنیکی را فراهم ساخت.
در بولیوی: زنان در ضمن آموزش خواندن و نوشتن زبان بومی خود، در مورد سلامت باروری، مادری ایمن و بیمه سلامت آموزش دیدند.
در مالی: پروژه سوادآموزی، نوجوانان را در مدرسه و خارج آن هدف گرفت و البته تمرکز آن بر دختران مهاجر، کارگران خانگی، قربانیان خشونت و اذیت و آزار و افراد حاشیه‌نشین بود.
در موریتانی: صندوق جمعیت ملل متحد، برنامه‌ای را در چهار منطقه فقیرنشین کشور اجرا کرد و از جمله اهداف این برنامه، کاهش آمار دختران ترک تحصیل‌کرده در این کشور بود. (7)
3. راهبرد صندوق برای مقابله با فقر
راهبرد کاهش فقر (8)، برنامه مدونی است که سیاست‌ها و برنامه‌های داخلی را برای کاهش فقر در کشورهای کم‌درآمد مدنظر دارد. از سال 1999، صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی، دولت‌ها را ملزم کردند که برنامه راهبرد کاهش فقر را تدوین کنند.
صندوق جمعیت ملل متحد، از طریق تقویت گفتمان با سیاست‌گذاران و مساعدت در گردآوری مستندات بین‌المللی و ملی بر اساس جدیدترین اطلاعات، در توسعه این برنامه مشارکت داشته است.
در واقع صندوق به کشورها کمک می‌کند تا اطلاعات را جمع‌آوری و ظرفیت‌های آماری خود را گسترش دهند و نیز مساعدت‌های لازم را برای تجزیه و تحلیل درآمد و بودجه، و نظارت و ارزیابی جنبه‌های جمعیتی «راهبرد کاهش فقر» کشورها ارائه می‌کند.
صندوق همچنین مشارکت برخی گروه‌های مهم مانند افراد فقیر، زنان و گروه‌های جوانان، سالخوردگان، جامعه مدنی و سازمان‌های غیردولتی و نیز حمایت و اجرای برنامه‌های تنظیم خانواده و سلامت باروری را از طرق مختلف تسریع و تسهیل می‌کند. (9)
نتیجه‌گیری
به گزارش مهرخانه، در مورد ارزیابی عملکرد صندوق جمعیت ملل متحد در مقابله با فقر زنان و توانمندسازی زنان به نظر می‌رسد که باید دو جنبه را از یکدیگر تفکیک کرد:
جنبه اول، ناظر بر برنامه‌های این نهاد بین‌المللی با رویکرد آموزشی و اهتمام بر ایجاد تغییر و تحول در مناسبات اجتماعی و فرهنگی حاکم بر جوامع مختلف به‌ویژه کشورهای در حال توسعه یا کمترتوسعه‌یافته است. در این زمینه رویکرد صندوق شفاف و محورهای اصلی آن مشتمل بر به رسمیت شناختن حقوق و سلامت جنسی زنان، دختران و نوجوانان به نحوی است که نتیجه آن آزادی جنسی بی‌قید و شرط افراد و نیز کاهش نرخ باروری و کندی رشد جمعیت باشد و از این امر به منزله پایه توانمندسازی اقتصادی زنان و پیشرفت جوامع در عرصه‌های مختلف و کلید مقابله با فقر یاد شده است.
در واقع صندوق، صراحتاً باروری و فرزندآوری را مانعی برای پیشرفت زنان، خانواده و اجتماع و از عوامل تقویت فقر تلقی می‌کند که به این رویکرد، انتقادات جدی وارد است. همچنین از آموزش زنان و دختران به عنوان ابزاری برای کاهش رشد جمعیت یاد می‌شود؛ در حالی‌که در برخی کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران بنا بر مصالح عمومی، دقیقاً اهتمامی در جهت معکوس وجود دارد.
جنبه دوم، مساعدت‌های تکنیکی و فنی صندوق جمعیت ملل متحد به دولت‌ها در گردآوری و تحلیل اطلاعات و آمار برای بهره‌مندی از مساعدت‌های مالی نهادهایی چون بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول است. این کارکرد صندوق، بخشی از خلأها و نیازهای شکلی و ماهوی نظام‌های ملی را پر خواهد کرد و به همین دلیل از سوی دولت‌ها مورد استقبال قرار می‌گیرد.
و اما نکته مهم در مورد ارتباط این دو جنبه عملکرد صندوق، انفکاک‌ناپذیری آنهاست؛ به این معنا که دولتی نمی‌تواند از مساعدت‌ها و کمک‌های فنی و تکنیکی صندوق برای مقابله با فقر یا توانمندسازی بهره ببرد و در عین حال رویکرد صندوق به مقوله بهداشت و سلامت باروری زنان و نوجوانان و برنامه‌های تنظیم خانواده و کنترل جمعیت را نپذیرد؛ چنانچه مروری اجمالی بر اقدامات صندوق در کشورهای مختلف، مؤید این مهم است. تصور انفکاک‌پذیری میان دو جنبه مذکور، با توجه به مانور بیشتر صندوق بر یکی از آنها، برای دولتی حاصل نخواهد شد و چنین برداشتی دور از واقعیت و مغایر با رویه عملی این نهاد است.
پی‌نوشت ها:
1. http://www.unfpa.org/gender/
2. http://www.unfpa.org/public/home/sitemap/icpd/MDGs/MDGs-ICPD#mdg3
3. http://www.unfpa.org/gender/empowerment.ht
4. http://www.unfpa.org/pds/poverty.html
5. http://www.unfpa.org/gender/empowerment.ht
6. Ibid.
7. Ibid.
8. Poverty Reduction Strategy (PRS)
9. http://www.unfpa.org/pds/poverty.html
انتهای پیام/ 910913
به گزارش مهرخانه، برخی از اعضای این کارگروه بنا بر اعلام مراجع رسمی عبارتند از: نمایندهای از صندوق جمعیت ملل متحد، نماینده سازمان بهزیستی کشور، نماینده کمیته امداد امام خمینی (ره)، نماینده بانک کشاورزی، نماینده معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری، نماینده مرکز آمار ایران، نماینده وزارت کشور، اعضایی از انجمن‌های مردم‌نهاد، نماینده اتاق بازرگانی، نماینده وزارت صنعت، معدن و تجارت، نماینده دانشگاه‌ها و نماینده مجمع تشخیص مصلحت نظام.
از آن‌جایی‌که بهره‌گیری از تجارب موفق زنان در سطوح بین‌المللی از جمله اهداف این کارگروه مطرح شده و نیز با توجه به حضور نمایندهای از صندوق جمعیت ملل متحد، در جلسات کارگروه، فرصت را مغتنم شمردیم تا نیم‌نگاهی به این نهاد بین‌المللی داشته باشیم؛ چراکه آگاهی از برنامه‌ها و رویکرد صندوق جمعیت ملل متحد به عنوان یک رکن مشورتی در کارگروه کاهش فقر زنان سرپرست خانوار در وزارت کار لازم به نظر می‌رسد تا بتوان به اهداف اصلی تأسیس کارگروه که همانا کاهش فقر و بهبود کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار است، جامه عمل پوشاند.
الف) جایگاه مفهومی توانمندسازی زنان
1. رابطه توانمندسازی، برابری جنسیتی و توسعه
از منظر صندوق جمعیت ملل متحد، توانمندسازی زنان ابزار لازمی برای پیشبرد توسعه و کاهش فقر عنوان شده است. نقش زنان توانمند، در سلامت و باروری کل خانواده‌ها و جوامع و بهبود چشم‌انداز نسل آینده، مهم ارزیابی شده است. در این رابطه برابری جنسیتی به عنوان یکی از اهداف مهم شمرده می‌شود و این در حالی است که هنوز تبعیض علیه زنان و دختران از جمله اعمال خشونت مبتنی بر جنسیت، تبعیض اقتصادی، نابرابری‌های سلامت باروری، و رویه‌های سنتی زیان‌بار به عنوان مهم‌ترین اشکال نابرابری در عرصه بین‌المللی مطرح می‌شوند. (1)
این صندوق، توانمندسازی زنان را به منزله موتور محرکه توسعه در هر اجتماعی تلقی می‌کند و قائل است به اینکه حقوق برابر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، می‌تواند قید و بندهای مربوط به جنبه باروری زنان را سست کند. همچنین توانایی زنان برای تصمیم‌گیری آزادانه در مورد تعداد و زمان فرزندآوری، به منزله کلید توانمندسازی و گسترش فرصت‌های اشتغال، آموزش و مشارکت اجتماعی ایشان از منظر این صندوق تلقی می‌شود.
در مورد مردان نیز نقش کلیدی ایشان در تحصیل برابری جنسیتی، کاهش فقر و تحقق اهداف توسعه از جمله بهبود سلامت نوزادان و مادران و کاهش انتقال ایدز و خشونت مبتنی بر جنسیت مورد تأکید این نهاد است و اینکه خشونت علیه زنان و دختران، موجب تحمیل هزینه‌های اجتماعی و اقتصادی به افراد، خانواده‌ها و بودجه عمومی شده است.
محو ازدواج کودکان، توانمندسازی دختران نوجوان برای به تأخیر انداختن بارداری، پایان دادن به تبعیض علیه دختران باردار و ارائه حمایت مقتضی از مادران نوجوان که بتوانند آموزش خود را به اتمام برسانند؛ از دیگر نگرانی‌های صندوق جمعیت ملل متحد است. همچنین این صندوق قائل به این امر است که آموزش دوران متوسط نقش زیادی در کاهش فقر، تحقق برابری جنسیتی، مشارکت نیروی کار و سلامت باروری از جمله پیشگیری از ایدز و ارتقای وضعیت سلامت دارد. (2)
2. پیوند مفهوم توانمندسازی و حقوق جنسی و باروری زنان
علی‌رغم اینکه در بسیاری از موافقتنامه‌های حقوق بشری، حقوق بشر زنان را مورد تأیید قرار گرفته است، صندوق جمعیت ملل متحد تصریح دارد که هنوز احتمال اینکه زنان در مقایسه با مردان فقیر و بی‌سواد باشند، بیشتر است و نیز زنان معمولاً در مقایسه با مردان، به امکانات بهداشت و درمان، مالکیت اموال، آموزش و اشتغال دسترسی کمتری دارند، و ازطرفی احتمال کمتری دارد که به لحاظ سیاسی فعال شوند و احتمال بیشتری هست که قربانی خشونت خانگی گردند.
همچنین توانایی زنان برای کنترل بارداری جهت توانمندسازی و برابری، امری لازم تلقی شده است و بر این اساس بنا به ادعای این صندوق وقتی زنی بتواند برای خانواده خود برنامه‌ریزی کند، می‌تواند باقی امور زندگی خود را نیز مدیریت کند و هنگامی‌که حقوق باروری زنی -از جمله حق تصمیم‌گیری در مورد تعداد، زمان و فاصله فرزندآوری- مورد حمایت و ارتقا قرار گیرد، بدیهی است که وی برای مشارکت کامل و برابر در جامعه از آزادی برخوردار است.
به گزارش مهرخانه، نکته قابل تأمل در مورد نگاه صندوق جمعیت ملل متحد به مسئله توانمندسازی زنان، آن است که صندوق با صراحت اذعان دارد که در صورتی‌که موقعیت زنان در اجتماع پایین باشد، اندازه خانواده‌ها نوعاً بزرگ می‌شود و این امر پیشرفت خانواده‌ها را با مشکل مواجه خواهد کرد. لذا برنامه‌های جمعیت، توسعه و سلامت باروری هنگامی که فرصت‌های آموزشی، بهبود موقعیت و توانمندسازی زنان را مدنظر قرار دهد، از تأثیرگذاری لازم برخوردار خواهند شد. همچنین در صورتی‌که زنان با این مبنا توانمند شوند، مجموع خانواده‌ها نفع خواهند برد و این منافع بر نسل‌های آینده نیز تأثیر خواهد گذاشت. البته این پیش‌فرض صندوق جمعیت ملل متحد، به مقوله جمعیت و باروری یک‌جانبه و قابل انتقاد است.
همچنین صندوق قائل است به اینکه نقش‌هایی که زنان و مردان در اجتماع ایفا می‌کنند، ناشی از ویژگی‌های خلقتی و بیولوژیکی ایشان نیست، بلکه مبتنی بر رویکرد اجتماعی است که آن هم در حال تغییر است و اینکه اگرچه نقش‌های مزبور در هر اجتماعی ممکن است توسط فرهنگ یا مذهب حاکم توجیه شوند، ولی در طول زمان با تحولاتی نیز همراه بوده‌اند. صندوق جمعیت ملل متحد دریافته است که پیگیری رهیافت‌های فرهنگی، ضمن احترام به اشکال مختلف ساختارهای اجتماعی، کلید پیشبرد حقوق زنان تلقی به شمار می‌آید.
صندوق به دنبال شناسایی گروه‌های آسیب‌پذیرتر نظیر زنان پناهنده، زنان سرپرست خانوار یا زنان گرفتار در فقر مفرط است و تلاش می‌کند که نیازها و دغدغه‌های ویژه آنها را مدنظر قرار دهد. این وظیفه مرتبط با نیاز ضروری به اطلاعات مرتبط با جنسیت است و صندوق جمعیت ملل متحد، به دولت‌ها کمک خواهد کرد که اطلاعات لازم را در این زمینه گردآوری کنند. (3)
3. رابطه فقر و سلامت جنسی و باروری
بنا به تصریح صندوق جمعیت ملل متحد، رشد آرام‌تر جمعیت و سرمایه‌گذاری بر سلامت باروری و پیشگیری از ایدز (خصوصاً در میان نوجوانان)، آموزش، توانمندسازی زنان و برابری جنسیتی؛ منتهی به کاهش فقر خواهد شد و دسترسی جهانی به خدمات و اطلاعات سلامت باروری تا سال 2015، از جمله شرط اساسی برای تحقق اهداف توسعه هزاره تلقی شده است.
فقر در نگاه صندوق جمعیت ملل متحد، پدیده‌ای چندوجهی است که مشتمل بر محرومیت از دسترسی به خدمات، منابع، فرصت‌ها و درآمد می‌شود. توانمندسازی زنان و مردان از طریق آموزش برای دسترسی به فرصت‌های برابر و ارائه شیوه‌های تعیین تعداد، زمان و فاصله فرزندان؛ از جمله برنامه‌های این صندوق اعلام شده است. همچنین وصول به اهداف اقتصادی، منوط به کاهش جمعیت، سرمایه‌گذاری در امر سلامت باروری و جنسی، آموزش و تحقق برابری جنسیتی شده است.
و اما چگونه از نگاه صندوق، سرمایه‌گذاری در زمینه سلامت باروری، آموزش و برابری جنسیتی، فقر را کاهش خواهد داد؟
صندوق جمعیت ملل متحد قائل است:
1. این رویه مردم را قادر می‌سازد که فرزندان کمتری داشته باشند و از این طریق به تسریع و پیشبرد توسعه کمک کنند؛ همچنین هنگامی‌که زنان بتوانند در تصمیمات مربوط به سلامت باروری با مردان مشارکت کنند، این امر منجر به این خواهد شد که نقش تصمیم‌گیری زنان در خانواده و اجتماع افزایش یابد و این امر برای همگان نفع خواهد داشت.
2. نیز به دلیل آنکه در خانواده‌های کوچک‌تر، درآمد میان تعداد افراد کمتری تقسیم می‌شود، متوسط بهره‌مندی از درآمد افزایش می‌یابد، بارداری‌های کمتر منجر به کاهش مرگ و میر مادران و دسترسی بیشتر زنان به فرصت‌های اقتصادی و آموزشی خواهد شد و این امر در افزایش درآمد خانوار تأثیر می‌گذارد.
3. چنانچه زنان تحصیلات بیشتری داشته باشند، گرایش به تعداد کمتری فرزند خواهند داشت و بیشتر می‌توانند در بازار کار مشارکت کنند.
4. خانواده‌های کم‌جمعیت، این امکان را بیشتر دارند که در مورد آموزش و سلامت هر فرزند سرمایه‌گذاری کنند. تعداد فرزندان کمتر و با فاصله بیشتر، به‌طور کلی زندگی کودک را بهبود می‌بخشد.
5. خدمات سلامت جنسی و باروری، کلید پیشگیری از ایدز تلقی می‌شود و این امر ارتباط مستقیم با افزایش کارآیی نیروی کار و جمعیت جوان هر کشور دارد.
6. برنامه‌های ناظر بر سلامت باروری که آسیب‌پذیری بیشتر نوجوانان را در مقابل رفتارهای جنسی غیرایمن، ایدز و دیگر بیماری‌های مقاربتی، بارداری‌های زودهنگام، ناخواسته و سقط جنین غیرایمن مورد توجه قرار می‌دهد و نیز زنان جوان را قادر می‌سازد که بارداری و ازدواج خود را به تأخیر بیاندازند؛ عوامل مهمی در شکستن گردش میان‌نسلی فقر به‌شمار می‌روند.
در مجموع سرمایه‌گذاری در امر سلامت باروری؛ خصوصاً در زمینه تنظیم خانواده که منتهی به کاهش باروری شود، از منظر صندوق به منزله پنجره‌ای به سوی فرصت‌های اقتصادی قلمداد می‌شود. (4)
ب) مروری بر اقدامات صندوق جمعیت ملل متحد در راستای توانمندسازی زنان
1. برنامه‌های صندوق برای مقابله با فقر زنان
صندوق جمعیت ملل متحد اهتمام دارد که در زمینه مقابله با فقر و عدم توانایی؛ به‌ویژه در میان زنان اقداماتی انجام دهد. تقریباً نیمی از برنامه‌های کشوری این نهاد، راهبردهایی را توسعه داده است که درصدد فراهم کردن فرصت‌های اقتصادی برای زنان بوده‌اند. صندوق تاکنون، توانمندسازی اقتصادی زنان را در بنگلادش، چاد، کنیا، موروکو، فلسطین، تاجیکستان و دیگر کشورها حمایت کرده و از مقابله با پدیده زنانه‌شدن فقر حمایت می‌کند و تحقق این مهم را منوط به توجه به دغدغه‌های جنسیتی در راهبردهای کاهش فقر و اقتصاد کلان می‌داند.
برخی از مهم‌ترین برنامه‌های صندوق برای کاهش فقر زنان عبارت است از:
در کشور چاد: دو نوع برنامه آموزشی در زمینه امور اقتصادی خرد و سلامت باروری اجرا شده است که در نتیجه آن، زنان جوان از حمایت‌هایی برخوردار شدند که منتهی به استقلال اقتصادی ایشان شد؛ همچنین این زنان در این خصوص که بتوانند از خودشان در مقابل ایدز و دیگر معضلات سلامت باروری حمایت کنند، آموزش دیدند.
در جمهوری دموکراتیک لائوس: برنامه‌هایی در نظر گرفته شد که صندوق کمک کرد تا زنان به عنوان طرف‌های اقتصادی، در عین حال که مادر و همسر هستند، محترم شمرده شوند؛ همچنین زنان در ضمن برنامه‌های مزبور در مورد سلامت جنسی و باروری آموزش داده شدند.
در بنگلادش: برنامه‌های این صندوق در راستای آموزش مهارت‌های اقتصادی و اعطای وام‌های تجاری به زنان بوده و همچنین از خدمات سلامت باروری و تنظیم خانواده حمایت شده است.
در ویتنام: صندوق جمعیت زنان ملل متحد از تلاش‌های ملی که مرتبط با توانمندسازی اقتصادی زنان، مدیریت زیست‌محیطی و خدمات سلامت باروری بود، حمایت کرده است. مشارکت حدود 500 گروه زنان در 9 استان با عضویت حدود 12 هزار زن، از نتایج برنامه‌های صندوق در این کشور اعلام شده است. (5)
بنابراین در مورد اقدامات صندوق جمعیت ملل متحد در مقابله با فقر زنان، آموزش سلامت جنسی و باروری جزو انفکاک‌ناپذیر برنامه‌های آن بوده است که البته با رویکرد کوچک‌سازی خانواده‌ها و کاهش میزان باروری در نگاه کلان صورت می‌گیرد.
2. جایگاه آموزش در برنامه‌های صندوق جمعیت ملل متحد
آموزش به عنوان مهم‌ترین شیوه و ابزار برای توانمندسازی زنان از طریق ارتقای آگاهی، کسب مهارت و اعتماد به نفس تلقی شده است که برای مشارکت کامل زنان در روند توسعه ضروری به‌شمار می‌رود. آموزش برای زنان و دختران به این دلیل بیشتر دنبال می‌شود که به منزله گام نخست برای دسترسی به دیگر فرصت‌ها است و اینکه آموزش زنان، کل اعضای خانواده و در نتیجه نسل بعدی را نیز متأثر خواهد کرد. سرمایه‌گذاری در امر آموزش دختران به منزله مهم‌ترین شیوه برای کاهش فقر شمرده می‌شود.
صندوق دلیل تأکید خود بر آموزش دختران را چنین عنوان می‌کند که دخترانی که تحصیل می‌کنند احتمال بیشتری دارد که دیرتر ازدواج کنند و دارای خانواده‌های کوچک‌تر و سالم‌تر باشند. (6)
در نتیجه این صندوق به طور غیرمستقیم در ضمن برنامه‌های آموزشی مختلف خود به زنان و دختران، کاهش جمعیت و نرخ باروری را دنبال کرده و از این امر به عنوان فاکتوری مثبت و مؤثر در توانمندسازی زنان یاد می‌کند.
با توجه به جایگاه مهم آموزش نزد صندوق، از اولویت‌های اصلی آن اجرای برنامه‌های آموزشی در بسیاری از کشورها است که موضوعاتی از قبیل پروژه‌های سوادآموزی تا سلامت جنسی و باروری را در برمی‌گیرد. با توجه به حساسیت این موضوعات، تمرکز ویژه‌ای روی آنها وجود دارد و البته سعی می‌شود از شیوه‌های آموزشی مشارکتی و کارگاهی استفاده شود.
برخی نمونه‌های برنامه‌های آموزشی صندوق در کشورها عبارتند از:
در جامائیکا: صندوق جمعیت ملل متحد از برنامه‌ای حمایت کرد که بازگشت هزاران دختر را پس از بارداری به مدرسه تسهیل نمود و امکان کسب مهارت‌های تکنیکی را فراهم ساخت.
در بولیوی: زنان در ضمن آموزش خواندن و نوشتن زبان بومی خود، در مورد سلامت باروری، مادری ایمن و بیمه سلامت آموزش دیدند.
در مالی: پروژه سوادآموزی، نوجوانان را در مدرسه و خارج آن هدف گرفت و البته تمرکز آن بر دختران مهاجر، کارگران خانگی، قربانیان خشونت و اذیت و آزار و افراد حاشیه‌نشین بود.
در موریتانی: صندوق جمعیت ملل متحد، برنامه‌ای را در چهار منطقه فقیرنشین کشور اجرا کرد و از جمله اهداف این برنامه، کاهش آمار دختران ترک تحصیل‌کرده در این کشور بود. (7)
3. راهبرد صندوق برای مقابله با فقر
راهبرد کاهش فقر (8)، برنامه مدونی است که سیاست‌ها و برنامه‌های داخلی را برای کاهش فقر در کشورهای کم‌درآمد مدنظر دارد. از سال 1999، صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی، دولت‌ها را ملزم کردند که برنامه راهبرد کاهش فقر را تدوین کنند.
صندوق جمعیت ملل متحد، از طریق تقویت گفتمان با سیاست‌گذاران و مساعدت در گردآوری مستندات بین‌المللی و ملی بر اساس جدیدترین اطلاعات، در توسعه این برنامه مشارکت داشته است.
در واقع صندوق به کشورها کمک می‌کند تا اطلاعات را جمع‌آوری و ظرفیت‌های آماری خود را گسترش دهند و نیز مساعدت‌های لازم را برای تجزیه و تحلیل درآمد و بودجه، و نظارت و ارزیابی جنبه‌های جمعیتی «راهبرد کاهش فقر» کشورها ارائه می‌کند.
صندوق همچنین مشارکت برخی گروه‌های مهم مانند افراد فقیر، زنان و گروه‌های جوانان، سالخوردگان، جامعه مدنی و سازمان‌های غیردولتی و نیز حمایت و اجرای برنامه‌های تنظیم خانواده و سلامت باروری را از طرق مختلف تسریع و تسهیل می‌کند. (9)
نتیجه‌گیری
به گزارش مهرخانه، در مورد ارزیابی عملکرد صندوق جمعیت ملل متحد در مقابله با فقر زنان و توانمندسازی زنان به نظر می‌رسد که باید دو جنبه را از یکدیگر تفکیک کرد:
جنبه اول، ناظر بر برنامه‌های این نهاد بین‌المللی با رویکرد آموزشی و اهتمام بر ایجاد تغییر و تحول در مناسبات اجتماعی و فرهنگی حاکم بر جوامع مختلف به‌ویژه کشورهای در حال توسعه یا کمترتوسعه‌یافته است. در این زمینه رویکرد صندوق شفاف و محورهای اصلی آن مشتمل بر به رسمیت شناختن حقوق و سلامت جنسی زنان، دختران و نوجوانان به نحوی است که نتیجه آن آزادی جنسی بی‌قید و شرط افراد و نیز کاهش نرخ باروری و کندی رشد جمعیت باشد و از این امر به منزله پایه توانمندسازی اقتصادی زنان و پیشرفت جوامع در عرصه‌های مختلف و کلید مقابله با فقر یاد شده است.
در واقع صندوق، صراحتاً باروری و فرزندآوری را مانعی برای پیشرفت زنان، خانواده و اجتماع و از عوامل تقویت فقر تلقی می‌کند که به این رویکرد، انتقادات جدی وارد است. همچنین از آموزش زنان و دختران به عنوان ابزاری برای کاهش رشد جمعیت یاد می‌شود؛ در حالی‌که در برخی کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران بنا بر مصالح عمومی، دقیقاً اهتمامی در جهت معکوس وجود دارد.
جنبه دوم، مساعدت‌های تکنیکی و فنی صندوق جمعیت ملل متحد به دولت‌ها در گردآوری و تحلیل اطلاعات و آمار برای بهره‌مندی از مساعدت‌های مالی نهادهایی چون بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول است. این کارکرد صندوق، بخشی از خلأها و نیازهای شکلی و ماهوی نظام‌های ملی را پر خواهد کرد و به همین دلیل از سوی دولت‌ها مورد استقبال قرار می‌گیرد.
و اما نکته مهم در مورد ارتباط این دو جنبه عملکرد صندوق، انفکاک‌ناپذیری آنهاست؛ به این معنا که دولتی نمی‌تواند از مساعدت‌ها و کمک‌های فنی و تکنیکی صندوق برای مقابله با فقر یا توانمندسازی بهره ببرد و در عین حال رویکرد صندوق به مقوله بهداشت و سلامت باروری زنان و نوجوانان و برنامه‌های تنظیم خانواده و کنترل جمعیت را نپذیرد؛ چنانچه مروری اجمالی بر اقدامات صندوق در کشورهای مختلف، مؤید این مهم است. تصور انفکاک‌پذیری میان دو جنبه مذکور، با توجه به مانور بیشتر صندوق بر یکی از آنها، برای دولتی حاصل نخواهد شد و چنین برداشتی دور از واقعیت و مغایر با رویه عملی این نهاد است.
پی‌نوشت ها:
1. http://www.unfpa.org/gender/
2. http://www.unfpa.org/public/home/sitemap/icpd/MDGs/MDGs-ICPD#mdg3
3. http://www.unfpa.org/gender/empowerment.ht
4. http://www.unfpa.org/pds/poverty.html
5. http://www.unfpa.org/gender/empowerment.ht
6. Ibid.
7. Ibid.
8. Poverty Reduction Strategy (PRS)
9. http://www.unfpa.org/pds/poverty.html
انتهای پیام/ 910913
