خانه » همه » مذهبی » زن در تمدن مصر

زن در تمدن مصر


زن در تمدن مصر

۱۳۹۹/۰۱/۰۷


۱۰۳۸ بازدید

جایگاه زن در تمدن مصر چگونه بود؟

جایگاه زنان در مصر باستان:
برخوردی که مصر با زنان داشت، بسیار بهتر از برخورد دیگر تمدن های باستان بود. مصریان معتقد بودند که لذت و شادی، اهداف مشروع زندگی اند. آنها خانه و خانواده را منبع اصلی خوشی و لذت می دانستند. در جهان باستان، ریاست مرد در منزل، امری کاملاً بدیهی و پذیرفته شده بود. البته این واقعیت از نظر زنان در مکان ها و زمان های مختلف، معنایی متفاوت داشت. «در مصر باستان همواره ازدواج و تولید مثل، امور مطلوبی به حساب می آمدند اما در برخی جوامع، زنان بردگان خانگی شوهرانشان به حساب می آمدند. بی تردید زنان مصممی هم در مصر باستان وجود داشته اند که با رسوم متداول و سلطه ی مردان مخالف بوده اند و با نیروی شخصیت خود بر خانه و خانواده تسلط داشتند، اما این نوع زنان را باید استثناء دانست.زنان مصری از دو جهت بخت و اقبال خوبی داشتند:1- به غیر از این نکته که زنان جز در موارد خاص نمی توانستند به مقام فرعونی برسند در بقیه موارد، حقوق برابری با مردان داشتند. آنها می توانستند صاحب ملک شوند، پول قرض بگیرند، قراردادها را امضا کنند، تقاضای طلاق کنند، در دادگاه ها در جایگاه شهود قرار بگیرند و … طبیعتاً آنها از حیث مسئولیت ها و وظایف شان نیز با مردها برابر بودند.2- عشق و حمایت عاطفی، بخش مهمی از ازدواج محسوب می شد. مصریان فرزندان خود را دوست داشتند و این دوست داشتن به خاطر خود بچه ها بود نه به این دلیل که آنها می توانند در آینده، سربازان یا کارگران خوبی باشند». (1)
اگرچه مردان آتنی ازدواج را یک تکلیف مدنی خود می دانستند و زمان انجام این تکلیف را تا سن 30 سالگی به تعویق می انداختند (و از آن پس نیز با دختری 15 ساله ازدواج می کردند تا آن دختر را از جمیع جهات در کنترل خود داشته باشند)، اما مردان و زنان مصری برای معاشرت و معاشقه با یکدیگر ارزش زیادی قائل بودند و از هم لذت می بردند. به نظر آنان، عشق یکی از جنبه های مهم زندگی بود و ازدواج، یکی از اصلی ترین نیازهای هر کس از هر طبقه به شمار می رفت.
نکته ی جالب توجه آن استکه در هیج یک از منابع، ذکری از مراسم ازدواج مصریان به میان نرفته است. ما از آن دوره، اسناد مربوط به طلاق را در اختیار داریم، می دانیم که زنا ممنوع بوده، می دانیم که در آن دوره هر کسی می دانسته که کدام زن و مرد، همسر یکدیگرند اما از مراسم ازدواج در آن دوره هیچ سند و مدرکی در دست نداریم.
بعضی از محققان معتقدند که عدم وجود اطلاعات در این باره، تصادفی است و بواسطه ی ضعف منابع تاریخی است؛ اما بسیاری از محققان که در واقع در ان دوره اصلاً مراسم ازدواج وجود نداشته است: از هنگامی که یک زوج شروع به زندگی زیر یک سقف می کرده اند زن و شوهر هم به حساب می آمده اند. اگر این گونه باشد باید بگوییم که ازدواج های مصر باستان بسیار شبیه مفهوم «ازدواج عرفی» در جوامع مدرن آمریکای شمالی است. البته در دوره های بعد مراسم ازدواج تابع نظم و قانون ویژه ای شد و حتی ازدواج با محارم نیز شکل گرفت. «بطلمیوس دوم مرد بی قید و بندی بود و هر لحظه را با زنی می گذراند. وی سرانجام زن خود را طرد کرد و با خواهرش «ارسی نوئه» ازدواج کرد و همین ملکه ی جدید بود که بر مصر حکومت می کرد. (2)
از روی نقاشی های برجای مانده بر قبرها می توان دریافت که نقش کلیشه ای زن مصری، نقش همسر و مادر است و شوهر، ریاست منزل را به عهده دارد. «زن در درون خانه و به دور از نور خورشید کار می کند و به همین دلیل رنگ پوست زنان مصری روشن تر از مردان است. زنان مصری لاغر و زیبا به نظر می رسند گو این که مردان مصری شکم بزرگی دارند که نشانه ثروت و قدرت آنهاست. از روی این نقاشی ها می توان دریافت که زنان اشراف زاده کار نمی کنند اما زنان دیگر مصری به کارهایی چون رقاصی، اجرای موسیقی، آشپزی، فاحشگی در معابد، کار مزرعه و مانند آن می پردازند.
اما در مجسمه ها برعکس نقاشی، فقط زنان اشراف زاده به نمایش درآمده اند. در مجسمه های برجای مانده از آن دوره، زن معمولاً در کنار همسر و خانواده اش نشان داده شده است و معمولاً از حمایت فیزیکی همسرش برخوردار است چرا که در اکثر این مجسمه ها، بازوی شوهر به دور گردن یا روی شانه همسرش قرار دارد. به ندرت می توان مجسمه ای از این دوره یافت که فقط یک زن در آن دیده شود.» (3)
زنان مصر باستان نیز همچون اکثر زنان متمدن های دیگر باستان، فقط امکان حضور در طیف خاصی از مشاغل را داشتند. زنان مصر باستان در سنی ازدواج می کردند که مردان شروع به آموزش های شغلی خود کرده بودند. طبیعتاً این زنان باید همسر و مادری خوب در خانه می بودند. البته زنان می توانستند در بعضی از ادوار نماینده رسمی شوهرشان باشند. مثلاً اگر مردی نمیتوانست برای مدتی در سر کار خود حاضر شود همسر او مسئولیت های تجاری شوهرش را بر عهده می گرفت. اگر زنی از طبقه ی بالای جامعه، شغلی برای خود نمی یافت می توانست در مقام راهبه یکی از خدایان یا الهه ها، شغلی مذهبی برای خود دست و پا کند. از زنی که در این شغل کار می کرد انتظارمی رفت به تمام امور معبد رسیدگی نماید.
زنان با استعداد می توانستند در صنعت های موسیقی، بافندگی و تدفین فعالیت کنند (در صنعت تدفین، زنان با دریافت پول، هنگام دفن مرده به مرثیه خوانی می پرداختند). البته زنان نخبه می توانستند در منصب های حرفه ای مثل ناظر داخلی یا مدیر داخلی فعالیت کنند.
اما هنگامی که بحث حقوق زن و مرد پیش می آید می بینیم که در مصر باستان، زنان و مردانی که از یک طبقه هستند قانوناً از حقوق یکسانی برخوردارند.
زنان باستان می توانستند ارث بگیرند، صاحب برده شوند و املاک و دارایی های خود را مطابق میل خود، خرید و فروش کنند (گو این که پس از ازدواج، این حق آنها درعمل اندکی محدودتر می شد). زنان مصر باستان می توانستند به اراده خود تا آخر عمر مجرد بمانند بی آنکه تحت حمایت مردی درآیند.
پی نوشت ها:
1. Thompson , James c. 2003 , women in Ancient Egypt , in www .womenintheancientworld. com
2. دورانت، ویلیام: تاریخ تمدن، ج3، هوشنگ پیرنظر، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ص 175.
3. seawright , caroline , 2001 , women in Ancient Egypt in www. thekeep.org.
منبع: تاریخ پژوهی، سال ششم، شماره 18، بهار 1383، صص 136-150.

ممکن است این مطلب هم برای شما مفید باشد:

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد