در این نکته شکّی نیست که شناخت نسبی دختر و پسر قبل از ازدواج آن‌هم در چهارچوب مشخّصی با نظارت خانواده‌ها ضروری است؛ زیرا هر اندازه میزان آشنایی طرفین بیشتر باشد امکان موفقیت چنین پیوندی افزایش خواهد یافت.

با توجّه به مطلب فوق بعید به نظر می‌رسد که بتوان صرفاً با طرح چند سؤال، آن‌هم در یک جلسه، همسر مورد نظر خود را جهت یک عمر زندگی مشترک شناخت؛ زیرا اغلب جلسات خواستگاری جنبه تشریفاتی دارند و ممکن است طرفین به خاطر برخوردهای اولیه نتوانند آن‌گونه که شایسته است همدیگر را ارزیابی کنند.

در این میان بهتر است از راهکارهای دیگری نظیر تحقیقات محلّی، فامیلی و… نیز جهت کسب اطلاعات اطمینان‌آور در مورد فرد خواستگار و خانواده‌اش بهره گرفت و یا این‌که تعداد جلسات خواستگاری را متعدّد نمود تا از این رهگذر همان‌گونه که خانواده پسر به خانه دختر می‌روند، خانواده دختر نیز به خانه پسر بروند تا در اثر این رفت و آمد دو سویه شناخت بیشتر و بهتری نسبت به‌هم پیدا کنند؛ زیرا همه اطلاعات لازم جهت ازدواج تنها از طریق صحبت دختر و پسر به‌دست نمی‌آید، بلکه شایسته است در این رفت و آمدهای طرفینی امکانی فراهم گردد که طرفین از مکان‌های خصوصی همدیگر (اتاق شخصی، قفسه کتاب و…) دیدن کرده، با تمام اعضای خانواده طرف مقابل آشنا شده و گفتگو کنند و حتّی الأمکان با اقوام همسر آینده خود ارتباط برقرار کنند.

با توجّه به مطالب فوق باید دید علّت مخالفت والدین‌تان با گفت و گوهای متعدد برای خواستگاری چیست تا راهکاری متناسب با آن را در پیش گرفت.

دلیل مخالفت برخی خانواده‌ها شاید این باشد که چون دین مقدس اسلام این‌گونه ارتباطات را نمی‌پسندد؛ لذا باید به حداقل اکتفا کرد. حال آن‌که باید به‌گونه‌ای منطقی به آنها تفهیم نمود که اسلام با گفت و گوی دختر و پسر نامحرم و نگاه کردن آنها به یکدیگر و خلوت آنان با رعایت ضوابط شرعی اگر با قصد ازدواج باشد مخالفت ندارد.[1]
در این زمینه می‌توان از بزرگان فامیل و یا واسطه و معرّف دو خانواده به یکدیگر که قبلاً‌ توجیه شده‌اند خواست تا در لحظه مناسب، پیشنهادی مبنی بر افزایش جلسات گفتگو را از زبان خود مطرح نمایند و یا اینکه از آقا پسر و خانواده‌اش بخواهند تا این موضوع را به عنوان یک خواسته از سوی خانواده داماد مطرح نمایند که احتمال رد آن از سوی خانواده شما کم گردد.

به هر حال موضوعات قابل طرح در گفت و گوهای قبل از مراسم عقد مختلف است؛ زیرا افراد عقیده ها، آرمان ها، هدف ها و خواسته های گوناگونی دارند که به همین دلیل هر فردی می‌تواند با توجه به سلیقه شخصی خود به مسائل مورد نظر اولویت‌دهی نماید. شما نیز می‌توانید با توجه به محورهایی که در زندگی برای شما اهمیت ویژه‌ای دارد و برای آن جایگاه و نقش عمده‌ای در نظر گرفته‌اید (مانند سبک زندگی، توقعات شما از همسر آینده‌تان و…) چنین اولویتی را در سؤالات خود اعمال نمایید.

البته در جلسه اوّل گفتگو بعضی از مسائل و موضوعات عمومی مشترک ضرورت بیشتری برای اولویت در طرح دارند که شایسته است از سوی طرفین مطرح و در ادامه چند سؤال اختصاصی نیز از سوی شما به عنوان دختر خانم پرسیده شود.

محورهای مشترک :

معرفی: ‌شامل معرفی خود فرد، تعداد اعضای خانواده، شغل والدین و…

اعتقادات: میزان پایبندی و اعتقادات فرد به مسائل دینی نظیر واجبات (نماز، ‌روزه، حج، خمس، زکات و… )، مستحبات (زیارت، محافل مذهبی و…) و مسأله تقلید.

خط مشی کلی زندگی آینده: مراد تبیین مبنای زندگی آینده است؛ و باید از میزان پای‌بندی طرف مقابل به ارزش های دینی و اخلاقی سؤال نماید.

اهداف کلی زندگی: هدف‌هایی که هر کدام از پسر و دختر قصد دارند در زندگی آینده دنبال کنند که شامل هدف ها و آرمان های علمی و تحصیلی، اجتماعی، شغلی و… می‌باشد. به عنوان مثال تا چه اندازه به ادامه تحصیل علاقه مند است و مشکلات تحصیل را تحمل می کند؟ جایگاه اجتماعی را دارای چه اهمیتی می داند؟ از نظر اقتصادی و مالی به چه سطحی می اندیشد و حداقل و حداکثر آن در نظرش چه‌قدر است؟

تصویر کلی از رابطه ایده آل و نقش های زن و شوهری.

چگونگی رابطه با خانواده و بستگان: برای مثال به چه اندازه به رفت و آمد با اقوام و خویشان و نیز دوستان اهمیت می دهد و بر آن اصرار می ورزد؟ به آداب و رسوم فرهنگی و اجتماعی رفتار با بستگان چه‌قدر پای‌بند است؟

استقلال فکری: میزان اهمیت فرد به نظر دیگران به ویژه والدین و دوستان در امور زندگی مشترک تا چه حد است.

خواست ها و انتظارهای دو طرف از یکدیگر: مانند پایبندی به ارزش‌های فرهنگی نظیر عدم استفاده از ماهواره و…

ارتباطات اجتماعی: برای پی بردن به میزان سخت‌گیری فرد در زمینه ارتباط با نامحرم در محیط کار یا بین نزدیکان با حفظ ضوابط شرعی و عرفی مؤثر در ارتباط.

ویژگی های شخصیتی: صفات، خصوصیات، سبک های رفتاری و ارتباطی و…

علایق و تفریحات.

حساسیت های ویژه.

شایسته است شما به عنوان دختر خانم در زمینه برخی محورهای اختصاصی نیز ‌سؤالاتی را مطرح نمایید که عبارتند از: سؤال از شهر محل سکونت، نوع سکونت (مستقل از والدین یا در کنار آنان)، اشتغال مرد (به صورت شفاف نه به صورت کلی مثل اینکه فرد بگوید بازاری هستم، بلکه باید به صورت شفاف بگوید در بازار به چه کاری مشغول است)، پرسش از میزان اجازه مرد به همسرش برای شرکت وی در فعالیت‌های اجتماعی زنان، نظر شوهر درباره اشتغال و تحصیل زن، سؤال از سطح زندگی مشترک که به عنوان مثال تا چه حد به مسافرت، میهمانی دادن و… توجه خواهند داشت.

نهایت آن‌که شایسته است مسائلی در چنین گفت و گوهایی طرح شود که به زندگی آینده و مشترک دو نفر ارتباط می‌یابد؛ ‌برای مثال حتماً‌ باید بیماری‌های حاد یا خاص جسمی، ‌اختلافات روحی – روانی، ازدواج پیشین و یا هر گونه اعتیاد و حتی مصرف سیگار نیز گفته شود؛ ‌اما باید توجه داشت که تا توافق کلی که معمولاً ‌در پایان جلسه اوّل گفت و گو با طرح مسایلی که در ابتدای پاسخ بدان اشاره شد، حاصل می‌گردد باید از طرح مطالبی که جنبه خصوصی و سرّی دارد (نظیر بیماری حاد یا خاص، ‌اختلال روحی – روانی، طلاق والدین و…) اجتناب کرد. به همین منظور است که کارشناسان امر ازدواج ترجیح می‌دهند جلسات گفت و گو بیش از یک جلسه باشد.

پی نوشت :

[1]. برای آگاهی از ضوابطی که بدان‌ها اشاره گردید مراجعه کنید به کتاب احکام روابط زن و مرد نوشته سیدمسعود معصومی.

نویسنده : رضا وظیفه مند