سلامت نظام اقتصادی در عصر ظهور به تعطیلی کار و تلاش معنا نمی شود

در دوران ظهور نیز تلاش هایی برای فعالیت اقتصادی و افزایش ثروت وجود دارد، اما فضا به گونه ای نیست که مردم به خاطر مسایل مالی به جان هم بیفتند یا کسی که بالاتر است بیندیشد که می تواند با زورگویی حق دیگران را ضایع کند.

جواد اسحاقیان، مدرس دانشگاه و پژوهشگر مهدویت در گفت و گو با خبرگزاری شبستان در بیان رابطه موضوع اقتصاد با انتظار و ظهور تصریح کرد: بخشی از مولفه های اقتصادی در اسلام را در گفت و گوی پیشین بررسی کردیم و از چند مورد نام بردیم. اما مولفه دیگری که امروز بدان اشاره می کنیم، «گسترش رافت، رحمت و یک نوع پیوند اتحاد میان مردم» است.

وی افزود: ممکن است این سوال در ذهن ما ایجاد شود که میان «محبت» و «اقتصاد مقاومتی» چه ارتباطی وجود دارد؟ در پاسخ باید گفت وقتی فضای مهر و محبت در جامعه فراگیر شود، چند تاثیر مهم از آن منعکس می شود. نخست اینکه هر کس در هر مسئولیت و جایگاهی که قرار دارد کاری که انجام می دهد را به عنوان یک هدیه و وظیفه می بیند که برای جامعه و برای خواهران و برادران ایمانی خویش انجام می دهد و تلاش می کند تا این مسئولیت در بالاترین سطح بازدهی انجام شود.

این استاد دانشگاه ابراز کرد: افراد در چنین فضایی تصور نمی کنند که کار آنها، یک کار اجباری است و صرفا به دلیل کسب درآمد انجام می شود. در نتیجه از نظر حقوق و مزایا نیز خود را با دیگران مقایسه نمی کنند. بلکه از این زاویه و با این دید به مسئله می نگرند که این کار، برخاسته از مهر و محبت است. به این ترتیب هم کارها بهتر انجام می شود و هم بازدهی و راندمان کارها بالا می رود و محصول این کار چه در بحث تولید خدمات، چه در تولید و تقویت محصولات و … موثر است.

اسحاقیان در تبیین ارتباط این موضوع با عصر ظهور بیان کرد: این ارتباط را می توان از طریق روایات به دست آورد. به عنوان مثال روایتی از امام باقر علیه السلام در کتاب «اقتصاد» شیخ مفید نقل شده است که فرموده اند: «هر فردی در زمان ظهور از دارایی های برادر مسلمان خود استفاده می کند و کسی نیز او را منع نمی کند.» ثمره این دوستی واقعی آن می شود که اموال افراد تنها به خودشان اختصاص ندارد و افراد فقط به دارایی های خود متکی نیستند که به دلیل احساس کمبود و نیاز دست به ناهنجاری بزنند.

این محقق مهدوی تصریح کرد: وقتی فضای محبتی در جامعه ایجاد می شود، افراد احساس خواهند کرد که در هنگام نیاز کسانی هستند که به آنها کمک کنند. همچنین سید ابن طاووس در روایت دیگری نقل می کند که در رابطه با آخرالزمان آمده است: «در این دوره امام برحق، بین مردم رحمت و رافت ایجاد می کند، اموال را عادلانه تقسیم می کند و هیچ کس سعی نمی کند که بالاتر از دیگران قرار گیرد.» این حدیث در بحارالانوار جلد 52 صفحه 385 نقل شده است.

اسحاقیان در ادامه به برداشت های اشتباه در این مورد اشاره کرد و گفت: نظام اقتصادی ای که در دوران ظهور تعریف می شود نظام عادلانه ای است ولی این بدان معنا نیست که در آن نظام به لحاظ اقتصادی، بالا و پایینی وجود ندارد. به هر حال در سیستم اقتصادی نمی توان گفت همه یک جور و یک مقدار ثروت داشته باشند. یا تصور کنیم که هیچ کس تلاش نمی کند تا ثروت بیشتری ایجاد کند؛ به هیچ وجه اینگونه نیست. در دوران ظهور نیز تلاش هایی برای فعالیت اقتصادی و افزایش ثروت وجود دارد، اما بحث این است که فضا به گونه ای نیست که مردم به خاطر مسایل مالی به جان هم بیفتند. یا کسی که بالاتر است احساس کند که می تواند زورگویی کرده و حق دیگران را ضایع کند.

وی تاکید کرد: نتیجه ی گسترش رافت، رحمت و عدالت در جامعه که در عصر ظهور اتفاق می افتد استغنا، عدم زیاده طلبی و سالم سازی اقتصاد است. با ایجاد فضای رافت و رحمت در جامعه پاک سازی درونی اقتصاد رخ می دهد. مولفه و شاخصه مهم دیگری که در مقاوم سازی اقتصاد، باید به آن اشاره کرد موضوع «جهاد اقتصادی» است. یعنی تلاش همه جانبه در اقتصاد؛ به خصوص در سطح حاکمان.

این محقق مهدوی در توضیح این مولفه گفت: تلاش همه جانبه در اقتصاد؛ به خصوص در سطح حاکمان به این معناست که هرچه سطح مسئولیت در جامعه بالاتر می رود، جهاد نیز باید قوی تر شود. به همین دلیل در روایات می بینیم که امام زمان (عج) با وجود اینکه در عصری کاملا پیشرفته و مرفه قرار دارند اما لباس و غذایشان بسیار ساده است. یعنی در فضای جامعه آرمانی با یک «اقتصاد سالم ایمانی و دینی» افرادی که در بالا قرار می گیرند به دلیل خودساختگی و غنای نفس وابستگی به دنیا و ذخارف دنیایی ندارند، همچنان که در دعای ندبه آمده « زُخْرُفِهَا وَ زِبْرِجِهَا..» اینکه خداوند سلسله ای از انبیا و اولیاء را برای هدایت انسان ها قرار داد و آنها به درجات کمالی رسانید، به این دلیل بود که این بندگان بزرگ الهی، چشم به ذخایر و تجملات و ظواهر دنیا نداشتند.

این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: امام عصر (عج) به عنوان یک حاکم و یک فرد بالادست در جامعه آرمانی پیشرفته آن روز این گونه زندگی می کنند. یعنی در چنین جامعه ای زندگی جریان دارد، سلامت جسمی، روحی، اقتصادی و … همه وجود دارد اما در کنار همه آنها، موضوع ساده زیستی همچنان در آن زمان نیز مهم است. و «جهاد اقتصادی» هرچه که سطح مسئولیت ها بالاتر می رود یعنی هر چه به سمت مدیران بالایی نظام نزدیک می شود سخت تر خواهد شد. ضمن این که با توجه به جنبه ی الگویی این مسئله، افراد زیردست، از مدیران بالادست خود، «خدمت زا بودن» و «خدمت گزار بودن» را مطالبه و مشاهده می کنند. یعنی هر چه به سمت هرم جامعه بالا می رویم، خدمت بیشتر می شود.

اسحاقیات در پایان این بخش از سخنان خود با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری در روزهای آغازین سال 95 یادآور شد: موضوع مهم دیگر در این عرصه این است که تصور نکنیم در دوران ظهور با توجه به ایجاد فضای مهر و محبت «نظام امنیتی» تضعیف می شود. ما در روایات داریم که زمان ظهور زمان تلاش و جهاد شبانه روزی است؛ یعنی این گونه نیست که چون دوران ظهور است بنابراین هیچ مشکلی وجود نخواهد داشت.

بنابر گفته وی به هر حال در ابتدای این دوره، مسئله مبارزه با ظلم و موانع موجود مطرح است و بخش زیادی از این ظلم ها نیز ظلم اقتصادی است که امروز در سطح دنیا می بینیم. بنابراین ،می بایست مقاومت و آماده سازی برای این دوره وجود داشته باشد. همچنان که در دعای عهد می خوانیم «فَأَخْرِجْنِی مِنْ قَبْرِی مُؤْتَزِراً کَفَنِی شَاهِراً سَیْفِی …» یعنی فضای همه دعاهای مهدوی بیانگر آمادگی همه گونه، در همه جهات و همه ابعاد برای این دوره است از جمله آمادگی نظامی و اقتصادی.