شاید به این دلیل باشد که سکوت شما موجب می شود روابط اجتماعیتان لطمه بخورد ، ویا حتی تصنعی جلوه کند! لذا اگر بدانید که چه وقت سکوت خوب است وچه وقت ناخوب، بهتر می توانید این مهم را رعایت کنید:
1-دراسلام ، هر کاری که با قصد قربت خدا ،انجام گیرد ،از ثواب الهی بهره مند می شود ،واگر بدون قصد قربت باشد ، ثوابی بر آن مترتب نیست. بعضی از کارها هستند که اگرباقصد قربت هم نباشد،( مثل اینکه از روی عادت باشد) اثر وضعی آن کار، نتیجه خوبی دارد ، مانند سکوت ازغیبت، تهمت، افترا ،دروغ و… که اگر حتی ازروی عادت هم باشد، چون زبان از چنین گناهانی حفظ می شود ، پس سود دارد ، گرچه اگر به قصد قربت باشد از ثوابهای عظیمی بهره مند می شود.
2- در روایات برای سکوت فضیلت بسیار شمرده شده و افراد بدان ترغیب گشته اند از جمله: حضرت داوود به فرزندش سلیمان(ع) فرمود: فرزندم، اگر کلام از نقره باشد، شایسته است سکوت را طلا بدانی.(1)
امام باقر(ع) فرمود: شیعیان ما [از بس در تداوم سکوت محافظت دارند، به گمان مردم] لال هستند.(2)
و امام علی(ع) فرمود: هر گاه عقل کامل گردد، سخن کم می گردد.(3)
3- معلوم است که سکوت در مقایسه با سخن گفتن بیهوده و لغو یا غیبت، تهمت و سخن چینی [که از گناهان کبیره هستند] بسیار افضلیت دارد و غالب انسان ها هم یا از امور بیهوده و بی ارزش سخن می گویند یا سخن آنان غیبت و تهمت و … است. بنابراین سکوت برای غالب انسان ها افضل است و روایات مذکور، ناظر به این حکم غالبی است اما اگر افرادی بتوانند نیکو و بجا سخن بگویند و سخن آنان حکمت، علم، امر به معروف، نهی از منکر و … باشد، چنین سخن گفتن البته بهتر از سکوت است و چنین افراد توانمندی نباید با استناد به احادیث فضیلت سکوت، از سخن گفتن خودداری ورزند بلکه برای آنان سخن گفتن خیر و فضیلت است و سکوت، گناه و معصیت و دیگران هم باید به این مرتبه از توان صعود کنند تا کلام آنان از سکوت شان برتر شود.
4-امام سجاد(ع) فرمود: سکوت و کلام هر دو آفاتی دارند و اگر از آفت به دور باشند، کلام از سکوت، افضل است زیرا خداوند انبیا و جانشینان را مأموریت به سکوت نداده بلکه آنان مأمور به سخن گفتن می باشند و کسی با سکوت از حق مستحق بهشت نمی شود، به ولایت خدا نمی رسد و از جهنم نجات نمی یابد. همه اینها در گرو سخن گفتن است و اصولاً ماه [سکوت] با خورشید [کلام حق] قابل مقایسه نیست. شما حتی فضیلت سکوت را با کلام، بیان می کنید ولی نمی توان فضیلت کلام را با سکوت بیان کرد.(4)
پی نوشتها:
1- بحارالانوار، ج43، ص278.
2- همان، ص285.
3- همان، ص290.
4- همان، ص68.