الف. ادب آموختن از بی ادبان

این‌که رفتار نیک دیگران، بر انسان تأثیر مثبت بگذارد، امری روشن است؛ همچنین تأثیرگذاری رفتار ناپسند افراد بر دیگران نیز طبیعی می‌باشد اما هنر انسان‌های فرزانه و هوشمند آن است که از رفتارهای ناپسند دیگران عبرت گرفته و درس بیاموزد. این همان حکمتِ لقمانی است که از فرزانگی او سرچشمه می گیرد.
به قول سعدی: «لقمان را گفتند: ادب از که می آموختی؟ گفت: از بی ادبان، که هر چه از ایشان در نظرم ناپسند آمد، از فعل آن پرهیز کردم».[ گلستان سعدی.]
بر اساس این روش همچنان که باید کم حرفی را از ورّاجان پرحرف و بیهوده گوی الهام گرفت. بزرگواری و کرامت نفس را هم باید از زشتیِ کارِ تنگ نظران و خسیس طبعان فرا گرفت. اگر از زشتی‌های دیگران، آموختیم که به خوبی‌ها روی آوریم، در این روش «استاد اخلاقِ» ما در درون خودمان نهفته است. این شیوه آموخته از امیر مؤمنان(علیه السلام) است که فرمود:
«إِذَا رَأَیْتَ فِی غَیْرِکَ خُلُقاً ذَمِیماً فَتَجَنَّبْ مِنْ نَفْسِکَ أَمْثَالَهُ»[ تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 324.]؛ «هرگاه در دیگری اخلاق ناپسندی را دیدی، بپرهیز که آن‌گونه رفتار در خودت نباشد!»
عیسای مسیح نیز همین روش را داشت. از او پرسیدند: چه کسی تو را ادب آموخت؟ فرمود:
«مَا أَدَّبَنِی أَحَدٌ رَأَیْتُ قُبْحَ الْجَهْلِ فَجَانَبْتُه »[ بحار الأنوار (ط. بیروت)، ج 14، ص 326.]؛ «کسی مرا ادب نکرد. من، زشتی جهل را دیدم و از آن پرهیز کردم».
بنابراین یکی از بهترین و ساده‌ترین روش‌های دست یابی به آداب معاشرت صحیح آن است که انسان از رفتارهایی که دیگران دارند و متوجه زشتی و ناپسندی آنها می‌شود پرهیز نماید.[ ر.ک: محدثی، جواد، اخلاق معاشرت، قم، موسسه بوستان کتاب، 1386ش، دوازدهم، ص135.]

ب. بالا بردن علم و آگاهی

ادب از فهم سرشار و ادراک حقایق سرچشمه می‌گیرد و بی‌ادبی از نادانی. چنان‌که امام علی(علیه السلام) می‌فرماید:
«إِذَا زَادَ عِلْمُ الرَّجُلِ زَادَ أَدَبُه»[ تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 63.]؛ «چون دانش آدمی فزونی گیرد، ادبش افزون گردد».
از همین رو یکی از بهترین روش‌های دست‌یابی به آداب معاشرت صحیح، مطالعه و علم آموزی پیرامون آداب معاشرت می‌باشد.
مجموعه این آثار زمینه‌ای را فراهم می‌نماید تا علاقه‌مندان بتواند به راحتی به آداب معاشرت صحیح اسلامی دست‌یابی داشته باشند.[ ر.ک:
– آداب معاشرت از دیدگاه معصومان( ع)، ترجمه وسائل الشیعة، محمدعلى فارابى و یعسوب عباسى على کمر،
– آداب معاشرت، حاج محمد باقر کمره اى،
– سنن النبی(صلی الله علیه و آله و سلم)، علامه طباطبایی.]

ج. هم­نشینی با علما

هم­نشینی با دانشمندان و افراد مؤدب، زمینه‌ساز افزایش ادب و رفتارها و گفتارهای مؤدبانه است، چنان­که امام علی(علیه السلام) می‌فرماید:
«جَالِسِ الْعُلَمَاءَ یَزْدَدْ عِلْمُکَ وَ یَحْسُنْ أَدَبُکَ وَ تَزْکُ نَفْسُکَ»[ تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 430.]؛ «با دانشمندان مجالست کن تا دانشت، افزون، ادب تو، نیکو و جانت، پاکیزه گردد».