فضائل ویژه کربلا

موارد بسیارى از فضائل ویژه کربلا را مى‌توان از روایات به دست آورد. اگر به ذکر همه آنها پرداخته شود نوشتار طولانى خواهد شد. روى این جهت به برخى از ویژگیهاى مهم تر آن اشاره مى‌شود.

۱- کربلا قبل از کعبه، آفریده و مبارک قرار داده شد

خداوند زمین کربلا را قبل از خلق کعبه آفرید و آن را مقدس و مبارک قرارداد.

امام باقر علیه السلام مى‌فرماید: خداوند کربلا را ۲۴ هزار سال قبل از آنکه کعبه را خلق نماید آفرید و آن زمین را مقدس نمود و برکت داد و قبل از آن خلق ننموده بود مقدّسى و مبارکى مانند آن زمین.

۲- سجده بر خاک کربلا مستحب است

از دیدگاه شیعیان، اجزاء نماز داراى احکام واجب، مستحب، مکروه و حرام است. و از جمله اجزاء نماز، سجده است یکى از مستحبات سجده این است که سجده بر زمین باشد؛ اما فقهاى شیعه گفته‌اند افضل این است که سجده بر تربت امام حسین علیه السلام باشد.

روایات مورد استناد فقهاء

مستند فقهاء در فتوا بر استحباب سجده برتربت امام حسین علیه السلام، این روایات است که سجده بر آن را برتر از دیگر اشیاء‌ زمین مى‌دانند.

در روایتى امام صادق علیه السلام فرمود: سجده بر تربت قبر امام، تا هفت زمین را نورانى مى‌کند:

سجده بر خاک قبر امام حسین علیه السّلام نورى مى بخشد که فروغ آن تا به زمین هفتم میرسد و هر کس تسبیحى از خاک قبر امام حسین علیه السلام به همراه داشته باشد، تسبیح کننده به حساب مى‌آید؛ هر چند که با آن تسبیح نکند.

در روایت دیگر آثار و ثواب سجده بر تربت امام حسین را بیان مى‌کند:

معاویه بن عمار مى‌گوید: امام صادق علیه السلام کیسه اى داشت که در آن تربت امام حسین علیه السلام را نگه مى‌داشت. هر وقت که نماز مى‌خوانده آن را بر سجاده‌اش مى‌ریخت و بر آن سجده مى‌کرد. امام علیه السلام فرمود: سجده بر تربت امام حسین علیه السلام هفت حجاب را پاره مى‌کند.

حال اگر کسى که سجده بر تربتش حجاب هفت آسمان را پاره مى‌کند، خود او چه مى‌کند؟ و چه زیبا سخنى گفته است علامه امینى رضوان الله تعالى علیه:

این است محبت ما و این است حسین ما،‌ و این است گردهمائى عزادارى او، و این است کربلاى او، و این است تربت او و این است مسجد ما. خدا پروردگار ما و سنت و سیرت ما سیرت پیامبر ما و سنت اوست و تمام ستایش از آن خدا است.

۳- تربت کربلا، ‌شفاء است

در مورد این که تربیت کربلا مایه شفاء‌ هردرد و مریضى است روایات فراوان است که در اینجا به دو روایت اشاره مى‌کنیم و تعدادى روایات که بیانگر این مورد است در فرازهاى بعدى نیز آمده است:

روایت اول؛ تربت کربلا، دوای هر درد (‌جز مرگ) است

به نقل یونس بن ربیع امام صادق علیه السلام فرمود:‌ نزد سر مبارک حسین بن على علیهما السّلام تربت قرمزى است که در آن شفاء هر دردى غیر از مرگ مى باشد.

روایت دوم؛‌ تربت کربلا، بزرگترین دواء

امام صادق علیه السلام فرمود: در تربت قبر امام حسین علیه السّلام شفاء هر دردى بوده و آن دواء اکبر مى باشد.

۴- خوردن تربت کربلا به قصد ا ستشفاء، جائز است

در رابطه با جواز خوردن تربت کربلا، روایات فراوان در منابع شیعه وارد شده است و در این جا به چند نمونه آن اشاره مى‌شود:

روایت اول:

سعد ابن سعد مى‌گوید: از حضرت ابى الحسن علیه السّلام راجع به خوردن تربت پرسیدم؟ حضرت فرمودند: خوردن تربت حرام است همان طورى که خوردن میته و خون و گوشت خوک حرام است مگر تربت قبر امام حسین علیه السّلام؛ زیرا در آن شفاء از هر دردى و امان از هر خوف و هراسى است.

این روایت، از طریق دیگر از امام هشتم علیه السلام اینگونه نقل شده است:

سعد بن سعد اشعرى مى‌گوید: از امام هشتم علیه السّلام پرسیدم از خاکى که مردم مى‌خورند فرمود: هر خاکى خوردنش حرام است مانند مردار، خون و آنچه بنام جز خدا ذبح کنند، جز خاک قبر حسین علیه السّلام که درمان هر دردیست.

روایت دوم:

زید شحام مى‌گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: همانا خداى تعالى تربت حسین علیه السلام را موجب شفاء از هر بیمارى و امان از هر بیم و ترسى قرار داده، پس هر گاه کسى از شما آن تربت را گرفت باید آن را ببوسد و بر چشم خود گذارد و بر تمام بدنش بکشد و بگوید: خداوندا بحق این تربت و بحق کسى که در آن قرار گرفته و سکنى نموده، و بحق پدر و مادر و برادرش و بحق امامانى که از فرزندان او هستند، و بحق فرشتگانى که اطراف قبر او را احاطه نمودند که این تربت را باعث شفاء از هر بیمارى، و رهائى و بهبودى از هر مرض، و نجات از هر آفت، و مانع و جلوگیر از آنچه که من میترسم و مى گریزم قرار دهى، پس تربت را (بخوردن و همراه داشتن) مصرف نماید، ابو اسامه گوید: من در مدت عمر طولانى خود تربت را همان طور که حضرت صادق (ع) فرمود و توصیف نمود مصرف نموده و بکار بردم، پس بحمد اللَّه (ببرکت آن در مدت عمر خود امر) ناگوارى ندیدم .

۵- تربت کربلا امان است

طبق روایات متعدد، تربت کربلا، باعث امنیت و امان از ترس و.. است.

روایت اول:

ابن قولویه با سند صحیح از محمد بن عیسى یقطینى نقل مى‌کند:

محمد بن عیسى یقطینى مى‌گوید: امام رضا علیه السلام از خراسان برایم یک بسته جامه فرستاد و میان آنها گلى بود و بفرستاده گفتم: این چیست؟ گفت گل قبر حسین علیه السلام و آن حضرت چیزى از جامه و جز آن نفرستد جز این که از این گل در میان آن مى‌نهد و میفرماید: این گل، سبب امان است باذن خدا عز و جل.

روایت دوم:

روایت دیگر را مرحوم کلینى نقل کرده‌است:

سعد ابن سعد مى‌گوید: از حضرت ابى الحسن علیه السّلام راجع به خوردن تربت پرسیدم؟ حضرت فرمودند: خوردن تربت حرام است همان طورى که خوردن میته و خون و گوشت خوک حرام است مگر تربت قبر امام حسین علیه السّلام؛ زیرا در آن شفاء از هر دردى و امان از هر خوف و هراسى است.

روایت سوم:

به خاطر همین آثار تربت است که امام صادق علیه السلام دستور داده است کام فرزندانتان را با تربت کربلا بردارید:

حسین بن ابى العلاء مى‌گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که مى‌فرمود: کام فرزندانتان را با تربت امام حسین علیه السلام بردارید؛‌ زیرا او سبب امان است.

۶- زیارت کربلا معادل هزار حج مقبول است

در باره ثواب زیارت کربلا روایات متعدد صحیح و موثق در منابع آمده؛ اما در بیان ثواب زیارت اختلاف دارند. که در این جا به برخى از آنها اشاره مى‌کنیم:

زیارت کربلا، معادل ۲۰ حج و عمره:

مرحوم کلینى در روایت صحیح السند از زید شحام نقل مى‌کند:

زید شحّام مى‌گوید: امام صادق علیه السّلام فرمودند: زیارت امام حسین علیه السّلام: معادل بیست حجّ بلکه برتر از بیست حجّ و عمره مى باشد.

معادل پنجاه حج با رسول خدا

در روایت موثق دیگر امام صادق علیه السلام زیارت کربلا را معادل پنجاه حج با رسول خدا بیان کرده است:

زیارت امام حسین علیه السلام معادل پنجاه حج با رسول خدا صلى الله علیه وآله است.

معادل هزار حج مقبول

در روایت موثقه محمد بن مسلم آمده است:

امام صادق علیه السلام فرمود:‌ کسى که با شناخت مقام امام حسین علیه السلام قبر او را زیارت کند؛ خداوند ثواب هزار حج مقبول برایش مى‌نویسد و گناهان گذشته و آینده او بخشیده مى‌شود.

هزار حج مقبول و هزار عمره مبرور

در دو روایت صحیح دیگر امام باقر و امام صادق علیهما السلام زیارت کربلا را معادل هزار حج مقبول و هزار عمره مبرور بیان کرده اند:

امام باقر علیه السلام فرمود: اگر مردم مى دانستند که در زیارت قبر حضرت حسین بن على علیهما السّلام چه فضل و ثوابى است حتما از شوق و ذوق قالب تهى مى کردند و به خاطر حسرت ها نفس هایشان به شماره افتاده و قطع خواهد شد. راوى مى گوید: عرض کردم: در زیارت آن حضرت چه اجر و ثوابى مى باشد؟

حضرت فرمودند: کسى که از روى شوق و ذوق به زیارت آن حضرت رود خداوند متعال هزار حجّ و هزار عمره قبول شده برایش مى نویسد و اجر و ثواب هزار شهید از شهداء بدر و اجر هزار روزه دار و ثواب هزار صدقه قبول شده و ثواب آزاد نمودن هزار بنده که در راه خدا آزاد شده باشند برایش منظور مى شود و پیوسته در طول ایام سال از هر آفتى که کمترین آن شیطان باشد محفوظ مانده…

و در روز قیامت نورى به وى اعطاء مى شود که بین مغرب و مشرق از پرتو آن روشن مى گردد و منادى نداء مى کند:

این کسى است که از روى شوق و ذوق حضرت امام حسین علیه السّلام را زیارت کرده و پس از این نداء احدى در قیامت باقى نمى ماند مگر آنکه تمنّا و آرزو مى کند که کاش از زوّار حضرت ابا عبد اللَّه الحسین علیه السّلام مى بود

در روایت صحیح دیگر نیز امام صادق علیه السلام ثواب زیارت را هزار حج و عمره مقبول ذکر کرده است:

عبد اللَّه بن میمون قدّاح، از حضرت امام صادق علیه السّلام، پرسید: براى کسى که به زیارت امام حسین علیه السّلام برود در حالى که به حق آن حضرت عارف و آگاه بوده و هیچ استکبار و استنکافى از زیارتش نداشته باشد چه اجر و ثوابى است؟

حضرت فرمودند: براى او ثواب هزار حجّ و هزار عمره مقبول مى نویسند و اگر شقى بوده سعید محسوبش مى کنند و پیوسته در رحمت خدا غوطه ور است.

۷- خدا به زائران کربلا، قبل از زائران عرفات توجه می‌کند

در روایت صحیح آمده است که خداوند متعال قبل از این که به زائران عرفات توجه کند،‌ به زائران کربلا عنایت مى‌‌کند:

امام صادق علیه السّلام فرمود: خداوند تبارک و تعالى پیش از آنکه به اهل عرفات تجلى کند، به زائران قبر حسین علیه السّلام جلوه مى فرماید و خواسته هاى آنان را برآورده مى سازد و گناهانشان را مى آمرزد و شفاعت آنان را در باره دیگران مى پذیرد، و در مرحله بعد به اهل عرفات مى پردازد و با آنان نیز چنین مى کند.

۸- رسول خدا و امیرمؤمنان زائر کربلا را بدرقه میکنند

شیح حر عاملى با سند صحیح از امام صادق علیه السلام نقل کرده است:

حارث بن مغیره، مى گوید: حضرت ابى عبد اللَّه علیه السّلام فرمودند: خداوند متعال فرشتگانى دارد که موکّل قبر حضرت امام حسین علیه السّلام مى باشند هنگامى که شخص قصد زیارت آن حضرت را نموده غسل کند حضرت محمّد صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم ایشان را مورد نداء قرار داده و مى فرماید: اى مسافران خدا! بشارت باد بر شما که در بهشت با من هستید.

سپس امیر المؤمنین علیه السّلام به ایشان نداء نموده و مى فرماید: من ضامنم که حوائج شما را بر آورده نموده و بلاء را در دنیا و آخرت از شما دفع کنم، سپس پیامبر اکرم صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم و امیر مؤمنان با ایشان از طرف راست و چپ ملاقات فرموده تا بالأخره به اهل خود بازگردند.

۹- رسول خدا زائر کربلا را به همنشنی خود بشارت داده است

یکى از جمله هاى روایت فوق این است:

رسول خدا صلى الله علیه وآله زائر کربلا را مورد نداء قرار داده و مى فرماید: اى مسافران خدا! بشارت باد بر شما که در بهشت با من هستید.

۱۰- امیر مؤمنان برآورده شدن حاجات زائرکر بلا را ضمانت کرده است

در روایت صحیح فوق یکى از فقراتش این است:

امیر مؤمنان به زائران مى فرماید: من ضامنم که حوائج شما را بر آورده نموده و بلاء را در دنیا و آخرت از شما دفع کنم.

۱۱- زائران کربلا، قبل از همه وارد بهشت می شوند

در روایت موثق، امام صادق فرمود: زائران کربلا قبل از همه وارد بهشت مى‌شوند:

عبد اللَّه بن زراره، مى گوید: از امام صادق علیه السّلام شنیدم که مى فرمودند:

در روز قیامت براى زوّار حسین بن على علیهما السّلام بر سایر مردم فضیلت و برترى است. عرض کردم: فضیلت شان چیست؟ فرمودند: چهل سال قبل از دیگران وارد بهشت مى شوند در حالى که مردم در حساب و موقف مى باشند.

۱۲- زائر کربلا، زائر خدا در عرش است

در این باره روایت فراوان است به ذکر چند روایت اکتفا مى‌کنیم:

امام صادق علیه السلام در روایت صحیح مى‌فرماید:

کسى که مضجع شریف امام حسین را با شناخت حق آنحضرت در روز عاشورا زیارت کند؛ مانند این است که خداوند را در عرش زیارت کرده است.

در روایت دیگر نیز از امام صادق علیه السلام نقل شده‌است:

زید شحام مى‌گوید:‌ از امام صادق علیه السلام پرسیدم براى زائر امام حسین علیه السلام چه ثوابى است؟ فرمود: همانند این است که خدا را در عرش زیارت کرده است. پرسیدم ثواب زیارت یکى از امامان دیگر چیست؟ فرمود:‌ همانند کسى است که رسول خدا صلى الله علیه وآله را زیارت کرده است.

حسین بن محمّد قمى، مى گوید: حضرت رضا علیه السّلام به من فرمودند:

کسى که قبر پدرم را در بغداد زیارت کند، مانند کسى است که رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم و امیر المؤمنین علیه السّلام را زیارت نموده منتهى زیارت رسول خدا و امیر المؤمنین صلوات اللَّه و سلامه علیهما فضیلت و برترى دارد سپس فرمودند: کسى که قبر حضرت ابى عبد اللَّه الحسین علیه السّلام را در کنار فرات زیارت کند مانند کسى است که خدا را بالاى کرسى اش زیارت نموده .

۱۳- زائر کربلا، با ۱۲۰ هزار نبی مصافحه می‌کند:

در روایت موثق امام صادق علیه السلام مى‌فرماید:

کسى که دوست دارد با ۱۲۰ هزار پیامبر مصافحه کند؛ باید قبر حسین بن على را در نیمه شعبان زیارت کند؛‌ زیرا ارواح پیامبران براى زیارت از خدا اجازه مى‌خواهند و براى آنها اجازه داده‌ مى‌شود.

این مواردى که ذکر شده گوشه‌ى از فضائل ویژه کربلا است.

نتیجه نهائی در ارزیابی برتری کعبه و کربلا بر یکدیگر

با بررسی روایات فوق، تا حدودى مى‌شود در باره‌ى این مسأله نظر داد؛‌ اما تعدادى از روایات دیگر که صریح در باره این مسأله است نتیجه نهائى را، به نفع «برتری کربلا بر کعبه» رقم مى‌زند. در این قسمت به تشریح و توضیح آن مى‌پردازیم:

روایات بیانگر برتری کربلا بر کعبه

روایت اول:

اگر فضائل کربلا بیان شود؛ حج تعطیل می‌شود

امام صادق علیه السلام در صحیحه، به ابن ابى یعفور مى‌فرماید: فضائل کربلا آن قدر زیاد است که اگر بیان شود؛ حج به کلى تعطیل مى‌شود و با توجه به همین فضائل و عظمت مضجع شریف امام حسین علیه السلام است که خداوند قبل از مکه، کربلا را حرم امن خود قرار داد. راوى مى‌پرسد اگر فضائل کربلا این قدر است پس چرا زیارتش واجب نشد؟ حضرت مى‌فرماید: خواست خدا همین بوده است:

عبد اللَّه ابى یعفور گفت: از امام صادق علیه السّلام شنیدم که به شخصى از دوستانش فرمودند. فلانى! به زیارت قبر ابى عبد اللَّه الحسین علیه السّلام مى روى؟ آن شخص گفت: بلى من هر سه سال یا دو سال یک مرتبه به زیارتش مى روم. حضرت در حالى که صورتشان زرد شده بود فرمودند:

به خدائى که معبودى غیر از او نیست، اگر او را زیارت کنى برتر است براى تو از آنچه در آن هستى! آن شخص عرض کرد: فدایت شوم آیا تمام این فضل براى من هست؟ حضرت فرمودند:

بلى به خدا سوگند، اگر من فضیلت زیارت آن حضرت و فضیلت قبرش را براى شما باز گو کنم به طورى کلّى حجّ را ترک کرده و احدى از شما دیگر به حج نمى رود، واى بر تو آیا نمى دانى خداوند متعال به واسطه فضیلت قبر آن حضرت کربلا را حرم امن و مبارک قرار داد پیش از آنکه مکّه را حرم امن نماید؟

ابن ابى یعفور مى گوید: محضرش عرضه داشتم: خداوند متعال حج و زیارت بیت اللَّه را بر مردم واجب کرده ولى زیارت قبر امام حسین علیه السّلام را بر مردم واجب نکرده است پس چطور شما چنین مى فرمائید؟ حضرت فرمودند: اگر چه همین طور است ولى در عین حال خداوند متعال فضیلت زیارت آن حضرت را اینگونه قرار داده است. مگر نشنیده اى کلام امیر المؤمنین علیه السّلام را که فرمودند: کف پا سزاوارتر به مسح نمودن از ظاهر و روى پا است، ولى در عین حال حق تعالى مسح روى پا را بر بندگان واجب کرده است؟! و نیز مگر نمى دانى اگر موقف (محلّ محرم شدن) به خاطر شرافتى که در حرم هست در حرم بود، افضل و برتر بود ولى خداوند متعال آن را در غیر حرم قرار داده است.

روایت دوم:

کعبه، به خاطر شرافت خاک کربلا و امام حسین (ع) آفریده شده‌است:

در این روایت موثقه، خداوند به زمین کعبه فرمود:‌ فضیلت تو،‌ همانند قطره‌ى نسبت به دریاست و اگر خاک کربلا و آن کسى که در آن آرمیده است نبود؛‌ تو و آن خانه‌ى را که به آن افتخار مى‌کنى نمى‌آفریدم:

امام صادق علیه السلام فرمودند: زمین کعبه در مقام مفاخره گفت: کدام زمین مثل من است، و حال آنکه خداوند خانه اش را بر پشت من بنا کرده و مردم از هر راه دورى متوجه من مى شوند، و حرم خدا و مأمن قرار داده شده ام؟!! خداوند متعال به سویش وحى کرد و فرمود:

بس کن و آرام بگیر، به عزّت و جلال خودم قسم آنچه را که تو براى خود فضیلت مى دانى در قیاس با فضیلتى که به زمین کربلاء اعطاء نموده ام همچون قطره اى است نسبت به آب دریا که سوزنى را در آن فرو برند و آن قطره را با خود بر دارد، و اساسا اگر خاک کربلاء نبود این فضیلت براى تو نبود و نیز اگر نبود آنچه که این خاک آن را در بر دارد تو را نمى آفریدم و بیتى را که تو به آن افتخار مى کنى خلق نمى کردم بنا بر این آرام بگیر و ساکت باش و متواضع و خوار و نرم باش و نسبت به زمین کربلا استنکاف و استکبار و طغیانى از خود نشان مده و الّا تو را فرو برده و در آتش جهنّم قرارت مى دهم

روایت سوم:

خداوند قبل از خلق کعبه، کربلا را حرم خود قرار داد

حضرت على بن الحسین علیهما السّلام فرمودند: خداوند متعال بیست و چهار هزار سال قبل از اینکه زمین کعبه را خلق کند و آن را حرم قرار دهد زمین کربلاء را آفرید و آن را حرم امن و مبارک قرارداد، و هر گاه حق تعالى بخواهد کره زمین را لرزانده و حرکتش دهد (شاید کنایه از قیامت باشد) زمین کربلاء را همراه تربتش در حالى که نورانى و شفّاف هست بالا برده و آن را در برترین باغ هاى بهشت قرار داده و بهترین مسکن در آنجا مى گرداند و ساکن نمى شود در آن مگر انبیاء و مرسلین (یا بجاى این فقره فرمودند: و ساکن نمى شود در آن مگر رسولان اولو العزم) این زمین بین باغ هاى بهشت مى درخشد همان طورى که ستاره درخشنده بین ستارگان نورفشانى مى نماید، نور این زمین چشم هاى اهل بهشت را تار مى کند و با صدائى بلند مى گوید: من زمین مقدّس و طیّب و پاکیزه و مبارکى هستم که سید الشهداء و سرور جوانان اهل بهشت را در خود دارم.

دو مطلب مهم در تحلیل روایات

مطلب اول؛ منشأ برتری کربلا، وجود مقدس امام حسین (ع) است

در متن هریکى از این روایات باید تأمل کرد که منشأ برترى کربلا بر کعبه چیست؟ و کربلا از کجا این همه فضائل را کسب کرده است؟

با دقت در متن آنها، روشن مى‌شود که برترى کربلا از وجود مقدس امام حسین علیه السلام نشأت گرفته و کل فضائل و اسرار او در عظمت وجود آنحضرت است.

اگر خداوند کربلا را قبل از کعبه حرم خودش قرار داد؛ به فضل قبر سید الشهداء‌ است:

اگر خداوند به زمین مکه فرمود؛ تو و این خانه را به خاطر زمین کربلا خلق کردم؛ به واسطه همین امام معصوم است:

و اگر زمین کربلا در میان بهشتیان ندا مى‌دهد: من زمین مقدس، پاک و مبارکم به خاطر همان آقاى جوانان بهشت است که در او مدفون است:

و اگر خداوند زمین کربلا را بى نهایت گرامى‌داشت و به تواضع و شرافتش افزود باز هم به واسطه همان ریحانه رسول خدا صلى الله علیه وآله و اصحاب مخلص اوست:

مطلب دوم؛ امام حسین (ع) علت خلقت کعبه و کربلا است

یک قسمت از روایت دوم این است:

اگر آن کسى که او را زمین کربلا دربر گرفته نبود؛ مکه و بیت الحرام را نمى‌آفریدم.

این جمله علاوه بر این‌که علت خلقت کعبه را بیان مى‌کند، بیانگر علت خلقت زمین کربلا نیز هست؛ زیرا شرافت و برترى کربلا از وجود آن حضرت است و اگر حضرت سید الشهداء خلق نمى‌شد؛ کربلا هم نبود و اگر کربلا نمى‌بود کعبه هم نبود.

از طرف دیگر،‌ وجود سید الشهداء وابسته به وجود پدر و مادر بزرگوار آن حضرت است. وجود مبارک مادرش وابسته به وجود خاتم انبیاء است و طبق حدیث قدسى (لولاک ما خلقت الافلاک که خطاب به رسول خداست) که مورد قبول فریقین است؛ وجود نبى اکرم علت اصلى خلقت عالم است. بنا براین خداوند مى‌دانست که از نسل رسول خدا انسانهاى پاک و هدایتگر جامعه به وجود مى‌آید؛‌ آنحضرت را آفرید. در نتیجه اگر امام حسین علیه السلام که از وجود رسول خداست نبود؛ کعبه و کربلا هم نبود.

سخنان علماء در برتری کربلا بر کعبه

عده‌ى از بزرگان علماى شیعه نیز به برترى کربلا بر کعبه تصریح کرده اند که در این قسمت نظر برخى را یاد آور مى‌شویم:

شهید اول: طبق مرجحات روائی، کربلا برتر از مکه است؛

شهید اول در کتاب دروس مى‌نویسد:

در باره کربلا مرحجات وارد شده است. اقرب این است که جایگاه قبور ائمه علیهم السلام نیز هم چنین است (‌مرجح دارند) اما نسبت به شهرهاى که ائمه در آنان بودند حتى مدینه؛‌ مکه برتر از آنهاست.

ابن ابى جمهور احسائى بعد از اینکه این عبارت شهید اول را در کتابش نقل کرده مى‌گوید:

بدون تردید جایگاه قبور ائمه علیهم السلام بر زمین بیت الحرام برتر است و اما افضلیت کربلا بر زمین مکه به مقتضاى ادله است.

ابن ابی جمهور احسائی: کربلا در شرافت، برتر از کعبه است؛

ایشان در ذیل روایت دوم مى‌نویسد:

ظاهر این روایت تقدم کربلا بر مکه در آفرینش است. بر مطلب فوق روایت امام باقر علیه السلام تصریح دارد. خداوند کربلا را ۲۴ هزار سال قبل از آفرینش کعبه، آفرید و آن را مبارک و مقدس کرد و برترى زمین در بهشت قرارداد.

از این روایت اشرفیت کربلا بر کعبه استفاده مى‌شود. این مطلب را روایت امام صادق علیه السلام تأیید مى‌کند که آن را ابن قولویه نقل کرده است.

علامه سید شرف الدین موسوی عاملی:

حرمت امام حسین (ع) و کربلا، برتر از حرمت کعبه است

ایشان در مقاله خود تحت عنوان «من ذخائر التراث فلسفه المیثاق والولایه». بعد از نقل روایت دوم (‌موثقه) مى‌گوید:

هیچ استبعاد و اشکال در این امر(برترى کربلا) نیست، زمین کربلا به خاطر این که حضرت امام حسین سید الشهداء علیه السلام را در برگرفته شرافت پیدا کرده است. طبق روایاتى که فریقین نقل کرده‌اند؛‌ حرمت مؤمن بالاتر از کعبه است. وقتى حرمت مؤمن این گونه باشد؛ پس چرا نوه‌ رسول خدا و ریحانه پیامبر و آقاى جواهان اهل بهشت حرمتش برتر از کعبه نباشد؟ منظور امام صادق علیه السلام از این بیان ابراز برترى زمین کربلا است؛ نه رها کردن فریضه حج.

جعفر عباس حائری:

اخذ‌ کربلا به عنوان حرم خدا، دلیل افضلیت کربلاست

ایشان بعد از نقل روایت سوم که مى‌گفت:‌ خداوند ۲۴ هزار سال قبل از آفرینش کعبه، کربلا را حرم خود قرارداد؛ مى‌گوید: این خود دلیل برترى کربلا بر مکه است:

قلت: إن هذا الکلام لدلیل على أفضلیه کربلاء المقدسه على مکه المشرفه، وأشرفیتها علیها، وأشار إلى هذه المزیه السید مهدی بحر العلوم (رحمه الله) فی منظومته القیمه حیث قال:

ومن حدیث کربلاء والکعبه لکربلاء بان علو الرتبه

ویضیف إلیها المرحوم الهادى کاشف الغطاء قوله:

لم تخلق الکعبه لولا کربلاء وکربلا نالت بما فیه العلا

تزهو کربلا لأهل الجنه کالکوکب الدری فی الدجنه

این کلام (‌روایت سوم)‌ دلیل برترى کربلا مقدسه و شرافت او بر مکه مشرفه است. و به این مزیت سید مهدى بحر العلوم در منظومه ارزشمند خود اشاره کرده و فرموده است:

از گفتگوى کربلا و کعبه (‌و تفاخر بر همدیگر) برترى رتبه براى کربلا آشکار شد.

مرحوم هادى کاشف الغطاء این اشعار را بر آن افزوده است:

اگر کربلا نبود کعبه آفریده نمى‌شد و کربلا به درجه‌ى از عظمت که سزاوار اوست رسیده است.

کربلا براى بهشتیان همانند ستاره‌ى درخشان در شب تار مى‌درخشد.

اشعار دیگرى که در سؤال مطرح شده نیز بر عظمت این سرزمین مقدس اشاره مى‌کند:

هی الطفوفُ فَطُفْ سبعًا بمغناها فما لمکهَ معنًى مثل معناها

أرضٌ ولکنها السبعُ الشدادُ لها دانتْ وطأطأَ أعلاها لأَدْناها

این مزار شهیدان (زمین کربلا) است در ساحل دریا، پس هفت مرتبه طواف کن محل آرامگاه آن را. براى مکه صفائى همانند صفاى کربلا نیست، کربلا زمینى است که سختى هاى هولناک در آنجا فرود آمد و هر که در آن جا رفت فروتن و خاضع شد.

مصرع «فما لمکه معنى مثل معناها» بیانگر این است که در کربلا حالت معنوى خاصى براى زائر دست مى‌دهد که در زیارت کعبه نیست؛ زیرا زائر هنگام ورود به کربلا به خاطر تداعى مصیبت هاى شهداى کربلا با حالت محزون و گرفته وارد مى‌شود که این حالت در هنگام ورود به کعبه براى زائر دست نمى‌دهد.

نتیجه

تا این جا روشن شد که از نظر روایات صحیح و موثق، کربلا برتر از کعبه است؛ زیرا کربلا واسطه خلقت کعبه است،‌ هر شرافت و فضیلتى را که مکه دارد به برکت زمین کربلا است.

به همین جهت خداوند قبل از اینکه کعبه را خلق کند آن را حرم خود قرار داد. و تعابیر:‌ «حرم الله ورسوله» و«فی تربتها شفاء» که در سؤال مطرح شده بود در باره کربلا وارد شده است؛‌ اما تعابیر: «افضل بقاع الارض» و «ارض الله المختاره» مضمون روایاتى است که در این مجموعه به آنها اشاره شد.

خلاصه و جمع بندی کل مطالب:

شیعیان هم نظر با دیگر فرق اسلامى،‌ براى کعبه حرمت و جایگاه خاصى را قائل است. اما طبق روایات صحیح السند و موثق، کربلا علت آفرینش کعبه است به عبارت دیگر، خداوند کعبه را به خاطر عظمت کربلا و آن کسى در آنجا مدفون است؛ آفریده است از این جهت برترى کربلا اثبات مى‌‌شود.

اما علاوه برآن، سه روایت که هرسه صحیح و موثق است نتیجه نهائى را با اثبات برترى کربلا بر کعبه روشن ساخت.

در روایت اول امام صادق به ابن ابى یعفور فرمود:‌ اگر فضائل کربلا را بیان کنم؛ حج به کلى تعطیل مى‌شود. این سخن نشانه این است که کربلا فضائلى دارد که آنها را کعبه ندارد و الا این سخن امام بیهوده خواهد بود و ساحت امام معصوم از گفتار باطل و بیهوده به دور است.

در روایت دوم نیز خداوند به زمین کعبه فرمود:‌ بس است دیگر فخر فروشى نکن! اگر زمین کربلا نبود تو را و آن خانه را خلق نمى‌کردم. این سخن محکم ترین دلیل بر شرافت و افضلیت کربلا بر کعبه است؛‌ زیرا معنایش این است که هر فضیلتى را که کعبه دارد وابسته به وجود کربلا است. و اگر به جز این روایت،‌ روایت دیگرى هم در برترى کربلا نداشتیم؛‌ فقط همین روایت براى اثبات مطلب کافى بود.

در روایت سوم امام زین العابدین علیه السلام فرمود: خداوند ۲۴ هزار سال قبل از خلقت کعبه،‌ کربلا را حرم امن و مبارک براى خود قرار داد.

از این روایات دو مطلب مهم به دست آمد:

منشأ برترى کربلا،‌ وجود مقدس امام حسین است و این مطلب در روایات تصریح شده است؛

همانطوریکه امام حسین علیه السلام علت خلقت کعبه است؛‌ علت خلقت کربلا هم خواهد بود؛ زیرا اگر امام نبود،‌ زمین کربلا هم نبود.

خلاصه مفاد این روایات این است که کعبه در وجود و فضائل خود مرهون کربلا است.