مسأله مهدویت و اعتقاد به منجی از موضوعات مطرح در میان همه ملت‌ها و مکتب‌های الهی و مادی است و در اسلام تمام فرقه‌ها و مذاهب اسلامی در انتظار یک مصلح جهانی از دودمان رسول خدا(ص) به سر می‌‌برند و به عنوان یک اعتقاد عمومی امت اسلامی مورد توجه بوده است، هر چند که اهل سنت آن را به عنوان یک مسأله فرعی مسلم پذیرفتند، اما شیعیان با اتصال به معارف الهی نورانی اهل بیت(ع) و ارائه صفات و ویژگی‌ها و فلسفه و اهداف روشن در اعتقاد به مهدویت، چشمه امید به آینده را در دل ستمدیگان و ملت‌های محروم باز کرده است، البته در این رابطه سؤالات و شبهاتی پیرامون مهدویت و مسائل آخرالزمان مطرح می‌شود از جمله اینکه داستان غیبت از چه زمانی پیدا شد؟ می‌گویند چون امام حسن عسکری بدون فرزند از دنیا رفت، گروهی منفعت‌طلب مانند عثمان بن سعید برای حفظ مقام خویش داستان غیبت مهدی را جعل و در بین مردم شایع کردند؟!

اما پاسخ:

*داستان غیبت از چه زمانی پیدا شد

پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار قبلاً غیبت حضرت مهدی(عج) را پیش‌بینی کرده و به مردم اطلاع داده بودند، از باب نمونه پیغمبر(ص) فرمود: سوگند به خدایی که مرا به بشارت برانگیخت، قائم فرزندان من طبق عهدی که به او می‌رسد غائب می‌شود، به طوری که بیش‌تر مردم خواهند گفت: خدا به آل‌محمد احتیاجی ندارد و دیگران در اصل تولدش شک می‌کنند، پس هر کس زمان غیبت را درک کرد، باید دینش را نگهداری کند و شیطان را از طریق شک به خود راه ندهد، مبادا که او را از ملت من بلغزاند و از دین خارج سازد، چنان که قبلاً پدر و مادر شما را از بهشت بیرون کرد، خدا شیطان را دوست و فرمانروای کفار قرار داده است.

اصبغ بن نباته نقل می‌کند: امیرالمؤمنین حضرت قائم(عج) را یاد کرده و فرمود: آگاه باشید که آن جناب به طوری غائب می‌شود که شخص نادان خواهد گفت: خدا به آل محمد(ص) احتیاجی ندارد، امام صادق(ع) فرمود: اگر خبر غیبت امام خود را شنیدید انکار نکنید و 88 حدیث دیگر.

با ملاحظه این احادیث بود که مسلمین غیبت را برای قائم ضروری و از خصایص او می‌دانستند حتی کسانی را که احتمال مهدویت درباره‌شان می‌دادند وادار به غیبت می‌کردند، ابوالفرج اصفهانی نوشته است: عیسی بن عبدالله نقل کرده که محمد بن عبدالله بن حسن از همان ایام کودکی در حالت غیبت و اختفا زندگی می‌کرد و مهدی نامیده شد.

سیدمحمد حمیری می‌گوید: من درباره محمد بن حنیفه غلو داشتم و عقیده داشتم که غائب است، مدتی بدین عقیده غلط معتقد بودم تا اینکه خدا بر من منت نهاد وبه وسیله جعفر بن محمد صادق(ع) از آتش نجاتم داد و به راه راست هدایتم کرد، داستان از این قرار بود: بعد از اینکه امامت جعفر بن محمد به دلیل و برهان برایم ثابت شد، روزی به آن حضرت عرض کردم: یا بن رسول‌ الله! در موضوع غیبت احادیثی از پدرانت به ما رسیده است و وقوع آن را حتمی شمرده‌اند، خواهشمندم بفرمایید که غیبت مذکور درباره چه شخصی به وقوع خواهد پیوست؟

امام صادق(ع) پاسخ داد: آن غیبت برای ششم از فرزندان من اتفاق خواهد افتاد و اوست امام دوازدهم بعد از رسول خدا(ص) که اولشان علی بن ابیطالب و آخرشان قائم به حق و بقیة‌الله و صاحب زمان است، به خدا سوگند اگر غیبتش به اندازه عمر نوح طول بکشد از دنیا خارج نمی‌شود تا اینکه ظاهر شود و دنیا را پر از عدل و داد کند، سید حمیری می‌گوید: وقتی این مطلب را از مولایم جعفر بن محمد شنیدم حق برایم آشکار شد و به دست آن جناب از عقیده سابقم توبه کردم و در این موضوع اشعاری سرودم.

پس داستان غیبت مهدی موعود(عج) به دست عثمان بن سعید تأسیس نشده، بلکه خداوند متعال غیبتش را برایش مقدر کرده و پیغمبر اکرم(ص) و ائمه اطهار قبل از تولد پدرش وعده آن را به مردم داده بودند، طبرسی می‌نویسد: اخبار غیبت ولیعصر قبل از تولد خودش و تولد پدرش و جدش صادر شده و محدثین شیعه آ‌ن‌ها را در اصول و کتاب‌هایی که در عصر امام باقر(ع) و صادق(ع) تألیف شده است، ضبط کرده بودند، از جمله ثقات محدثین حسن بن محبوب است، وی در حدود 100 سال قبل از غیبت کتاب «مشیخه» را تألیف کرده و اخبار غیبت در آن ثبت کرده است. ابوبصیر می‌گوید: خدمت امام صادق(ع) عرض کردم: حضرت ابوجعفر می‌فرمود: قائم آل محمد دو غیبت دارد: یکی طولانی و دیگری کوتاه، پس حضرت صادق(ع) فرمود: آری! یکی از آن دو غیبت از دیگری طولانی‌تر می‌شود، بعد از آن می‌نویسد: ملاحظه کنید با پیش آمدن دو غیبت برای فرزند امام حسن عسکری(ع) چگونه صدق این احادیث ظاهر گشت.

محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی(شیخ مفید) که در زمان غیبت تولد یافته و در هنگام تألیف کتاب «غیبت» هشتاد و چند سال از عمر شریف امام زمان(عج) می‌گذشته است، در کتاب مذکور صفحه شش می نویسد: ائمه اطهار(ع) وقوع غیبت امام زمان(عج) را قبلاً خبر داده بودند، اگر غیبت آن جناب اتفاق نمی‌افتاد، خود این موضوع برای بطلان عقیده امامیه شاهد می‌شد، لیکن خداوند متعال به واسطه غائب کردن آن حضرت، صحت اخبار ائمه را آشکار ساخت.

*کتاب‌هایی درباره غیبت قبل از تولد امام عصر(عج)

داستان غیبت مهدی موعود و امام دوازدهم را پیغمبر اکرم(ص) و علی بن ابیطالب(ع) و سایر امامان به مسلمانان گوشزد کردند و از همان صدر اسلام در میان اصحاب مشهور و معروف بود، به قدری معروفیت داشت که گروهی از دانشمندان و راویان احادیث و اصحاب ائمه اطهار قبل از ولایت امام زمان(عج) و حتی قبل از ولایت پدر و جدش کتاب‌هایی در خصوص غیبت تألیف کردند، احادیث مربوط به مهدی موعود(عج) و غیبتش را می‌توان در کتاب‌های رجال پیدا کرد، از باب نمونه:

علی بن حسن بن محمد طائی طاطری که از اصحاب موسی بن جعفر بوده کتابی درباره غیبت نوشته است، او مردی فقیه و مرد اعتماد بود.

علی بن عمر اعرج کوفی از اصحاب موسی بن جعفر(ع) بوده و کتابی در غیبت نوشته است.

حسن بن علی بن ابی‌حمزه در عصر حضرت رضا(ع) می‌زیسته و کتابی در غیبت تألیف کرده است.

عباس بن هشام ناشری اسدی مردی جلیل‌القدر و مورد وثوق بود، از اصحاب حضرت رضا(ع) بوده و در سال 220 هجری وفات کرد، کتابی در غیبت تألیف کرده است.

علی بن حسن بن فضال مردی دانشمند و مورد وثوق بود، از اصحاب حضرت هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) بود، کتابی در غیبت تألیف کرده است.

فضل بن شاذان نیشابوری از فقها و متکلمان و اصحاب حضرت هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) بوده است، کتابی درباره قائم آل‌ محمد و غیبت او نوشته و در سال 260 هجری وفات کرد.

روشن می‌شود که داستان غیبت امام زمان(عج) موضوع تازه‌ای نیست و از زمان رسول خدا(ص) تا کنون همواره مود توجه و بحث بوده است، بنابراین احتمال اینکه امثال عثمان بن سعید آن را تراشیده و جعل کرده باشند، کاملاً بی‌اساس است و جز از افراد مغرض صادر نمی‌شود، به علاوه اگر سه مطلب را با هم ضمیمه کنیم غیبت امام زمان(عج) قطعی می‌شود.

برحسب برهان عقلی و روایات زیادی که از معصومین صادر شده است، وجود مقدس امام و حجت برای بقا نوع انسان ضروری و لازم و هیچ عصری از آن وجود مقدس خالی نخواهد شد، طبق احادیث بسیاری، عدد ائمه از 12 نفر تجاوز نمی‌کند، به مقتضای احادیث و شهادت تاریخ، 11 نفر آنان زندگی را بدرود گفته‌اند، از انضمام این سه امر، بقای حضرت مهدی(عج) به طور قطع ثابت می‌شود و چون ظاهر نیست، باید گفت در حال غیبت به سر می‌برند.